Wikipedia

Tramwaje w Chorzowie

Tramwaje w Chorzowie – element systemu komunikacji tramwajowej Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, który funkcjonuje na terenie Chorzowa od 1894. Sieć tramwajowa łączy dzielnice: Centrum, Chorzów II i Chorzów Batory, a do 2009 sieć ta łączyła również Chorzów Stary.

Tramwaje w Chorzowie
tramwaj
Ilustracja
Zabytkowy Konstal N przed ZUR
w Chorzowie Batorym
Państwo

 Polska

Lokalizacja

Chorzów

Organizator

ZTM

Operator

Tramwaje Śląskie

Liczba linii

11

Lata funkcjonowania

od 1894

Infrastruktura
Schemat sieci
Mapa z przebiegiem linii tramwajowych na terenie Chorzowa
     Linie czynne      Linie zlikwidowane
Długość sieci

35,320 km t.p.[a][1]

Rozstaw szyn

1435 mm

Napięcie zasilania

660 V DC

Liczba przystanków

32 (2008)[2]

Multimedia w Wikimedia Commons

Na terenie Chorzowa znajduje się siedziba spółki Tramwaje Śląskie, Zakład Usługowo Remontowy i fabryka Alstom Konstal.

Historia

edytuj
 
Konstal 102Na na linii 11 (2006)
 
Ślad po torowisku przy ul. Kościuszki, zlikwidowanym w 2009
 
Moderus Alfa HF 11 AC na ul. Powstańców

Pierwsza linia tramwajowa na terenie Chorzowa została uruchomiona 27 maja 1894 na trasie z Gliwic przez Zabrze, Chorzów i Bytom do Piekar Śląskich. Została ona wybudowana przez berlińską spółkę Oberschlesische Dampfstraßenbahn. Była to linia wąskotorowa (785 mm), po której kursowały tramwaje parowe[3].

W 1897 uruchomiono linię na trasie Chorzów – Chorzów Stary – Węzłowiec – Alfred, a 30 grudnia 1896 oddano do użytku kolejną linię tramwajową wzdłuż drogi katowickiej, na trasie z Katowic przez Dąb do Chorzowa[4]. 7 września 1899 oddano do eksploatacji torowisko pomiędzy Rynkiem w Królewskiej Hucie (Chorzowie) a Katowicami przez Hajduki (Chorzów Batory) i Załęże[5].

29 lipca 1900 uruchomiono torowisko na trasie Piaśniki – Świętochłowice – Hajduki (Chorzów Batory), natomiast 12 sierpnia 1901 oddano do eksploatacji odcinek torowiska na trasie Królewska Huta (Chorzów) – Rynek – Świętochłowice. W latach 1929–1931 trwała budowa nowej, normalnotorowej zajezdni wraz z zakładami naprawczymi w Hajdukach. W tym samym roku linia Katowice – Chorzów została przebudowana na całej długości na linię dwutorową[6].

W połowie lat 50. XX wieku zmieniono przebieg linii Chorzów Stary – Chorzów Miasto. W maju 1960 wybudowano dwie pętle torowe przy Stadionie Śląskim w Chorzowie, a w lipcu tego samego roku powstała pętla końcowa na placu Hutników w Chorzowie.

Po 1989 r., wraz z przemianami ustrojowymi nastąpiły przekształcenia w organizacji komunikacji miejskiej na terenie konurbacji górnośląskiej. W 1991 rozdzielono WPK na kilkanaście przedsiębiorstw, w tym Przedsiębiorstwo Komunikacji Tramwajowej w Katowicach, które w 2003 przekształcono w spółkę Tramwaje Śląskie z siedzibą w Chorzowie. W latach dziewięćdziesiątych XX w. nie otwierano już nowych odcinków torowisk. Następowały jedynie przebudowy i remonty już istniejących:

  • ul. Wolności (1993–1995),
  • ul. Hajducka (1997–1998).

Od połowy 2000 trwały prace przy modernizacji infrastruktury na trasie linii 6 i 19 (Katowice – Bytom).

1 stycznia 2009 zlikwidowano linię tramwajową nr 12, kursującą z pl. Hutników do Siemianowic Śląskich. Wiązało się to z fizyczną likwidacją kilkukilometrowego dwutorowego odcinka (częściowo także jednotorowego) od pl. Hutników do pl. Alfreda w Katowicach. Orędownikiem likwidacji od wielu lat był ówczesny prezydent miasta Marek Kopel. Dopiero po pomyślnych dla miasta przekształceniach własnościowych w Tramwajach Śląskich oraz dzięki członkostwu prezydenta Chorzowa w zarządzie KZK GOP, udało się tę likwidację przeprowadzić. Zarówno zapowiedzi, jak i sama likwidacja wraz z ówczesną organizacją komunikacji zastępczej, spotkały się z dużym niezadowoleniem społecznym[7].

