Tramwaje w Libercu

Tramwaje w Libercu – system tramwajowy w Libercu. System jest jednym z siedmiu znajdujących się na terytorium Czech.

Tramwaje w Libercu

tramwaj
Tramwaj T3M.04 (Škoda 02T) na Soukenném náměstí
Państwo	Czechy
Lokalizacja	Liberec
Operator	Dopravní podnik měst Liberce a Jablonce nad Nisou
Liczba linii	5
Lata funkcjonowania	od 1897
Infrastruktura
System tramwajowy w 2020 r.
Długość sieci	21,5 km
Rozstaw szyn	1000 mm / 1435 mm
Napięcie zasilania	600 V
Liczba zajezdni	1

Węzeł przesiadkowy Fügnerova, „serce” libereckiej sieci komunikacyjnej

W 2016 r. w mieście funkcjonowały 4 linie dzienne, które zbiegały się w węźle Fügnerova w centrum, oraz jedna linia historyczna. Całkowita długość sieci wynosiła 21,5 km.

Historia

Początki

11 września 1894 Rada Miasta Liberec uchwaliła projekt wybudowania sieci elektrycznych tramwajów o rozstawie szyn 1000 mm. Wówczas jedyna linia tramwaju elektrycznego na terytorium ówczesnych Czech istniała w Pradze (linia Františka Křižíka na wzgórze Letna). Budowa rozpoczęła się w kwietniu 1897 r., w trzy miesiące później torowisko było ukończone, zaś 25 sierpnia tego roku miało miejsce uroczyste otwarcie. Wozy pierwszej linii kursowały pomiędzy dworcem kolejowym (kraniec Nádraží) a parkiem miejskim i ogrodami: zoologicznym i botanicznym (kraniec Městský lesík). Od listopada 1897 r. trasa została ostatecznie wydłużona do krańca Lidové Sady (Volksgarten).

W 1899 r. uruchomiono nową linię do Rochlic (Röchlitz), na początku XX wieku zaś tory do Růžodolu (Rosenthal, dziś część miejscowości Kořenov) i Horní Hanychowa (Oberhanichen, 1912, dziś dzielnica Liberca). W 1906 r., w związku z niemiecko-czeską wystawą, powstał specjalny, prowizoryczny odcinek linii, który po zakończeniu wystawy zdemontowano. Do 1914 r. do miasta przybyły 32 wagony motorowe i 8 doczepnych.

I wojna światowa

Rozwój sieci przerwała I wojna światowa. Wielu pracowników powołano do wojska, co znacznie osłabiło komunikację. Tramwaje służyły także do przewożenia rannych żołnierzy z dworca kolejowego do miejskich szpitali (od 29 listopada 1914). Pod koniec lipca 1915, ze względu na brak mężczyzn do pracy, do przedsiębiorstwa tramwajowego przyjęto pierwsze kobiety.

Okres międzywojenny

Tabor został poszerzony o 10 wozów ze Studénki oraz 7 kolejnych z Czeskiej Lipy. 13 grudnia 1924 istniały następujące linie:

• Nádraží (dworzec kolejowy) – Lidové sady
• (Lidové sady – Pekárny po skróceniu 1934)
• Rochlice – Růžodol
• Soukenné náměstí – Horní Hanychov

Doba socjalizmu

Najważniejszym wydarzeniem mającym miejsce po II wojnie światowej w libereckiej komunikacji tramwajowej było uruchomienie w 1955 liczącej 12 km linii międzymiastowej do Jablonca nad Nysą. 31 października 1960 zlikwidowano linie do Rochlic i Růžodolu. W latach 70. gruntownie wyremontowano międzymiastową trasę do Jablonca. Następnie zlikwidowano pętlę w pobliżu centrum Jablonca, a trasę skrócono do nowej pętli w ul. Paryskiej. W 1984 przełożono obie jednotorowe trasy w centrum do obecnej lokalizacji (w ulicy Praskiej umieszczono wówczas pamiątkową szynę). Pod koniec lat 80. w związku z problemami z dostawą nowych pojazdów uwidoczniła się konieczność zmiany rozstawu szyn z 1000 na 1435 mm, identycznego z obecnym we wszystkich miastach (oprócz Bratysławy) ówczesnej Czechosłowacji.

Pętla tramwajów z Liberca w Jabloncu nad Nysą

Pamiątkowa szyna w ul. Praskiej, przypominająca likwidację jednokierunkowej linii (odcinek linii w przeciwnym kierunku znajdował się w ul. Moskiewskiej)

Lata 1990.

