Topotekan

Topotekan
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C23H23N3O5
Masa molowa	421,45 g/mol
	Identyfikacja
Numer CAS	123948-87-8; 119413-54-6 (HCl)
PubChem	60700
DrugBank	DB01030
InChI
	InChI=1S/C23H23N3O5/c1-4-23(30)16-8-18-20-12(9-26(18)21(28)15(16)11-31-22(23)29)7-13-14(10-25(2)3)19(27)6-5-17(13)24-20/h5-8,27,30H,4,9-11H2,1-3H3/t23-/m0/s1
	InChIKey
	UCFGDBYHRUNTLO-QHCPKHFHSA-N
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2015-05-12]
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Na podstawie podanej karty charakterystyki; uwodniony chlorowodorek topotekanu
Uwaga
Zwroty H	H341
Zwroty P	P281
	Klasyfikacja medyczna
ATC	L01CE01
Stosowanie w ciąży	kategoria D
Farmakokinetyka
Procent wchłaniania	81%
Biodostępność	31,4% (u ludzi)
Okres półtrwania	2–3 godziny (w fazie eliminacji)
Wiązanie z białkami; osocza i tkanek	35%
Metabolizm	wątrobowy
Wydalanie	w moczu
Uwagi terapeutyczne
Drogi podawania	wlew dożylny, doustnie
Objętość dystrybucji	ok. 132 l
	Multimedia w Wikimedia Commons

Topotekan – organiczny związek chemiczny, chemioterapeutyk z grupy inhibitorów topoizomerazy. Lek ten jest przyjmowany w postaci chlorowodorku. Topotekan (w preparacie Hycamtin) jest pierwszym zarejestrowanym inhibiotorem topoizomerazy I, który może być stosowany doustnie. Poza tym lek może być stosowany we wlewie dożylnym^[3]^[4].

*Camptotheca acuminata* – drzewo z którego pozyskiwana jest kamptotecyna

Wskazania do stosowania

Rak jajnika^[5],
Rak szyjki macicy^[6]^[7],
Drobnokomórkowy rak płuc (SCLC)^[8]^[9].

Eksperymentalne zastosowania leku

Trwają badania, które wskazują na skuteczność zastosowania topotekanu w przypadku:

Mechanizm działania

Topotekan jest półsyntetyczną pochodną kamptotecyny, która jest alkaloidem pozyskiwanym z drzewa Camptotheca acuminata^[13]. Działanie przeciwnowotworowe leku polega na hamowaniu topoizomerazy I. Topoizomeraza I jest enzymem jądrowym, który odpowiada za zmniejszenie napięcia torsyjnego DNA, poprzez wywoływanie powstawania odwracalnych pęknięć w obrębie pojedynczych nici^[3]^[4]^[14], co pozwala na powstanie widełek replikacyjnych. Natomiast topotekan interkaluje pomiędzy zasady azotowe w DNA. Gdy widełki replikacyjne dotrą do miejsca, w którym pomiędzy zasadami znajduje się topotekan, dochodzi do zahamowania procesu replikacji. Łącząc się z kompleksem topoizomeraza I–DNA, topotekan uniemożliwia odtwarzanie wiązań w miejscach pęknięć i uszkadza strukturę podwójnych łańcuchów DNA. Komórka niezdolna do replikacji po pewnym czasie umiera^[15].

Działania niepożądane

Występujące bardzo często

gorączka neutropeniczna,
neutropenia
małopłytkowość
niedokrwistość
leukopenia
anoreksja
zapalenie błon śluzowych
nudności
wymioty
biegunka
zaparcia
bóle brzucha
łysienie
gorączka
osłabienie
zmęczenie
zakażenie^[3]^[4]

Występujące często

reakcje nadwrażliwości
hiperbilirubinemia
świąd
złe samopoczucie
posocznica^[3]^[4]

Występujące rzadko

reakcja anafilaktyczna
obrzęk naczynioruchowy
pokrzywka^[3]^[4]

Występujące bardzo rzadko

wynaczynienie
śródmiąższowa choroba płuc^[3]^[4]

Specjalne środki ostrożności

Podczas stosowania leku należy wykonywać regularnie pełne badanie morfologiczne krwi.
U pacjentów z gorączką, neutropenią oraz bólem brzucha należy rozważyć możliwość zapalenia okrężnicy.
W przypadku stwierdzenia śródmiąższowego zapalenia płuc należy przerwać terapię topotekanem.
Nie zaleca się stosowania leku u chorych z ciężkimi zaburzeniami nerek lub wątroby (wywołanymi marskością)^[4].

