Trybuchowce (hromada Trybuchowce)
Trybuchowce (ukr. Трибухівці, Trybuchiwci) – wieś na Ukrainie, w obwodzie tarnopolskim, w rejonie czortkowskim[2]. Przez wieś biegnie rzeka Olchowiec, lewy dopływ Strypy.
 Krajobraz wsi | |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Rejon | |
| Populacja • liczba ludności • gęstość |
|
| Kod pocztowy |
48431 |
Położenie na mapie obwodu tarnopolskiego  | |
Położenie na mapie Ukrainy  | |
 49°02′39″N 25°27′34″E/49,044167 25,459444
| |
Wieś liczy około 3700 mieszkańców i jest jedną z największych wsi obwodu tarnopolskiego. Przez miejscowość przechodzi droga terytorialna T2001.
Historia
edytuj
W 1611 Jerzy Wojciech Buczacki-Tworowski[3] sprzedał właścicielowi Buczacza, Podhajec i Czortkowa Stanisławowi Golskiemu wsie Góra, Żyznowiec, Trybuchowce, Mezańce, Soroka, Pilatówka[4]. Według rozgraniczenia z 1680 wieś znajdowała się w województwie ruskim. Część granicy pomiędzy województwami podolskim i ruskim przechodziła na południe od Trybuchowiec i Dżuryna – między tymi wsiami oraz Ćwitową i Pomorcami[5].
Na mapie von Miega wieś wzmiankowana jako Tribuchowce[6]
Właścicielem wsi w roku 1810 był[7] hrabia Ignacy Adam Krasicki z Siecina herbu Rogala (1767-1844)[8], numizmatyk[9], który stale zamieszkiwał w Stratyniu[7].
W latach 1858[10], 1859[11], 1860 wieś wchodziła w skład powiatu Jazłowiec w obwodzie czortkowskim, właścicielem dóbr ziemskich Trybuchowce był Zachariasz Krzysztofowicz, wywodzący się z rodziny ormiańskiej[12][13].
W 1901 działała gorzelnia Kornela Horodyskiego[14]. W 1903 dzierżawcą dóbr we wsi był Marek Bieder[15].
W II Rzeczypospolitej miejscowość była siedzibą gminy wiejskiej Trybuchowce w powiecie buczackim województwa tarnopolskiego.
W czasie okupacji niemieckiej mieszkająca tutaj ukraińska rodzina Kozaków ukrywała Żydów, za co w 2012 roku Instytut Jad Waszem uhonorował tytułami Sprawiedliwych wśród Narodów Świata Iwana i Paulinę Kozaków[16].
Od 1947 wieś jest siedzibą rady wiejskiej[17]. Od 2016 jest siedzibą hromady wiejskiej Trybuchowce[18].
20 listopada 2015 odbyło się uroczyste otwarcie hali wyposażonej w 3-ścieżkową linię sortowniczą wyprodukowaną i zainstalowaną przez firmę Sorter z Radomia. Jako goście honorowi obecni byli Konrad Grzeszczyk, właściciel Sortera, Wicepremier Ukrainy, Ambasador Kanady na Ukrainie Roman Waszczuk, przewodniczący obwodów tarnopolskiego (Stepan Barna) i winnickiego[19].
Zabytki
edytuj- Kościół rzymskokatolicki p.w. Matki Boskiej Nieustającej Pomocy (autor projektu – Jan Tarczałowicz (1869—1923, pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie[20]), dyrektor szkoły przemysłowej w Buczaczu, wykonał projekt kościoła bezpłatnie[21]), częściowo zrujnowany w okresie Ukraińskiej SRR po wysiedleniu z tych ziem Polaków, m.in. stracił niemal całe wyposażenie, pierwotne sklepienie nawy, szczyt kruchty[22], wyremontowany po upadku ZSRR z inicjatywy polskiego duchownego i działacza kresowego ks. Ludwika Rutyny.
- pałac, murowany, rozległy pałac wybudowany pod koniec XIX w. przez Kornela Horodyskiego. Obiekt posiadający akcenty neogotyckie wysadzony został przez Niemców w 1944 r.[23]
- Cerkiew pw. św. Paraskewy (1847, przebudowana w 1994 roku, kamień; znana również jako Cerkiew na Otynówce, UGCC);
- Cerkiew pw. Zwiastowania (XVI-XVII wieku, drewniana, znana również jako Cerkiew na Borszczówce);
- Cerkiew pw. Wniebowzięcia NMP (1926, kamienna, znana również jako Cerkiew na Zawadynie).
Oświata
edytuj- Agrocollege w Buczaczu przy ul. Wynnyczenki 2
- Średnia szkoła ogólnokształcąca I-III stopni, otwarta w 1954 (obecnie przy ul. Hruszewskiego 1)[24]
Ludzie związani z Trybuchowcami
edytuj- Kornel Horodyski (1904-1940) – syn Franciszka[25], właściciel ziemski, zamordowany przez NKWD w 1940[26][27]
- ks. Józef Tomaszewski – administrator parafii, katecheta, w miejscowej szkole[28]
- Maria Łapińska – nauczycielka w miejscowej szkole, w 1937 przeniesiona do szkoły we wsi Hamernia[29]
- Władysław Szklarz (ur. 9 grudnia 1923 w Trybuchowcach[30], zm. 10 października 2013 we Wrocławiu[31]) – dr nauk technicznych, inżynier[30], Honorowy Obywatel Miasta i Gminy Wiązów[32], prezes Oddziału Buczacz Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów P-W
Przypisy
edytuj- ↑ https://trybuhivska-gromada.gov.ua/news/1711615312/
- ↑ Про утворення та ліквідацію районів [online], Офіційний вебпортал парламенту України [dostęp 2023-03-14] (ukr.).
