Tommaso Traetta

Tommaso Traetta
Imię i nazwisko	Tommaso Michele Francesco Saverio Traetta
Data i miejsce urodzenia	30 marca 1727 ; Bitonto
Pochodzenie	włoskie
Data i miejsce śmierci	6 kwietnia 1779 ; Wenecja
Gatunki	muzyka poważna, muzyka klasycystyczna
Zawód	kompozytor
Powiązania	szkoła neapolitańska
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Tommaso Michele Francesco Saverio Traetta^[1]^[2]^[3]^[4], także Trajetta^[1]^[3] (ur. 30 marca 1727 w Bitonto, zm. 6 kwietnia 1779 w Wenecji^[1]^[2]^[3]^[4]) – włoski kompozytor.

Życiorys

W wieku 11 lat rozpoczął edukację w Conservatorio di S. Maria di Loreto w Neapolu^[2], gdzie jego nauczycielem był Francesco Durante, a według innych źródeł także Nicola Porpora i Leonardo Leo^[1]. Niektóre źródła podają też, że uczył się w Conservatorio dei Poveri i Conservatorio San Onofrio^[1]. Niewiele wiadomo o początkowym okresie jego życia poza tym, że współpracował z Niccolò Jommellim i Nicolą Logroscinem, a także komponował muzykę religijną^[1]. W 1751 roku wystawił z powodzeniem w Teatro San Carlo w Neapolu swoją pierwszą operę, Il Farnace^[1]^[2]^[4]. W następnych latach realizował zamówienia dla teatrów operowych w różnych miastach włoskich^[1]^[2]. W 1757 roku osiadł w Wenecji, rok później otrzymał natomiast posadę kapelmistrza i nauczyciela śpiewu na dworze księcia Parmy Filipa Burbona^[1]. Dzięki zezwoleniu władcy mógł przyjmować zamówienia na opery dla innych dworów europejskich, zyskując międzynarodową sławę^[1]. Po śmierci księcia w 1765 roku wrócił do Wenecji, gdzie został dyrektorem Conservatorio dell’Ospedaletto S. Giovanni e Paolo^[1]^[4].

W 1768 roku wyjechał do Petersburga, gdzie jako następca Baldassare Galuppiego objął funkcję kapelmistrza i kompozytora nadwornego Katarzyny Wielkiej^[1]^[2]. Prowadził teatr dworski w Pałacu Zimowym^[1]. W Rosji wystawił kilka oper, pisał też muzykę okazjonalną m.in. na rocznicę koronacji Katarzyny czy z okazji zwycięstwa nad flotą turecką^[2]. Ze względu na pogarszający się stan zdrowia w 1775 roku opuścił Rosję i wrócił do Włoch^[1]^[4]. W następnych latach odwiedził Londyn i Paryż, po czym ponownie osiadł w Wenecji, gdzie zmarł w trakcie pracy nad swoją ostatnią operą, Artenice^[1].

Twórczość

W swojej twórczości dokonał syntezy dorobku włoskiej szkoły neapolitańskiej i francuskiej tragédie lyrique, przygotowując grunt pod reformę operową Christopha Willibalda Glucka^[1]. Komponował głównie 3-aktowe opery seria i opery buffa^[1]. W operach tych dominowały kantylenowe arie da capo z wirtuozowską koloraturą, poprzedzone recytatywem secco lub accompagnato^[1]. Technika bel canto służy w nich podkreśleniu napieć dramatycznych^[1]. Recytatywy w operach Traetty służą wyrażaniu emocji i są terenem pracy tematycznej, z towarzyszeniem rozbudowanej orkiestry^[1]. Kompozytor konstruował duże sceny dramatyczne z baletami, finały w jego operach zyskały wyraz dramatyczny, potęgujący akcję i doprowadzający ją do punktu kulminacyjnego^[1]. Orkiestra służy podkreśleniu środkami instrumentalnymi dramatyzmu i ekspresji dzieła^[1].

Ważniejsze kompozycje

(na podstawie materiałów źródłowych^[1])