Interakcje z innymi lekami

Nie hamuje enzymów cytochromu P-450 u ludzi – nie wykazano wpływu na farmakokinetykę topotekanu, po zastosowaniu granisetronu, ondansetronu, morfiny lub kortykosteroidów.
W przypadku stosowania terapii skojarzonej topotekanu z innymi lekami istnieje możliwość zmniejszenia dawek leków w celu zwiększenia tolerancji leczenia^[3]^[4].

Stosowanie podczas ciąży i karmienia piersią

W czasie stosowania topotekanu należy zaleca się unikanie zajścia w ciążę. Nie zaleca się stosowania leku w czasie karmienia piersią^[3]^[4].

Wpływ na prowadzenie pojazdów mechanicznych

Należy zachować ostrożność ze względu na często występujące efekty uboczne stosowania leku w postaci osłabienia i zmęczenia^[3]^[4].

Przedawkowanie

Nie jest znane swoiste antidotum. W przypadku przedawkowania może dojść do zahamowania funkcji szpiku i zapalenia błon śluzowych^[4].

Preparaty

Preparaty na polskim rynku zawierające topotekan: Hycamtin, Potactasol, Topotecan medac, Topotecanum Accord^[16].

Przypisy

↑ Clinical Pharmacology & Therapeutics – Wiley Online Library [online], www.nature.com [dostęp 2017-11-20] (ang.).
↑ Meeting Library Redesign | ASCO [online], www.asco.org [dostęp 2017-11-20] [zarchiwizowane z adresu 2012-02-24] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Topotekan, [w:] Indeks Leków MP, opis substancji, Medycyna Praktyczna [dostęp 2022-03-09] .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Topotecan Teva, INN-Topotecan – Europa. [dostęp 2014-05-30].
↑ Fda Approves Ovarian Cancer Drug [online], fda.gov [dostęp 2024-04-26] [zarchiwizowane z adresu 1997-05-05] .
↑ FDA Approval for Topotecan Hydrochloride – National Cancer Institute [online], www.cancer.gov [dostęp 2017-11-20] [zarchiwizowane z adresu 2015-04-06] (ang.).
↑ http://web.archive.org/web/20070326051854/http://www.fda.gov/cder/Offices/OODP/whatsnew/topotecan.htm FDA.
↑ Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2014-05-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-06-26)].
↑ http://www.drugs.com/newdrugs/gsk-receives-approval-hycamtin-topotecan-capsules-relapsed-small-cell-lung-cancer-671.html Press release.
↑ AlbertoA. Garaventa AlbertoA. i inni, A phase II study of topotecan with vincristine and doxorubicin in children with recurrent/refractory neuroblastoma, „Cancer”, 98 (11), 2003, s. 2488–2494, DOI: 10.1002/cncr.11797, PMID: 14635085 [dostęp 2022-03-09] (ang.).
↑ ThierryT. Lesimple ThierryT. i inni, Phase I study of topotecan in combination with concurrent radiotherapy in adults with glioblastoma, „Journal of Neuro-Oncology”, 65 (2), 2003, s. 141–148, DOI: 10.1023/b:neon.0000003647.66788.3b, PMID: 14686734 [dostęp 2022-03-09] (ang.).
↑ Camptothecin-Based Regimens for Treatment of Ewing Sarcoma: Past Studies and Future Directions. [dostęp 2014-05-30].
↑ Topotecan. [dostęp 2014-05-31].
↑ YvesY. Pommier YvesY. i inni, DNA topoisomerases and their poisoning by anticancer and antibacterial drugs, „Chemistry & Biology”, 17 (5), 2010, s. 421–433, DOI: 10.1016/j.chembiol.2010.04.012, PMID: 20534341, PMCID: PMC7316379 [dostęp 2022-03-09] (ang.).
↑ Bart L.B.L. Staker Bart L.B.L. i inni, The mechanism of topoisomerase I poisoning by a camptothecin analog, „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America”, 99 (24), 2002, s. 15387–15392, DOI: 10.1073/pnas.242259599, PMID: 12426403, PMCID: PMC137726 [dostęp 2022-03-09] (ang.).
↑ Topotekan, [w:] Indeks Leków MP, lista preparatów, Medycyna Praktyczna [dostęp 2022-03-09] .

