Wikipedia

Tunel pod Białą Górą

zespół dwóch tuneli kolejowych w Polsce

Tunel pod Białą Górą – zespół dwóch tuneli kolejowych przebiegających pod masywem Biała Góra na terenie powiatu miechowskiego, w północnej części województwa małopolskiego. Tunel stanowi element infrastruktury linii kolejowej nr 8, łączącej Warszawę z Krakowem.

Tunel pod Białą Górą
Ilustracja
Południowy wylot tunelu w 2018 roku
Państwo

 Polska

Miejscowość

Kępie
Uniejów-Rędziny

Przeszkoda

Biała Góra

Rodzaj

tunel kolejowy

Długość

764 m

Liczba tub

2

Liczba portali

4

Data otwarcia

• pierwszy tunel: 1885
• drugi tunel: 1912

Budowa
Data budowy

• pierwszy tunel: 1882–1885
• drugi tunel: 1910–1912

Zarządzanie
Koncesjonariusz

PKP Polskie Linie Kolejowe

Położenie na mapie gminy Charsznica
Mapa konturowa gminy Charsznica, blisko prawej krawędzi u góry znajduje się punkt z opisem „Tunel pod Białą Górą”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Tunel pod Białą Górą”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, blisko górnej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Tunel pod Białą Górą”
Położenie na mapie powiatu miechowskiego
Mapa konturowa powiatu miechowskiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Tunel pod Białą Górą”
Ziemia50°26′22,99″N 20°00′00,90″E/50,439720 20,000250
Multimedia w Wikimedia Commons

Opis

edytuj

Obiekt składa się z dwóch równoległych, jednotorowych korytarzy o konstrukcji stopowej oddalonych od siebie o 40 metrów[1]. Mają one niemal jednakową długość 764 metrów, choć pierwotnie ich długość wynosiła nieco ponad 813 metrów[2]. W obydwu tunelach istnieje dość znaczny spadek wysokości wynoszący 8‰ w kierunku wylotu północnego[3]. Do budowy tuneli użyto tzw. metody „belgijskiej”. W 2005 roku zostały im nadane nowe nazwy „August” – tunelowi zachodniemu oraz „Włodzimierz” – tunelowi wschodniemu. Tunel znajduje się na granicy dwóch gmin. Wylot północny znajduje się na terenie gminy Kozłów, zaś południowy gminy Charsznica. Obiektowi nazwę zawdzięcza pobliska stacja kolejowa – Tunel.

Historia

edytuj
 
Tunele przed pierwszą wojną światową
 
Budowniczowie drugiej nitki tunelu

Pierwsza nitka tunelu została oddana do użytku 25 stycznia 1885 roku, po trzech latach budowy jako element nowo powstałej kolei Iwangorodzko-Dąbrowskiej[4]. Do budowy obiektu zużyto ponad 3,5 miliona cegieł[5]. W celu dostarczania niezbędnego budulca, właściciele linii kolejowej uruchomili w okolicy budowy dużą cegielnię wyposażoną w piec kręgowy typu Hoffmana, która była w stanie dostarczać nawet 147 tysięcy sztuk cegły przy jednorazowym wypale[6]. Tunel powstał wyłącznie w celach strategicznych. Biała Góra jest stosunkowo niewielkim i niestanowiącym większej przeszkody wzniesieniem, dodatkowo łatwym do ominięcia przez szlak kolejowy, co w latach 70. XX wieku uczyniono wytyczając linię hutniczą szerokotorową, na znacznej długości równoległą do linii Iwangorodzko-Dąbrowskiej. Tunel kolejowy został przewidziany przez projektantów jako wrażliwy element, którego wysadzenie w obliczu potencjalnej agresji Niemiec lub Austro-Węgier umożliwiało zablokowanie linii kolejowej i tym samym spowolnienie wrogich wojsk[6][7][8]. Z powodu militarnego przeznaczenia obiekt został wykonany przez jednostkę rządową z pominięciem procedury przetargowej[9]. Pracami budowlanymi kierował Bolesław Rupniewski. W budowę tunelu zaangażowani byli także znani inżynierowie Weiler oraz pochodzący z Włoch Forradini. Do spotkania ekip drążących po obydwu stronach wzniesienia doszło 27 lipca 1883 roku. Budowa konstrukcji kosztowała akcjonariuszy ponad milion rubli[6]. Tunel od momentu powstania[10] aż do odzyskania przez Polskę niepodległości był jedynym tego typu obiektem na terenie Królestwa Polskiego[11], chociaż pierwotne plany linii Iwangorodzko-Dąbrowskiej przewidywały budowę bliźniaczego obiektu w okolicach Suchedniowa[6].

