Tornjak

Tornjak (owczarek bośniacki, owczarek bośniacko, chorwacki) – rasa psa należąca do grupy molosów typu górskiego. Tornjaki to stróżujące psy pasterskie pochodzące z Chorwacji oraz Bośni i Hercegowiny. Pierwsze udokumentowane wzmianki o tej rasie pochodzą z XI i XIV wieku. Początkowo rasa ta była zarejestrowana pod nazwą Kanis Montanus, ale ostatecznie przyjęła się nazwa „tornjak” pochodząca od słowa „tor” oznaczającego zagrodę dla owiec.

Tornjak

Dorosły pies rasy tornjak
Inne nazwy	owczarek bośniacki, owczarek bośniacko-chorwacki
Kraj patronacki	Bośnia i Hercegowina, Chorwacja
Kraj pochodzenia	Bośnia i Hercegowina, chorwacja
Wymiary
Wysokość	60–65 cm (suka), 65–70 cm (pies)
Masa	ok. 50 kg, w zależności od wysokości w kłębie
Klasyfikacja
FCI	Grupa II, sekcja 2.2, wzorzec 355
AKC	Foundation Stock Service
ANKC	Grupa 6 (Utility)
NZKC	Utility
UKC	Guardian Dog
Wzorce rasy
FCI AKC ANKC NZKC UKC

Historia

Pierwsze informacje o tej rasie pochodzą z lat 1067 oraz 1374 i dotyczą bośniacko-hercegowińsko-chorwackiej rasy psów pasterskich wykorzystywanych przy hodowli owiec. Współcześnie podstawą do odtworzenia rasy byli potomkowie genetycznie jednorodnych, archaicznych typów psów stróżujących. Badania nad ich historią, a następnie systematyczne ratowanie przed wyginięciem rozpoczęły się jednocześnie w Chorwacji oraz Bośni i Hercegowinie około 1972 roku, a ciągła hodowla czystej krwi rozpoczęła się w roku 1978. Obecnie populacja rasy składa się z licznych psów czystej krwi wyselekcjonowanych w ciągu szeregu pokoleń w Bośni i Hercegowinie oraz Chorwacji. Oficjalnie Międzynarodowy Związek Kynologiczny zarejestrował rasę w 2007 roku pod numerem wzorca 355. Rejestracja w brytyjskim Kennel Club nastąpiła w 2013 roku.

Klasyfikacja i użytkowość

Według organizacji FCI tornjak jest sklasyfikowany w grupie 2.Pinczery, sznaucery, molosy i szwajcarskie psy do bydła, sekcja 2.2 Molosy typu górskiego. Nie podlega próbom pracy. Zgodnie z historią rasy należące do niej psy wykorzystuje się głównie do stróżowania i pilnowania stad.

Charakterystyka

Budowa

Dorosłe psy osiągają około 65–70 cm w kłębie, natomiast suki są niższe o kilka centymetrów i liczą do ok. 60–65 cm. Masa ciała zależy od wysokości i może dochodzić do 55 kg. Są to duże i silne psy o kwadratowej sylwetce tułowia oraz umiarkowanie ciężkim kośćcu. Ze względu na górskie pochodzenie tornjaki mają długą i gęstą sierść o wełnistym podszerstku. Z wyjątkiem kufy, partii twarzowej oraz łap i nóg, długa sierść występuje niemal na całym ciele, tworząc obfitą kryzę w okolicach szyi.

Umaszczenie

Tornjaki to psy łaciate, przy czym łaty są od siebie wyraźnie oddzielone i mogą występować w różnych kolorach. Przeważającym kolorem jest biel, a łaty występują w kolorach czarnym i brązowym. Spotyka się także osobniki o dominującym umaszczeniu czarnym z białymi łatami. Według wzorca rasy jednomaścistość należy do wad dyskwalifikujących.

Dorosły pies i szczenię rasy tornjak

Zachowanie i temperament

Tornjaki to psy inteligentne, opanowane, przyjazne i łatwe w szkoleniu. Jest to rasa stróżująca, dlatego tornjaki charakteryzują się nieufnością względem obcych oraz innych zwierząt, ale nie wykazują przy tym agresji. W stosunku do właściciela są ufne i oddane. Szybko się uczą i mają doskonałą pamięć. Potrafią współistnieć ze starszymi psami, a także doskonale sprawdzają się jako opiekun szczeniąt. Ze względu na potrzebę przestrzeni nie zaleca się hodowania tornjaków w mieszkaniu. Ze względu na swój charakter coraz częściej stają się psami towarzyszącymi.

Zwycięski tornjak na XVI Międzynarodowej Wystawie Psów Rasowych CACIB

Zdrowie i pielęgnacja

Jest to rasa nieobciążona genetycznie, dlatego nie jest podatna na występowanie nowotworów. Spodziewana długość życia tornjaków wynosi 12–14 lat. Zasadniczo jest to bardzo zdrowa rasa, odporna na mrozy i upały, potrafiąca się dopasować do zmiennych warunków atmosferycznych. Nie wymaga specjalnej diety, dlatego utrzymanie psów nie sprawia nadmiernych trudności.

Tornjaki w Polsce

Pierwsze tornjaki przywieziono do Polski na początku XXI wieku. Jest to rasa uznana przez ZKwP. W 2022 roku w kategorii „Polish Top Dog” Rankingu Wystawowego ZKwP w rasie tornjak zgromadził Don Juan z hodowli Malowana Izba.