Opery

opera seria w 3 aktach Il Farnace (wyst. Neapol 1751)
opera buffa w 3 aktach La Costanza (wyst. Neapol 1752)
opera seria w 3 aktach Ezio (wyst. Rzym 1754, 2. wersja wyst. Padwa 1765)
opera buffa w 3 aktach I disturbi (wyst. Neapol 1756)
opera seria w 3 aktach La Nitteti (wyst. Reggio nell’Emilia 1757)
opera buffa w 3 aktach L’incredulo (wyst. Neapol 1755)
opera buffa w 3 aktach La fante furba (wyst. Neapol 1756)
opera seria w 3 aktach La Didone abbandonata (wyst. Wenecja 1757, 2. wersja wyst. Mediolan 1763, 3. wersja wyst. Neapol 1764)
opera seria w 3 aktach Demofoonte (wyst. Mantua 1758)
opera seria w 3 aktach L’Olimpiade (wyst. Werona 1758, 2. wersja wyst. Florencja 1767, 3. wersja wyst. Petersburg 1769)
dramma giocoso poer musica w 3 aktach Buovo d’Antona (La buona figliola) (wyst. Wenecja 1758)
opera seria w 3 aktach Il Solimano (wyst. Parma 1759)
tragédie lyrique w 5 aktach Ippolito et Aricia (wyst. Parma 1759)
opera seria w 3 aktach Enea nel Lazio (wyst. Turyn 1760)
serenata w 3 aktach z prologiem Le feste d’Imeneo (wyst. Parma 1760)
opera seria w 5 aktach I Tindaridi (wyst. Parma 1760)
azione teatrale w 1 akcie Armida (wyst. Wiedeń 1761, 2. wersja wyst. Neapol 1763, 3. wersja wyst. Wenecja 1767)
opera seria w 3 aktach Enea e Lavinia (wyst. Parma 1761)
opera seria w 3 aktach Alessandro nell’Indie (wyst. Reggio nell’Emilia 1762)
opera seria w 3 aktach Sofonisba (wyst. Mannheim 1762)
opera seria w 3 aktach Zenobia (wyst. Lukka 1761)
opera seria w 3 aktach Ifigenia in Tauride (wyst. Wiedeń 1763, 2. wersja wyst. Esterház 1786)
opera seria w 3 aktach Antigono (wyst. Padwa 1764, 2. wersja wyst. Rzym 1766, 3. wersja wyst. Petersburg 1770)
dramma giocoso w 3 aktach La francese a Malghera (wyst. Wenecja 1764)
azione drammatica w 1 akcie L’isola disabitata (wyst. Mantua 1765, 2. wersja wyst. Bolonia 1768, 3. wersja wyst. Petersburg 1760)
opera seria w 3 aktach Semiramide (wyst. Wenecja 1765)
componimento pastorale drammatico w 3 aktach Il tributo campestre (wyst. Mantua 1768)
dramma giocoso w 3 aktach Le serve rivali (La serva scaltra) (wyst. Wenecja 1766)
opera seria w 3 aktach Il Siroe (Siroe, re di Persia) (wyst. Monachium 1767)
dramma giocoso w 3 aktach Amore in trappola (wyst. Wenecja 1768)
azione teatrale Astrea placata (wyst. Petersburg 1770)
tragédie lyrique w 3 aktach Antigona (Antigone) (wyst. Petersburg 1772)
opera seria w 3 aktach Amore e Psiche (wyst. Petersburg 1773)
opera seria w 3 aktach Lucio Vero (wyst. Petersburg 1774)
opera seria w 3 aktach La Merope (wyst. Mediolan 1776)
opera seria w 3 aktach Telemaco (wyst. Londyn 1777)
opera seria w 3 aktach Germondo (wyst. Londyn 1777)
dramma eroicomico w 2 aktach Il cavaliere errante (wyst. Wenecja 1778, 2. wersja pt. Il cavaliere errante nell’isola disabitata wyst. Wiedeń 1779, 3. wersja wyst. Esterház 1782)
dramma giocoso w 3 aktach Gli eroi dei Campi Elisi (wyst. Wenecja 1779)
Artenice (niedokończona)

Utwory religijne

oratorium Rex Salomone na 5-głosowy chór żeński (wyst. Wenecja 1764)
oratorium Pulchra ut luna (wyst. Wenecja 1767)
oratorium Santa Ifigenia in Etiopia na chór 4-głosowy (wyst. Florencja 1772)
Passio secundum Joannem na bas, chór i organy
Stabat Mater na 4 głosy, chór i instrumenty smyczkowe
Missa
Kyrie na chór 4-głosowy i instrumenty smyczkowe
Dixit Dominus na chór 4-głosowy, instrumenty i basso continuo
Expectans expectavi na chór 4-głosowy i instrumenty
Jube Domine na głos i instrumenty
Miserere na 2 głosy i chór
Miserere na 3 głosy i orkiestrę
motet In nocte plena horrore
Sicut sol lucente mane na głos i orkiestrę
Hosanna filio David na chór 4-głosowy i organy

Utwory świeckie

kantata La pace di Mercurio
Dei, qual mi sorprende na głos i instrumenty
6 Italian Duets na 2 głosy i klawesyn
aria Perché se tanti siete
aria La pietà ai mali miei
aria Hedersi oh Dio rapire
kanon Sogno ma te non miso
hymn Who gave the sun his light
rondo Se possiedo il tuo bel core

Utwory instrumentalne

symfonie
uwertura na 2 trąbki i instrumenty smyczkowe
divertimento Le quattro stagioni e i dodici mesi dell’anno na 4 orkiestry

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 11. Część biograficzna t–v. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2009, s. 139–142. ISBN 978-83-224-0905-3.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 6 Stre–Zyli. New York: Schirmer Books, 2001, s. 3673–3674. ISBN 0-02-865571-0.
↑ ^a ^b ^c The Harvard Biographical Dictionary of Music. Cambridge: Harvard University Press, 1996, s. 924–925. ISBN 0-674-37299-9.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Bertil van Boer: Historical Dictionary of Music of the Classical Period. Lanham: Scarecrow Press, 2012, s. 560. ISBN 978-0-8108-7183-0.

Linki zewnętrzne

Tommaso Traetta – twórczość tego autora dostępna w bibliotece cyfrowej International Music Score Library Project

[encmuz-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 11. Część biograficzna t–v. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2009, s. 139–142. ISBN 978-83-224-0905-3.

[baker-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 6 Stre–Zyli. New York: Schirmer Books, 2001, s. 3673–3674. ISBN 0-02-865571-0.

[harvard-3] The Harvard Biographical Dictionary of Music. Cambridge: Harvard University Press, 1996, s. 924–925. ISBN 0-674-37299-9.

[boer-4] Bertil van Boer: Historical Dictionary of Music of the Classical Period. Lanham: Scarecrow Press, 2012, s. 560. ISBN 978-0-8108-7183-0.

[1]

[2]

[3]

[4]