W lutym 2011 włodarze miast konurbacji górnośląskiej podjęli decyzję o rozpoczęciu projektu „Modernizacja infrastruktury tramwajowej i trolejbusowej w Aglomeracji Górnośląskiej wraz z infrastrukturą towarzyszącą”, w ramach którego ma zostać zmodernizowanych 48 kilometrów torowisk. Na terenie Chorzowa zaplanowano modernizację następujących odcinków[8]:

  • Ul. Katowicka (od przystanku Chorzów AKS do Chorzów Chopina),
  • Ul. Armii Krajowej (na całej długości),
  • Ul. Wolności (od granicy ze Świętochłowicami do ul. Chrobrego),

8 października 2014 przedstawiciele Tramwajów Śląskich i Miejskiego Zarządu Ulic i Mostów w Chorzowie podpisali z przedsiębiorstwem Balzola Polska umowę na budowę centrum przesiadkowego przy rynku w Chorzowie[9]. 21 grudnia 2015 centrum przesiadkowe zostało otwarte[10].

6 maja 2022 dawna zajezdnia tramwajowa w Chorzowie-Batorym przy ul. Inwalidzkiej 5 została wpisana do rejestru zabytków (nr rej. A/980/2022)[11]. Wpis do rejestru zabytków objął budynek administracyjny, budynek warsztatu, budynek wozowni orz budynek dawnej kuchni[12].

Linie tramwajowe

edytuj

Istniejące

edytuj

Według stanu z 12 marca 2021 przez Chorzów przebiegało 9 linii:

Linia Przystanek
początkowy 		Przystanek
końcowy 		Liczba
przystanków 		Miasta Zajezdnia % kursów
niskopodłogowych 		Uwagi
6 Brynów Centrum Przesiadkowe Bytom Szkoła Medyczna 44 Katowice, Chorzów, Bytom Zawodzie, Stroszek 95% [13]
7 Bytom Plac Sikorskiego Zawodzie Centrum Przesiadkowe 40 Bytom, Świętochłowice, Chorzów, Katowice Zawodzie, Stroszek 46% [14]
9 Chorzów Batory Zajezdnia Chebzie Pętla 22 Chorzów, Świętochłowice, Ruda Śląska Gliwice 0% Trasa zmieniona z powodu modernizacji torowiska. [15]
11 Chorzów Metalowców Katowice Plac Miarki 17 Chorzów, Katowice Stroszek 80% Trasa zmieniona z powodu modernizacji torowiska. [16]
17 Chorzów Batory Zajezdnia Łagiewniki Targowisko 19 Chorzów, Świętochłowice Gliwice, Stroszek 75% Trasa zmieniona z powodu modernizacji torowiska.

Obsługiwane taborem dwukierunkowym.

[17]
19 Katowice Plac Wolności Bytom Stroszek Zajezdnia 43 Katowice, Chorzów, Bytom Stroszek 21% [18]
20 Szopienice Pętla Chorzów Zajezdnia 28 Chorzów, Katowice Zawodzie 58% [19]
23 Chorzów Stadion Śląski Pętla Zachodnia Zawodzie Centrum Przesiadkowe 22 Katowice, Chorzów Zawodzie 0% Linia obsługiwana taborem historycznym. [20]
43 Chorzów Batory Zajezdnia Katowice Słoneczna Pętla 17 Chorzów, Katowice Gliwice 0% [21]

Zlikwidowane

edytuj
Linia Rok likwidacji Trasa
0 2010 Chorzów Rynek (Ratusz) – Chorzów Batory – Katowice Załęże – Katowice pl. Wolności – Katowice Dąb – Chorzów Stadion Śląski
10 2009 Chorzów Stadion Śląski – Katowice Dąb – Katowice Rynek (Teatr) – Katowice Zawodzie
12 2008 Siemianowice Plac Skargi – Chorzów Plac Hutników
18 2015 Chebzie Pętla - Stroszek Zajezdnia
31 2010 Bytom Politechnika Śląska – Bytom pl. Sikorskiego – Bytom Pogoda – Chorzów Rynek – Katowice Dąb – Katowice Rynek – Katowice Brynów
36 2008 Stroszek Zajezdnia – Bytom pl. Sikorskiego – Bytom Szombierki – Ruda Śląska Chebzie – Ruda Śląska Wirek- Świętochłowice Zgoda – Chorzów Rynek (Ratusz)
37 2008 Katowice pl. Wolności – Katowice Dąb – Chorzów Rynek – Świętochłowice Piaśniki – Ruda Śląska Chebzie
39 2009 Chorzów Batory Zajezdnia – Katowice Załęże – Katowice pl. Wolności – Katowice Wełnowiec – Siemianowice Śląskie pl. Skargi
41 2008 Bytom Stroszek Zajezdnia – Bytom pl. Sikorskiego – Chorzów Rynek – Katowice Dąb – Katowice Rynek – Katowice pl. Wolności/Katowice pl. Miarki
41 BIS 2002 Chorzów Stadion Śląski – Katowice Dąb – Katowice Rynek (Teatr) – Katowice Zawodzie