Lata 1990. i pierwsza połowa lat 2000. upłynęły pod znakiem prac nad modernizacją – zmianą rozstawu torów – na liniach miejskich. Przebudowa torowisk trwała, podzielona na kilka etapów. Przebudowywane wówczas odcinki torów otrzymały trzy szyny, co umożliwiło eksploatację na nich także tramwajów wąskotorowych (przejeżdżających przez miasto podczas wyjazdów i zjazdów do zajezdni). 14 sierpnia 1998 pierwsze tramwaje o rozstawie 1435 mm wyruszyły na trasę Lidové Sady – Viadukt. Jednocześnie, zamknięto do przebudowy dalszą część trasy miejskiej, uruchamiając odcinek do Dolnego Hanychowa w 2001, a do Górnego Hanychowa w 2005.

Wcześniej, w 1995 r. na ul. Fügnera w ramach przebudowy otwarto nowoczesny węzeł przesiadkowy, który stał się symbolem libereckiej komunikacji.

Współczesna sieć

Współczesna sieć libereckich tramwajów składa się z trasy miejskiej Horní Hanychov – Lidové sady oraz trasy międzymiastowej z Liberca (Fügnerova) przez Vratislavice nad Nysą do Jablonca nad Nysą. Między przystankami Soukenným náměstím a Nádražím zlokalizowana jest, dziś już zmodernizowana, zajezdnia tramwajowa Rybníček.

Rozważano także przedłużenie trasy na Górnym Hanychowie do stacji kolejki linowej na Ještěd i wybudowanie nowej linii tramwajowej do Rochlic. Plany te stanowiły główne priorytety wielu libereckich stronnictw politycznych przed wyborami samorządowymi w roku 2006.

Linie

Linia	Trasa
	Lidové sady-ZOO ↔ Dolní Hanychov Riegrova – Botanická zahrada – Muzeum-Galerie Lázně – Průmyslová škola – Ul. 5. května – Šaldovo náměstí – Fügnerova – Rybníček – Nádraží – Viadukt – Krkonošská – Staré Pekárny – Vápenka – Janův Důl – Kubelíkova
	Lidové sady-ZOO ↔ Horní Hanychov Riegrova – Botanická zahrada – Muzeum-Galerie Lázně – Průmyslová škola – Ul. 5. května – Šaldovo náměstí – Fügnerova – Rybníček – Nádraží – Viadukt – Krkonošská – Staré Pekárny – Vápenka – Janův Důl – Kubelíkova – Dolní Hanychov – Malodoubská – Hanychov kostel – Spáleniště
	Rybníček ↔ Vratislavice nad Nisou, výhybna Fügnerova – Mlýnská – Textilana – U Lomu – Nová Ruda – Sídl. Nové Vratislavice – Pivovarská – Lékárna – Vratislavice nad Nisou, kostel
	Viadukt ↔ Jablonec nad Nisou, Tyršovy sady Nádraží – Rybníček – Fügnerova – Mlýnská – Textilana – U Lomu – Nová Ruda – Sídl. Nové Vratislavice – Pivovarská – Lékárna – Vratislavice nad Nisou, kostel – Vratislavice nad Nisou, výhybna – Kyselka – Za Tratí – Proseč nad Nisou, pošta – Proseč nad Nisou, výhybna – Nový Svět – Zelené údolí – Měnírna -Brandl – Liberecká

Tabor

Zdjęcie	Typ	Modyfikacje i podtypy	Lata dostaw	Liczba (2019)
	Tatra T3
		T3	1965–1976	2
		Tatra T3SU	1982	5
		Tatra T3SUCS	1986–1987	4
		Tatra T3M.04	1996–1999	19
		Tatra T3R.P	2003–2005	5
		Tatra T3R.PV	2003-2008	12
		Tatra T3R.PLF	2005–2007	12
		Tatra T3R.SLF	2014–2019	10
	EVO2	EVO2	2012	1

W Libercu stacjonują także dwa historyczne wozy: ex. nr 78 (oryginalnie z Uścia nad Łabą) oraz jabłoniecki tramwaj 6MT ex. nr 117, który jest wypożyczony na dłuższy okres z Muzeum Technicznego w Brnie.

Zobacz też

• Liberec
• Linia tramwajowa Liberec – Jablonec nad Nysą

Bibliografia

• Karpaš, R.: Kniha o Liberci. Dialog, Liberec, 1996.

Linki zewnętrzne

• Dopravní podnik města Liberce – operator komunikacji miejskiej w Libercu
• Zdjęcia pojazdów DPML (w tym tramwajów) w fotogalerii Phototrans.eu
• Historia tramwajów w Libercu. czechtrams.wz.cz. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-28)].
• O zabytkowym wagonie Tatra 6MT