- ↑ Adam Boniecki: Herbarz polski: wiadomości historyczno-genealogiczne o rodach szlacheckich. Cz. 1. T. 2. Warszawa : Warszawskie Towarzystwo Akcyjne Artystyczno-Wydawnicze, 1900, s. 222.
- ↑ Kazimierz Lepszy: Golski (Gulski) Stanisław. W: Polski Słownik Biograficzny. T. VIII. Wrocław — Kraków — Warszawa : Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1959–1960, s. 230–231.
- ↑ Mykoła Krykun: Podilśke wojewodstwo u XV-XVIII stolittiach: Sprawy i materiały. Lwów, 2011, s. 67. ISBN 978-617-607-064-1. (ukr.)
- ↑ Mapa von Miega.
- ↑ a b Marcin Biernat: Kościół parafialny p.w. Matki Boskiej Nieustającej Pomocy w Trybuchowcach, s. 283.
- ↑ Ignacy Adam hr. Krasicki z Siecina h. Rogala (ID: 12.270.429).
- ↑ Kazimierz Olszański: Krasicki Ignacy (1767-1844). W: Polski Słownik Biograficzny. T. XV. Wrocław — Warszawa — Kraków : Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1970, s. 150.
- ↑ Handbuch des Lemberger Statthalterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1858. Lemberg, 1858, s. 506–507. (niem.)
- ↑ Handbuch des Lemberger Statthalterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1859. Lemberg, 1859, s. 546–547. (niem.)
- ↑ Grzegorz Rąkowski, Przewodnik po Ukrainie zachodniej. Część II. Podole, 2005, s. 274, ISBN 83-89188-46-5.
- ↑ Handbuch des Lemberger Statthalterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1860. Lemberg, 1860, s. 554–555. (niem.)
- ↑ Gorzelnie i Fabryki wódek w Galicji w 1901 r.
- ↑ Lista przysięgłych. „Kurjer Stanisławowski”. 921, s. 3, 17 maja 1903.
- ↑ Kozak Ivan & Paulina. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-10-09]. (ang.).
- ↑ Облікова картка, Трибухівська сільська рада, Тернопільська область, Бучацький район (ukr.)
- ↑ Окремі аспекти проведення виборів в ОТГ. xn--80ao2a3f.xn--j1amh. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-03)].. (ukr.)
- ↑ Uroczyste otwarcie instalacji sortowniczej w Buczaczu na Ukrainie
- ↑ Jan Tarczałowicz.
- ↑ Marcin Biernat: Kościół parafialny p.w. Matki Boskiej Nieustającej Pomocy w Trybuchowcach, s. 286.
- ↑ Marcin Biernat: Kościół parafialny p.w. Matki Boskiej Nieustającej Pomocy w Trybuchowcach, s. 290–291.
- ↑ Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 7: Województwo ruskie, Ziemia Halicka i Lwowska, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1995, s. 207-212, ISBN 83-04-04229-0, ISBN 83-04-03701-7 (całość).
- ↑ Трибухівська загальноосвітня школа І-ІІІ ступенів. (ukr.)
- ↑ Kornel «Nel» Horodyski h. Korczak [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2023-02-03].
- ↑ po 17 września 1939 aresztowany przez władze sowieckie i zamordowany w Starobielsku
- ↑ Krajewa chronika. „Diło”. 282, s. 7, 15 grudnia 1936. (ukr.)
- ↑ Marcin Biernat: Kościół parafialny p.w. Matki Boskiej Nieustającej Pomocy w Trybuchowcach, s. 285.
- ↑ Ruch służbowy. „Dziennik Urzędowy Kuratorjum Okręgu Szkolnego Lwowskiego”. 1, s. 32 [76], 1937, R. XXXXI.
- ↑ a b Życiorys Władysława Szklarza
- ↑ Władysław Szklarz : Nekrologi : Gazeta Wrocławska.
- ↑ Władysław Szklarz Honorowym Obywatelem Miasta i Gminy Wiązów
Bibliografia
edytuj- Marcin Biernat: Kościół parafialny p.w. Matki Boskiej Nieustającej Pomocy w Trybuchowcach. W: Materiały do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej. Cz. I: Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa ruskiego. T. 18. Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury, 2010, 368 s.; 508 il., s. 283-293, il. 428-483. ISBN 978-83-89273-79-6.
- Trybuchówce 2.) T., wś, pow. buczacki. W: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego. T. XII: Szlurpkiszki – Warłynka. Warszawa, 1892, s. 527.
- Trybuchowce. W: Jan Bigo: Skorowidz wszystkich miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi, Wielkiem Księstwie Krakowskiem i Księstwie Bukowińskiem z uwzględnieniem wszystkich dotąd zaszłych zmian terytoryalnych kraju. Wyd. 4. Lwów : nakł. aut., 1909 (Lwów : J. Chęciński), 1909, s. 182.
Linki zewnętrzne
edytuj- Tribuchowce na mapie von Miega
- Trybuchówce 2.) T., wś, pow. buczacki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 527.
- Trybuchowce na starej mapie
- Trybuchowce na stronie Rady Najwyższej Ukrainy (ukr.)
- Archiwalne widoki miejscowości w bibliotece Polona
