Traktat kaliski (1813)
Traktat kaliski – sojusz zaczepno-odporny zawarty 28 lutego 1813 w Kaliszu pomiędzy Imperium Rosyjskim i Królestwem Prus.
Traktat został wynegocjowany przez Karla Augusta von Hardenberga i Michaiła Kutuzowa. Strony zwróciły się do Wielkiej Brytanii i Austrii o przyłączenie się do sojuszu. Jego skutkiem było wypowiedzenie przez Prusy wojny I Cesarstwu Francuskiemu.
Prusy stanęły po stronie Rosji po porażce Napoleona w kampanii przeciwko Rosji rok wcześniej. Sojusz poprzedziła konwencja w Taurogach, która 30 grudnia 1812 roku zakończyła stan wojny między Prusami a Rosją. W reskrypcie do swojego negocjatora Paulucciego car Aleksander I ogłosił już 6 lipca (18 grudnia) zamiar zawarcia sojuszu z Prusami przeciwko Francji.
W rosyjskiej kwaterze w Kaliszu, w podbitym przez Rosję Księstwie Warszawskim, Prusy i Rosja zawarły pokój i sojusz[1]. Tym samym Prusy oficjalnie zakończyły narzucony im przez Napoleona w maju 1812 roku sojusz przeciwko Rosji. Ze strony pruskiej wystąpił pułkownik Karl Friedrich von dem Knesebeck. Traktat przewidywał przywrócenie Królestwu Prus granic z 1806 r. i dalsze nabytki terytorialne w północnych Niemczech. Na propozycję rosyjską znaczący wpływ miał Freiherr vom Stein, który pracował na dworze carskim w Rosji i w dwóch tajnych artykułach zagwarantował przywrócenie Prus w warunkach „statystycznych, geograficznych i finansowych” z 1806 r. oraz zaokrągleń terytorialnych. Prusy musiały zrezygnować z terytorium Księstwa Warszawskiego, ale przyznano im część Wielkopolski, czyli późniejszego Wielkiego Księstwa Poznańskiego. Prusy miały odzyskać także swoje posiadłości w północnych Niemczech, z wyjątkiem dawnego elektoratu hanowerskiego.
W zasadzie kongres wiedeński w 1815 r. opierał się na postanowieniach terytorialnych zawartych w traktacie kaliskim[1].
Odnośnie spraw militarnych Rosja zobowiązała się do zebrania 150-tysięcznej armii przeciwko Francji, a Prusy obiecały 80 000 ludzi.
Traktat został ostatecznie podpisany 27 lutego 1813 r. we Wrocławiu i dzień później w Kaliszu. Prusy wypowiedziały wojnę Francji 16 marca 1813 roku. Ponieważ francuski był językiem dyplomacji, traktat, choć skierowany przeciwko Francji, został sporządzony po francusku.
Przypisy
edytuj- ↑ a b Heikki E.S. Mattila, Comparative Legal Linguistics, Ashgate Publishing, Ltd., 2006, ISBN 978-0-7546-4874-1 [dostęp 2022-11-20] (ang.).
Bibliografia
edytuj- Ludwik Bazylow, Historia powszechna 1789-1918, Warszawa 1986
- Wilhelm Niemann, Der Vertrag von Kalisch vom 27./28. Februar 1813 und unsere Ostgrenze
- A. H. L. Heeren, History of the Political System of Europe, and Its Colonies, 1829
- Rudolf Renz, Vertrag von Kalisch, [w:] Gerhard Taddey (Hrsg.): Lexikon der deutschen Geschichte. Personen, Ereignisse, Institutionen. Von der Zeitwende bis zum Ausgang des 2. Weltkrieges. 2., überarbeitete Auflage. Kröner, Stuttgart 1983, ISBN 3-520-80002-0, s. 626.