Trznadel czubaty

Trznadel czubaty
	Schoeniclus rusticus
	(Pallas, 1776)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	trznadle
Rodzaj	Schoeniclus
Gatunek	trznadel czubaty
Synonimy
	Emberiza rustica Pallas, 1776; Chrysophrys rustica (Pallas, 1776); Ocyris rusticus (Pallas, 1776);
	Emberiza rustica Pallas, 1776; Chrysophrys rustica (Pallas, 1776); Ocyris rusticus (Pallas, 1776);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; narażony na wyginięcie
	Zasięg występowania
	; w sezonie lęgowym przeloty zimowiska
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Trznadel czubaty^[4] (Schoeniclus rusticus) – gatunek małego, wędrownego ptaka z rodziny trznadli (Emberizidae), zamieszkujący Eurazję. Narażony na wyginięcie.

Zasięg występowania: Występuje w pasie ciągnącym się od północnej Europy po wschodnią Rosję. Zimuje głównie we wschodniej Azji^[5], nielicznie także w Azji Środkowej (południowy Kazachstan i północno-zachodnie Chiny)^[3]. Do Polski zalatuje sporadycznie, do końca 2021 stwierdzony 39 razy (łącznie obserwowano 40 osobników)^[6].

Systematyka: Część systematyków zalicza trznadla czubatego do rodzaju Emberiza^[5]^[7]. Niektórzy badacze uznają go za gatunek monotypowy^[7], natomiast Handbook of the Birds of the World wyróżnia dwa podgatunki^[5]:

E. r. rustica – środkowy i północny Półwysep Fennoskandzki na wschód po środkowo-wschodnią Syberię (okolice jeziora Bajkał).
E. r. latifascia – wschodnia Syberia od jeziora Bajkał na wschód po Zatokę Anadyrską i Kamczatkę, na południe po ujście Amuru i północny Sachalin, być może także góry Wielki Chingan (północno-wschodnie Chiny).

Morfologia: Ptak ma charakterystyczny czubek, podobnie do czubatki (w locie bardzo widoczny). Tak jak trznadel zwyczajny, za skrzydłami ma rdzawą plamkę, a nad czarnymi oczami biały pasek.

Długość ciała wynosi 13–14,5 cm, masa 15,5–24,3 g^[5].

Pożywienie: Żywi się ziarnem, owadami i pająkami^[5].

Status i ochrona

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) od 1988 klasyfikowała trznadla czubatego jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). W 2016 status zmieniono na narażony (VU, Vulnerable). Liczebność światowej populacji, wstępnie obliczona w oparciu o szacunki organizacji BirdLife International dla Europy na rok 2015, zawiera się w przedziale 6–9 milionów dorosłych osobników. Od okolic 2000 roku liczebność populacji zmniejszyła się o około ⅓. Zagrożenie dla trznadli czubatych stanowi wycinka drzew i osuszanie środowiska na terenach lęgowych oraz rozwój rolnictwa i odłów na zimowiskach^[8].

Tak jak prawie wszystkie wróblowe, gatunek ten jest w Polsce objęty ścisłą ochroną gatunkową^[9].

Zobacz też

ptaki Polski

Przypisy

↑ ^a ^b Emberiza rustica, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2015-12-13] (ang.).
↑ ^a ^b D. Lepage: Rustic Bunting Emberiza rustica. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-01-15]. (ang.).
↑ ^a ^b BirdLife International, Emberiza rustica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2019-2 [dostęp 2019-09-23] (ang.).
↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Emberizidae Vigors, 1825 - trznadle - Old word buntings (wersja: 2021-01-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-06-25].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Copete, J.L., Garcia, E.F.J. & Sharpe, C.J.: Rustic Bunting (Emberiza rustica). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-21)].
↑ Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 38. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2021. „Ornis Polonica”. 63, s. 130–159, 2022.
↑ ^a ^b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Buntings. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-06-25]. (ang.).
↑ Alex Dale: 6 things you might have missed from the 2016 Red List. BirdLife International, 2016-12-14. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-08)].
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

Linki zewnętrzne

Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Emberiza rustica, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2015-12-13] (ang.).

[avibase-2] D. Lepage: Rustic Bunting Emberiza rustica. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-01-15]. (ang.).

[iucn-3] BirdLife International, Emberiza rustica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2019-2 [dostęp 2019-09-23] (ang.).

[mk-4] Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Emberizidae Vigors, 1825 - trznadle - Old word buntings (wersja: 2021-01-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-06-25].

[hbwa-5] Copete, J.L., Garcia, E.F.J. & Sharpe, C.J.: Rustic Bunting (Emberiza rustica). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-21)].

[kf2021-6] Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 38. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2021. „Ornis Polonica”. 63, s. 130–159, 2022.

[ioc-7] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Buntings. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-06-25]. (ang.).

[birdlifes-8] Alex Dale: 6 things you might have missed from the 2016 Red List. BirdLife International, 2016-12-14. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-08)].

[9] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

[4]

[1]

[2]

[3]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]