Twerecz (miejscowość)

Twerecz
Tverečius
	; Kościół Świętej Trójcy w Twereczu
Państwo	Litwa
Okręg	uciański
Rejon	ignaliński
Gmina	Twerecz
Populacja (2011); • liczba ludności	; 295
Kod pocztowy	LT-30009
	Położenie na mapie Litwy Twerecz
	55°18′40″N 26°35′50″E/55,311111 26,597222
	Multimedia w Wikimedia Commons

Twerecz (lit. Tverečius) – miasteczko na Litwie, nad jeziorem o tej samej nazwie.

Położone w okręgu uciańskim w rejonie ignalińskim, siedziba starostwa Twerecz, 33 km na wschód od Ignalina, 295 mieszkańców (2011).

W Twereczu znajduje się przejście graniczne z Białorusią. Granica między państwami przebiega rzeką Dzisną. Znajduje się tu kościół katolicki, filia szkoły podstawowej i poczta.

Historia

Źródła historyczne podają datę 21 lipca 1501 roku podpisania aktu fundacyjnego przez możnowładców Wieszgailos, a 24 lipca, osiedlenia w Twereczu Kanoników regularnych, zwanych „białymi augustianami”^[1]^[2]. Mieli oni w Twereczu klasztor od 1501 roku do kasaty w 1832 roku. W 1501 roku zbudowano murowany kościół pod wezwaniem Trójcy Świętej. W 1622 roku Piotr Pac nadał kościołowi folwark Orszweta oraz wieś Kukucie, a w 1644 roku jego żona wieś Jauniszki (Jauniškės). W 1662 roku wojewoda trocki Mikołaj Stefan Pac zbudował nowy murowany kościół oraz klasztor.

W 1852 zbudowano nowy, drewniany kościół, na miejsce starego pochodzącego z 1501 roku. W 1905 roku ks. Antanas Slapšys-Slapšinskas rozpoczął budowę nowego, murowanego kościoła, prace nad którym zakończono około roku 1925.

W 1781 roku w Twereczu działała szkoła, którą z czasem przekształcono w działającą do dziś w Wielkiej Wsi (Didžiasalis)^[3] szkołę średnią. W 1892 roku Twerecz była miasteczkiem rządowym w powiecie święciańskim, w 3 okręgu polskim, w gminie i okręgu wiejskim Twerecz. Gmina składała się z czterech wiejskich starostw. Obejmowała 6020 mieszkańców. Urząd Gminy znajdował się we wsi Popówka. W Twereczu działała szkoła ludowa.

W Twereczu do dziś zachowały się umocnienia obronne z czasów I wojny światowej.

W dwudziestoleciu międzywojennym miejscowość wraz z Litwą Środkową została włączona do Polski i była siedzibą gminy Twerecz w powiecie święciańskim. W 1939 została zajęta przez Armię Czerwoną i włączona do BSRR, a w 1940 do LSRR. W latach 1941–1944 pod okupacją niemiecką. Następnie leżała w LSRR. Od 1991 roku w Republice Litewskiej.

Twerecz w okresie I wojny światowej

Demografia

Dialekt

W Twereczu występuje gwara wschodnich, wileńskich górali. W latach 1932 roku została ona opisana przez prof. Jana Otrębskiego z Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie, w książce Wschodniolitewskie narzecze twereckie. Jest to jeden z najlepszych opisów litewskich dialektów.

Parafia Kościoła rzymskokatolickiego

Osobny artykuł: Parafia Trójcy Przenajświętszej w Twereczu.

Parafia leży w dekanacie ignalińskim archidiecezji wileńskiej. Kościół parafialny wybudowano w latach 1905–1906.

Osoby urodzone w Twereczu

Boleslovas Jonas Masiulis

Przypisy

↑ Kanonicy regularni, [w:] ZygmuntZ. Gloger ZygmuntZ., Encyklopedia staropolska, Warszawa: P. Laskauer i W. Babicki, 1900–1903 [dostęp 2015-09-23] .
↑ HM – Portal wiedzy. pw.kasaty.pl. [dostęp 2015-09-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-23)].
↑ Strona Didžiasalis.

Bibliografia

Historia miejscowości (pol.)

Linki zewnętrzne

Strona parafii. vilnius.lcn.lt. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-05-30)]. (lit.).
Historia miejscowości (lit.)
Strona starostwa. utenosapskritis.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-22)]. (lit.).
Twerecz, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 683 .
Twerecz, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 669 .

[1] Kanonicy regularni, [w:] ZygmuntZ. Gloger ZygmuntZ., Encyklopedia staropolska, Warszawa: P. Laskauer i W. Babicki, 1900–1903 [dostęp 2015-09-23] .

[2] HM – Portal wiedzy. pw.kasaty.pl. [dostęp 2015-09-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-23)].

[3] Strona Didžiasalis.

[1]

[2]

[3]