Tukotukowate

Tukotukowate
	Ctenomyidae
	Lesson, 1842
	; Przedstawiciel rodziny – samica tukotuko patagońskiego (C. haigi)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Nadgromada	żuchwowce
Gromada	ssaki
Rząd	gryzonie
Podrząd	jeżozwierzowce
Infrarząd	jeżozwierzokształtne
Nadrodzina	Octodontoidea
Rodzina	tukotukowate
	Typ nomenklatoryczny
	Ctenomys Blainville, 1826
Synonimy
	Ctenomysideae Lesson, 1842; Ctenomyidae: P. Gervais, 1849; Ctenomyinae: P. Gervais, 1849; Ctenomydae: P. Gervais, 1852; Ctenomysitæ: Chenu, 1854; Ctenomyinae: Lahille, 1899; Ctenomyini: McKenna & Bell, 1997;
	Ctenomysideae Lesson, 1842; Ctenomyidae: P. Gervais, 1849; Ctenomyinae: P. Gervais, 1849; Ctenomydae: P. Gervais, 1852; Ctenomysitæ: Chenu, 1854; Ctenomyinae: Lahille, 1899; Ctenomyini: McKenna & Bell, 1997;
Rodzaje
	7 rodzajów (w tym 6 wymarłych) – zobacz opis w tekście
	7 rodzajów (w tym 6 wymarłych) – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Tukotukowate^[7], tukotuki^[8] (Ctenomyidae) – rodzina ssaków z podrzędu jeżozwierzowców (Hystricomorpha) w obrębie rzędu gryzoni (Rodentia).

Zasięg występowania

Rodzina obejmuje żyjące współcześnie gatunki występujące w Ameryce Południowej (Brazylia, Peru, Boliwia, Chile, Paragwaj, Urugwaj i Argentyna)^[9]^[10]^[11].

Morfologia

Ciało przedstawicieli tego rodzaju jest osadzone na krótkich nogach. Ich skóra jest luźna, tak by swobodnie mogła się obsuwać podczas przemieszczania się w tunelach. Długie przednie łapy ułatwiają rycie pod ziemią. Głowy tukotukowatych są stosunkowo duże, uszy małe, a ich ogony są owłosione.

Podział systematyczny

Do rodzaju należy jeden występujący współcześnie rodzaj^[12]^[9]^[7]:

Ctenomys Blainville, 1826 – tukotuko

Opisano również kilka rodzajów wymarłych^[13]:

Actenomys Burmeister, 1888^[14]
Chasichimys Pascual, 1967^[15]
Chasicomys Pascual, 1967^[16] – jedynym przedstawicielem był Chasicomys octodontiformis Pascual, 1967
Eucelophorus Ameghino, 1908^[17]
Palaeoctodon Rovereto, 1914^[18] – jedynym przedstawicielem był Palaeoctodon simplicidens Rovereto, 1914
Xenodontomys Kraglievich, 1927^[19]

Uwagi

↑ Pisownia oryginalna.

Przypisy

↑ ^a ^b R.-P. Lesson: Nouveau Tableau du Règne Animal: Mammifères. Paris: Arthus Bertrand, 1842, s. 105. (fr.).
↑ ^a ^b P. Gervais: Rongeurs. Glires. Mam. W: Ch. d’Orbigny (red.): Dictionnaire universel d’histoire naturelle: résumant et complétant tous les faits présentés par les encyclopédies, les anciens dictionnaires scientifiques, les Oeuvres complètes de Buffon, et les meilleurs traités spéciaux sur les diverses branches des sciences nautrelles; donnant la description des etres et des divers phénomènes de la nature, l’étymologie et la définition des noms scientifiques, et les principales applications des corps organiques et inorganiques à l’agriculture, à la médecine, aux arts industriels, etc. T. 11. Paris: MM. Renard, 1848, s. 203. (fr.).
↑ P. Gervais: Zoologie et paléontologie françaises (animaux vertébrés): ou nouvelles recherches sur les animaux vivants et fossiles de la France. T. 1: Contenant l’énumération méthodique et descriptive des espèces ainsi que les principes de leur distribution géographique et paléontologique. Paris: Arthus Bertrand, 1848–1852, s. 18. (fr.).
↑ J.-Ch. Chenu: Encyclopédie d’histoire naturelle; ou, traité complet de cette science d’après les travaux des naturalistes les plus éminents de tous les pays et de toutes les époques: Buffon, Daubenton, Lacépède, G. Cuvier, F. Cuvier, Geoffroy Saint-Hilaire, Latreille, De Jussieu, Brongniart, etc.. Cz. 10: Rongeurs et pachydermes. Paris: Maresq, 1850, s. 72. (fr.).
↑ F. Lahille. Ensayo sobre la distribución geográfica de los mamíferos en la República Argentina. „Primera Reunión del Congreso Científico Latino Americano”. 3, s. 190, 1899. (hiszp.).
↑ M.C. McKenna & S.K. Bell: Classification of mammals above the species level. Nowy Jork: Columbia University Press, 1997, s. 204. ISBN 978-0-231-11013-6. (ang.).
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 291–292. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ tukotuki, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2009-11-17] .
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 558–566. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ T. Freitas: Family Ctenomyidae (Tuco-tucos). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher Jr. & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 513–534. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Ctenomys. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2019-11-02].
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-17]. (ang.).
↑ J.S.J.S. Zijlstra J.S.J.S., Ctenomyidae Lesson, 1842, Hesperomys project (Version 23.8.1), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-10-17] (ang.).
↑ C.V. Burmeister. Relación de un viaje á la gobernación del Chubut. „Anales del Museo Público de Buenos Aires”. 3 (3), s. 179, 1883–1891. (hiszp.).
↑ Pascual 1967 ↓, s. 262.
↑ Pascual 1967 ↓, s. 269.
↑ F. Ameghino. Las formaciones sedimentarias de la región litoral de Mar del Plata y Chapalmalán. „Anales del Museo Nacional de Buenos Aires”. Serie III. 10, s. 425, 1908. (hiszp.).
↑ Rovereto. Los Estratos Araucanos y sus fósiles. „Anales del Museo Nacional de Historia Natural de Buenos Aires”. 25, s. 221, 1914. (hiszp.).
↑ L.J. Kraglievich. Nota preliminar sobre nuevos géneros y especies de roedores de la fauna Argentina. „Physis”. 8, s. 592, 1927. (hiszp.).