W latach 1910−1912, w związku z rosnącym ruchem kolejowym, zbudowano drugą nitkę tunelu. Tunele otrzymały wtedy swoje pierwsze nazwy. Na cześć inspektora dróg żelaznych Ferdynanda Rydzewskiego, tunel zachodni otrzymał nazwę „Ferdynand”, natomiast na cześć naczelnego szefa kolei, Jana Blocha, tunel wschodni został nazwany "Jan"[6]. W 1914 roku, wkrótce po wybuchu I wojny światowej, tunele zgodnie ze swoim przeznaczeniem zostały wysadzone. Odbudowa miała miejsce w 1920 roku[2]. W okresie międzywojennym zostało zbudowane połączenie kolejowe łączące Uniejów-Rędziny z Krakowem, w wyniku którego znacznie wzrosło znaczenie tunelu, stanowiącego od tego momentu element ważnej linii kolejowej[8][12]. W 1935 roku tunelem była przewożona trumna z ciałem marszałka Józefa Piłsudskiego[2]. Wydarzenie to zgromadziło tłumy gapiów[13]. Dwa lata później wielu okolicznych mieszkańców zgromadziło się ponownie, aby obejrzeć przejazd króla Rumunii Karola II[2]. W trakcie trwania kampanii wrześniowej konstrukcja nie odniosła większych szkód, została jednak wysadzona przez wycofujące się wojska niemieckie w 1945 roku. Odbudowany obiekt uruchomiono tuż po zakończeniu wojny[2]. W 2013 roku tunele wraz z 5,5 km odcinkiem torów zostały poddane gruntownej modernizacji. Inwestycja została sfinansowana ze środków własnych PKP PLK SA[14][15][16].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Słownik geograficzno-krajoznawczy Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998. ISBN 83-01-12677-9.
  2. ↑ a b c d e Dzieje koleji. Charsznica Info. [dostęp 2018-06-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-12)]. (pol.).
  3. ↑ PKP Miechów. 2021r.. Polot. [dostęp 2024-09-09]. (pol.).
  4. ↑ Kozłowski tunel. Atlas kolejowy. [dostęp 2018-06-17]. (pol.).
  5. ↑ Stanisław Sienicki: Opis drogi żelaznej Iwangrodzko-Dąbrowskiej. Warszawa: 1885.
  6. ↑ a b c d e Kazimierz Olchawa: Charsznica - kapuściana stolica Polski. Miechów: Gazeta Miechowska, s. 64. ISBN 978-83-928434-4-3.
  7. ↑ Tomasz Wiścicki: Tunel do wysadzenia w powietrze, czyli jak historia kolei wpływa na nasze podróże. Muzeum historii Polski, 2011-09-16. [dostęp 2018-06-10]. (pol.).
  8. ↑ a b Tunel. Szlaki turystyczne małopolski. [dostęp 2018-06-10]. (pol.).
  9. ↑ Tajemnicze zdjęcie w starym rodzinnym albumie. Józef Kontkiewicz & His Family. [dostęp 2018-06-17]. (pol.).
  10. ↑ Miechowski tunel, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 326.
  11. ↑ Stanisław Kant: Wykaz tuneli kolejowych zbudowanych przed 1918 rokiem na terytorium Polski przedrozbiorowej. [dostęp 2018-06-17]. (pol.).
  12. ↑ Mariusz Golik: Tworzenie jednolitego systemu komunikacyjnego w okresie międzywojennym. Kurier Kolejowy, 2016-11-12. [dostęp 2018-06-10]. (pol.).
  13. ↑ Jak pradziadek ochronił się przed kulami. Genealogiczna podróż w przeszłość, 2013-11-3. [dostęp 2018-06-17]. (pol.).
  14. ↑ Modernizacja tuneli „August” i „Włodzimierz”. Nowoczesne budownictwo inżynieryjne. [dostęp 2019-05-17]. (pol.).
  15. ↑ Stacja Tunel zmodernizowana. Kurier Kolejowy, 2013-12-18. [dostęp 2018-06-10]. (pol.).
  16. ↑ Aleksander Gąciarz: Stacja Tunel jak nowa. Dziennik Polski, 2013-12-18. [dostęp 2018-06-10]. (pol.).

Bibliografia

edytuj
  • Słownik geograficzno-krajoznawczy Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998. ISBN 83-01-12677-9.
  • Kazimierz Olchawa: Charsznica - kapuściana stolica Polski. Miechów: Gazeta Miechowska. ISBN 978-83-928434-4-3.
  • Stanisław Sienicki: Opis drogi żelaznej Iwangrodzko-Dąbrowskiej. Warszawa: 1885.
  • Słownik geograficzny Królestwa Polskiego. Warszawa: 1885.
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Tunel_pod_Białą_Górą&oldid=74719036”