Trzebusz
Trzebusz – wieś w północno-zachodniej Polsce, położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie gryfickim, w gminie Trzebiatów. Wieś z zabudowaniami poniemieckimi oraz dwoma małymi osiedlami bloków popegiererowskich.
| wieś | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2009) |
670 |
| Strefa numeracyjna |
91 |
| Kod pocztowy |
72-320[2] |
| Tablice rejestracyjne |
ZGY |
| SIMC |
0784792 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu gryfickiego  | |
Położenie na mapie gminy Trzebiatów  | |
 54°05′27″N 15°15′52″E/54,090833 15,264444[1]
| |
Według danych z 28 lutego 2009 wieś miała 670 mieszkańców[3].
W środku najstarszej części Trzebusza znajduje się późnorenesansowy kościół, zbudowany w 1685 r. na starych fundamentach gotyckich z XV w. Kościół posiada wysoki dach, od frontu szalowaną, drewnianą zwieńczoną ośmiobocznym hełmem wiciowym wieżę z pochyłymi ścianami[4]. Wewnątrz renesansowa empora i barokowa ambona[5].
Położenie
edytujPrzez miejscowość przechodzi droga wojewódzka nr 109, a także czerwony Szlak Nadmorski im. Czesława Piskorskiego, które prowadzą do Mrzeżyna.
W latach 1946–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa szczecińskiego.
Miejscowość tworzą 3 jednostki osadnicze połączone ze sobą drogą wojewódzką nr 109.
Społeczność lokalna
edytujGmina Trzebiatów utworzyła dwie jednostki pomocnicze: „Sołectwo Trzebusz” obejmujące najstarsza część wsi, a także „Sołectwo Trzebusz Osiedle” obejmujące dwa osiedla niskich bloków mieszkalnych. Mieszkańcy obu sołectw wybierają swojego sołtysa i 5-osobową radę sołecką[6]. Mieszkańcy Trzebusza i wsi Nowielice wybierają wspólnie 1 radnego do 15-osobowej Rady Miejskiej w Trzebiatowie[7].
| Zakres wieku mężczyzn | Mężczyźni | Kobiety | Zakres wieku kobiet |
|---|---|---|---|
| 0–19 | 90 | 72 | 0–19 |
| 20–60 | 236 | 188 | 20–65 |
| powyżej 60 | 22 | 62 | powyżej 65 |
| Razem (Σ) | 348 | 322 | (Σ) Razem |
Historia
edytujPierwsza wzmianka o wsi Trzebusz (Tribuis, Tribuse) pochodzi z 1180 r., wymieniana została wśród wsi przekazanych przez księcia Kazimierza I klasztorowi norbertanów w Białobokach koło Trzebiatowa. W posiadaniu zakonników była do czasów reformacji. Z 1594 r. pochodzi informacja o parafii w Trzebuszu. Od połowy XVI w. wieś występuje w dobrach książęcych. W dokumentach z wizytacji wsi książęcych z 1628 r. zanotowano wieś z 63 łanami, karczmą, a wśród mieszkańców był 1 pasterz i trzech rękodzielników. W 1804 r. zarejestrowano we wsi 34 gospodarstwa, w tym 2 gospodarstwa sołtysie, 19 pełnych chłopskich, 2 połówkowe i 11 zagrodniczych. Zabudowa wsi, w której mieszkało 780 osób, składała się wówczas z 72 budynków mieszkalnych i około 120 gospodarczych. Funkcjonowała tu szkoła dwuklasowa. Przy wsi był wiatrak (koźlak) i cegielnia (nie istnieją). W 1845 r. zbudowano dom wdów po pastorach (nie istnieje). W 1912 r. Trzebusz otrzymał połączenie kolejką wąskotorową z Trzebiatowem i Mrzeżynem (nieczynna, pozostał czytelny przebieg). W tym też czasie postawiono budynek nowej szkoły. Po 1945 r. wieś zasiedlono osadnikami (wojskowi, ludność z Polski Centralnej i zza Buga). Utrzymany został charakter wsi chłopskiej[8]. Do 1945 r. stosowano niemiecką nazwę Triebs. W 1947 r. ustalono urzędowo polską nazwę Trzebusz[9].
Do 2006 r. Trzebusz obejmowało jedno sołectwo, będące jednostką pomocniczą gminy Trzebiatów. W 2006 r. podzielono je na dwa osobne „Sołectwo Trzebusz” i „Sołectwo Trzebusz Osiedle”[6][10].
Charakterystyka zabudowy
edytuj
Najstarsze chałupy mieszkalne datuje się na początek 1. połowy XIX w. (nr 50, 51). Były one stawiane w konstrukcji ryglowej, parterowe, szerokofrontowe, z siedmio-dziewięcioosiowym frontem, sienią na przestrzał, przykryte wysokim dachem naczółkowym, pokrytym łupkiem (jeszcze licznie zachowany). Późniejsze domy murowane (koniec XIX w.) posiadają tę samą formę[8].
Najstarsze zachowane stodoły i budynki gospodarcze zbudowano ok. połowy XIX w. (z 1864 r. pochodzą stodoły nr 1,2), w konstrukcji ryglowej (z ceglanym wypełnieniem), dwuklepiskowe, z odrębnym przejazdem bramnym i furtą dla pieszych. Murowane stodoły z 1. ćwierci XX w. są podobnie duże, dwuklepiskowe, z przejazdem zwieńczonym łukiem koszowym[8].
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 14 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 141079
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1311 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b Plan Odnowy Miejscowości Roby na lata 2009-2015. Urząd Miejski w Trzebiatowie, 2009-03, s. 9, seria: Załącznik do Uchwały Nr XXXII/305/09 Rady Miejskiej w Trzebiatowie z dnia 26 marca 2009 r.
- ↑ Obiekt zabytkowy - nr rej. 276 z 22.02.1958 r.
- ↑ Piotr Skurzyński, Pomorze, Warszawa: Wyd. Muza S.A., 2007, s. 167, ISBN 978-83-7495-133-3.
- ↑ a b Uchwała Nr XLVII/458/06 Rady Miejskiej w Trzebiatowie z dnia 31 sierpnia 2006 r. w sprawie podziału Sołectwa Trzebusz (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego Nr 105, poz. 1978)
- ↑ Rada Miejska w Trzebiatowie - Okręg wyborczy nr 9. Państwowa Komisja Wyborcza, 2006. [dostęp 2010-01-06]. (pol.).
- ↑ a b c 8.8.2 Obszary podlegające ochronie. W: Stowarzyszenie Pracowni Autorskich „Afix”: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebiatów. Trzebiatów: UM w Trzebiatowie, 2004, s. 94.
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 15 marca 1947 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości. (M.P. z 1947 r. nr 37, poz. 297, s. 13)
- ↑ Uchwała Nr XII/114/03 Rady Miejskiej w Trzebiatowie z dnia 28 sierpnia 2003 r. ws. statutów jednostek pomocniczych (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego Nr 101, poz. 1715)