Traduktologia
Traduktologia[1], translatologia[1], translatoryka[1], przekładoznawstwo[1] (ang. translation studies) – interdyscyplinarna nauka humanistyczna zajmująca się problemami tłumaczenia. Na temat przekładu wypowiadali się od wieków poeci, pisarze i uczeni wielu specjalności. Nowożytne studia nad przekładem również mają charakter interdyscyplinarny i oprócz językoznawstwa korzystają z dorobku takich dziedzin jak filologia, kulturoznawstwo, literaturoznawstwo, komparatystyka, filozofia, semiotyka, informatyka i wiele innych (np. w przypadku refleksji nad tłumaczeniem Biblii – biblistyka). Charakterystyczną cechą tej dziedziny jest wielość różnych ujęć tematu, a co za tym idzie wiele konkurujących ze sobą i uzupełniających się teorii tłumaczenia.
Według Franciszka Gruczy możemy mówić o translatoryce czystej, która dostarcza informacji deskryptywno-eksplikatywnych, oraz o translatoryce stosowanej, która zbiera informacje aplikatywne[2]. Przegląd teorii przekładu, opis polskich ośrodków przekładoznawczych, wreszcie zbiór tekstów literackich do przekładu z ćwiczeniami znajdujemy w pracy szczecińskich germanistów z 2019 roku[3].
Obszar zainteresowań
edytujNajważniejsze pytania poruszane przy refleksji nad tłumaczeniem to:
- Czym jest tłumaczenie (sztuką, nauką, rzemiosłem)?
- Gdzie leży granica między tłumaczeniem a adaptacją?
- Jakie są główne rodzaje tłumaczenia?
- Jak przebiega proces tłumaczenia?
- Jaką rolę w procesie przekładu odgrywa osoba tłumacza?
- Jakie są kryteria oceny jakości tłumaczenia?
- W jaki sposób szkolić przyszłych tłumaczy?
- Czy możliwe jest tłumaczenie maszynowe?
- Jaka jest rola tłumaczenia w wymianie międzykulturowej i rozprzestrzenianiu idei?
- Czy możliwe jest tłumaczenie bez manipulacji informacją?
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c d Zarys teorii przekładu ustnego [online], s. 9.
- ↑ Zarys translatoryki, Barbara Kielar, Warszawa 2003
- ↑ Piotr Sulikowski, Emil Lesner, Stilum vertas. Podręcznik do nauki przekładu literackiego dla studentów neofilologii.ISBN 978-83-954295-0-7., Szczecin: Arka, 2019, s. 3-185 [dostęp 2024-06-27] (pol.).
Opracowania
edytuj- Artur Dariusz Kubacki, Piotr Sulikowski (red.): Translation Landscapes – Internationale Schriften zur Übersetzungswissenschaft. Bd. 5. Hamburg: Verlag Dr. Kovač, 2022. ISBN 978-3-339-12828-7.
- Artur Dariusz Kubacki, Piotr Sulikowski (red.): Von der Fachübersetzung zur literarischen Übersetzung. Leck: Vadenhoeck & Ruprecht, 2023. ISBN 978-3-8471-1585-4.