Bibliografia

R. Pascual. Los roedores Octodontoidea (Caviomorpha) de la formación Arroyo Chasicó (Plioceno inferior) de la provincia de Buenos Aires. „Revista del Museo de La Plata”. 5 (35), s. 259–282, 1967. (hiszp.).
I. Bishop & D. Macdonald (red.): The Encyclopedia of Mammals. New York: Facts on File.: 1984, s. 702–703. ISBN 0-87196-871-1. (ang.).

[2] Pisownia oryginalna.

[Lesson-1] R.-P. Lesson: Nouveau Tableau du Règne Animal: Mammifères. Paris: Arthus Bertrand, 1842, s. 105. (fr.).

[ger49-3] P. Gervais: Rongeurs. Glires. Mam. W: Ch. d’Orbigny (red.): Dictionnaire universel d’histoire naturelle: résumant et complétant tous les faits présentés par les encyclopédies, les anciens dictionnaires scientifiques, les Oeuvres complètes de Buffon, et les meilleurs traités spéciaux sur les diverses branches des sciences nautrelles; donnant la description des etres et des divers phénomènes de la nature, l’étymologie et la définition des noms scientifiques, et les principales applications des corps organiques et inorganiques à l’agriculture, à la médecine, aux arts industriels, etc. T. 11. Paris: MM. Renard, 1848, s. 203. (fr.).

[ger52-4] P. Gervais: Zoologie et paléontologie françaises (animaux vertébrés): ou nouvelles recherches sur les animaux vivants et fossiles de la France. T. 1: Contenant l’énumération méthodique et descriptive des espèces ainsi que les principes de leur distribution géographique et paléontologique. Paris: Arthus Bertrand, 1848–1852, s. 18. (fr.).

[che-5] J.-Ch. Chenu: Encyclopédie d’histoire naturelle; ou, traité complet de cette science d’après les travaux des naturalistes les plus éminents de tous les pays et de toutes les époques: Buffon, Daubenton, Lacépède, G. Cuvier, F. Cuvier, Geoffroy Saint-Hilaire, Latreille, De Jussieu, Brongniart, etc.. Cz. 10: Rongeurs et pachydermes. Paris: Maresq, 1850, s. 72. (fr.).

[lah-6] F. Lahille. Ensayo sobre la distribución geográfica de los mamíferos en la República Argentina. „Primera Reunión del Congreso Científico Latino Americano”. 3, s. 190, 1899. (hiszp.).

[mck&bell-7] M.C. McKenna & S.K. Bell: Classification of mammals above the species level. Nowy Jork: Columbia University Press, 1997, s. 204. ISBN 978-0-231-11013-6. (ang.).

[Cichocki&inni-8] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 291–292. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[9] tukotuki, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2009-11-17] .

[Burgin&inni-10] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 558–566. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Freitas-11] T. Freitas: Family Ctenomyidae (Tuco-tucos). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher Jr. & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 513–534. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).

[Wilson&Reeder-12] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Ctenomys. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2019-11-02].

[mdd-13] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-17]. (ang.).

[zij-14] J.S.J.S. Zijlstra J.S.J.S., Ctenomyidae Lesson, 1842, Hesperomys project (Version 23.8.1), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-10-17] (ang.).

[bur-15] C.V. Burmeister. Relación de un viaje á la gobernación del Chubut. „Anales del Museo Público de Buenos Aires”. 3 (3), s. 179, 1883–1891. (hiszp.).

[CITEREFPascual1967262-16] Pascual 1967 ↓, s. 262.

[CITEREFPascual1967269-17] Pascual 1967 ↓, s. 269.

[ame-18] F. Ameghino. Las formaciones sedimentarias de la región litoral de Mar del Plata y Chapalmalán. „Anales del Museo Nacional de Buenos Aires”. Serie III. 10, s. 425, 1908. (hiszp.).

[rov-19] Rovereto. Los Estratos Araucanos y sus fósiles. „Anales del Museo Nacional de Historia Natural de Buenos Aires”. 25, s. 221, 1914. (hiszp.).

[kra-20] L.J. Kraglievich. Nota preliminar sobre nuevos géneros y especies de roedores de la fauna Argentina. „Physis”. 8, s. 592, 1927. (hiszp.).

[7]

[8]

[1]

[a]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]