Linki zewnętrzne

NCI Drug Dictionary Definition of Topotecan
NCI Drug Information for Patients
Chemioterapia z zastosowaniem topotekanu w raku jajnika. ovacome.org.uk. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-09-17)].

[nature-clpt2004533a-1] Clinical Pharmacology & Therapeutics – Wiley Online Library [online], www.nature.com [dostęp 2017-11-20] (ang.).

[asco-abstractID-2683-2] Meeting Library Redesign | ASCO [online], www.asco.org [dostęp 2017-11-20] [zarchiwizowane z adresu 2012-02-24] (ang.).

[x11-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Topotekan, [w:] Indeks Leków MP, opis substancji, Medycyna Praktyczna [dostęp 2022-03-09] .

[x2-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Topotecan Teva, INN-Topotecan – Europa. [dostęp 2014-05-30].

[fda-topics-NEWS-NEW00537-5] Fda Approves Ovarian Cancer Drug [online], fda.gov [dostęp 2024-04-26] [zarchiwizowane z adresu 1997-05-05] .

[cancer-6] FDA Approval for Topotecan Hydrochloride – National Cancer Institute [online], www.cancer.gov [dostęp 2017-11-20] [zarchiwizowane z adresu 2015-04-06] (ang.).

[fda-whatsnew-topotecan-7] ttp://web.archive.org/web/20070326051854/http://www.fda.gov/cder/Offices/OODP/whatsnew/topotecan.htm FDA.

[onctalk-8] Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2014-05-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-06-26)].

[drugs-9] ttp://www.drugs.com/newdrugs/gsk-receives-approval-hycamtin-topotecan-capsules-relapsed-small-cell-lung-cancer-671.html Press release.

[A_Garaventa_R_Luksch_S_Biasotti-10] AlbertoA. Garaventa AlbertoA. i inni, A phase II study of topotecan with vincristine and doxorubicin in children with recurrent/refractory neuroblastoma, „Cancer”, 98 (11), 2003, s. 2488–2494, DOI: 10.1002/cncr.11797, PMID: 14635085 [dostęp 2022-03-09] (ang.).

[Lesimple-11] ThierryT. Lesimple ThierryT. i inni, Phase I study of topotecan in combination with concurrent radiotherapy in adults with glioblastoma, „Journal of Neuro-Oncology”, 65 (2), 2003, s. 141–148, DOI: 10.1023/b:neon.0000003647.66788.3b, PMID: 14686734 [dostęp 2022-03-09] (ang.).

[Camptothecin_Based_Regimens-12] Camptothecin-Based Regimens for Treatment of Ewing Sarcoma: Past Studies and Future Directions. [dostęp 2014-05-30].

[x3-13] Topotecan. [dostęp 2014-05-31].

[Pommier-14] YvesY. Pommier YvesY. i inni, DNA topoisomerases and their poisoning by anticancer and antibacterial drugs, „Chemistry & Biology”, 17 (5), 2010, s. 421–433, DOI: 10.1016/j.chembiol.2010.04.012, PMID: 20534341, PMCID: PMC7316379 [dostęp 2022-03-09] (ang.).

[Staker-15] Bart L.B.L. Staker Bart L.B.L. i inni, The mechanism of topoisomerase I poisoning by a camptothecin analog, „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America”, 99 (24), 2002, s. 15387–15392, DOI: 10.1073/pnas.242259599, PMID: 12426403, PMCID: PMC137726 [dostęp 2022-03-09] (ang.).

[x1-16] Topotekan, [w:] Indeks Leków MP, lista preparatów, Medycyna Praktyczna [dostęp 2022-03-09] .

[3]

[4]

[1]

[2]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]