Tabor

edytuj

Na liniach 6 i 7 kursują niskopodłogowe pojazdy typu Pesa Twist 2012N, 2012N-10, 2017N, oraz na liniach 7 i 20 tramwaje Alstom Citadis 100, nazywane Karlikami. Do obsługi linii 17 kierowane są pojazdy typu Moderus Beta oraz Düwag Pt. Natomiast na linię 11 kierowane są pojazdy Moderus Beta w wersji MF 10. Wagony tramwajowe produkcji chorzowskiego Konstalu typu 105N, 105Na i pochodne obsługują kursy wysokopodłogowe wszystkich linii oprócz 17[22].

Zobacz też

edytuj

Uwagi

edytuj
  1. ↑ W tym 3,547 km t.p. na terenie obecnego Zakładu Usługowo Remontowego (dane za 2007).

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Soczówka 2012b ↓, s. 61.
  2. ↑ Soczówka 2012b ↓, s. 71.
  3. ↑ Soida 1998 ↓, s. 12-14.
  4. ↑ Soida 1998 ↓, s. 15.
  5. ↑ Soida 1998 ↓, s. 33-34.
  6. ↑ Soida 1998 ↓, s. 71.
  7. ↑ Grzegorz Żądło: Ostatni kurs 12. wpk.katowice.pl, 2008-12-30. [dostęp 2014-05-21]. (pol.).
  8. ↑ Tramwaje Śląskie S.A.: O projekcie. tram-silesia.pl. [dostęp 2014-05-21]. (pol.).
  9. ↑ Umowa podpisana – w Chorzowie powstanie centrum przesiadkowe. tram-silesia.pl, 2014-10-09. [dostęp 2015-12-22]. (pol.).
  10. ↑ Centrum przesiadkowe w Chorzowie już działa. transport-publiczny.pl, 2015-12-22. [dostęp 2015-12-22]. (pol.).
  11. ↑ Wpis do rejestru zabytków (A/980/2022) (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2022-06-12]
  12. ↑ Michał Bulsa, Decyzje dotyczące wpisów i skreśleń w rejestrze zabytków nieruchomych województwa śląskiego w 2022 roku, „Wiadomości Konserwatorskie Województwa Śląskiego” 2023, t. 15, s. 382.
  13. ↑ Linia 6, Tramwaj - Trasa linii [online], rj.metropoliaztm.pl [dostęp 2021-03-12].
  14. ↑ Linia 7, Tramwaj - Trasa linii [online], rj.metropoliaztm.pl [dostęp 2021-03-12].
  15. ↑ Linia 9, Tramwaj - Trasa linii [online], rj.metropoliaztm.pl [dostęp 2021-03-12].
  16. ↑ Linia 11, Tramwaj - Trasa linii [online], rj.metropoliaztm.pl [dostęp 2021-03-12].
  17. ↑ Linia 17, Tramwaj - Trasa linii [online], rj.metropoliaztm.pl [dostęp 2021-03-12].
  18. ↑ Linia 19, Tramwaj - Trasa linii [online], rj.metropoliaztm.pl [dostęp 2021-03-12].
  19. ↑ Linia 20, Tramwaj - Trasa linii [online], rj.metropoliaztm.pl [dostęp 2021-03-12].
  20. ↑ Linia 23, Tramwaj - Trasa linii [online], rj.metropoliaztm.pl [dostęp 2021-03-12].
  21. ↑ Linia 43, Tramwaj - Trasa linii [online], rj.metropoliaztm.pl [dostęp 2021-03-12].
  22. ↑ ZTM - Rozkład jazdy, wyszukiwarka połączeń, linie autobusowe, tramwajowe, trolejbusowe [online], rj.metropoliaztm.pl [dostęp 2021-03-12].

Bibliografia

edytuj
  • Andrzej Soczówka: Zróżnicowanie struktury przestrzennej komunikacji miejskiej w konurbacji katowickiej. Sosnowiec: Wydział Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego, 2012, seria: Prace Wydziału Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego nr 76. ISBN 978-83-6144-31-6.
  • Krzysztof Soida: Komunikacja tramwajowa w aglomeracji katowickiej: 100 lat tramwaju elektrycznego. Katowice: Przedsiębiorstwo Komunikacji Tramwajowej & wyd. STAPIS, 1998. ISBN 83-85145-13-3.
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Tramwaje_w_Chorzowie&oldid=74588928”