Tomentella

Kutnerka
	; Kutnerka brązoworóżowa na pniu
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	chropiatkowce
Rodzina	chropiatkowate
Rodzaj	kutnerka
	Nazwa systematyczna
	Tomentella Pers. ex Pat.; Hyménomyc. Eur. (Paris): 154 (1887)
	Typ nomenklatoryczny
	Tomentella ferruginea (Pers.) Pat. 1887
	Multimedia w Wikimedia Commons

Tomentella Pers. ex Pat. (kutnerka) – rodzaj grzybów z rodziny chropiatkowatych (Thelephoraceae)^[1].

Charakterystyka

Nadrzewne grzyby saprotroficzne. Owocniki jednoroczne, rozpostarte (resupinatowe), rozpostarto-odgięte, strzępiaste, pajęczynowate, czasami inkrustowane. Warstwa płodna ciągła lub nieciągła, czerwona, żelazista, żółta, beżowa, brązowa, zielona, oliwkowa, szara lub czarna. Brzeg pajęczynowaty, strzępiasty, włochaty, lub włókienkowaty, zwykle bledszy niż warstwa płodna. Powierzchnia hymenialna gładka, ziarnista, brodawkowata lub ząbkowana. Pod działaniem KOH owocnik często ciemnieje^[2].

System strzępkowy monomityczny lub dimityczny. Strzępki generatywne w subikulum często więcej niż jednego rodzaju, cienkościenne lub grubościenne, z przegrodami, licznymi sprzążkami, zazwyczaj pigmentowane. Podstawki maczugowate, często z przegrodami poprzecznymi, 4-sterygmowe. Cystydy nieobecne lub obecne, jeśli są to spiczaste, maczugowate lub główkowate. Bazydiospory zwykle pigmentowane w odcieniach brązu, zieleni lub czerwieni, pod działanem KOH zwykle w odcieniach brązu. U różnych gatunków mają różnorodny kształt i ornamentację^[2].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Thelephoraceae, Thelephorales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Synonimy: Acrotamnium Nees, Caldesiella Sacc., Cyphellina Rick, Hydnopsis (J. Schröt.) Rea, Hypochnus Fr., Karstenia Britzelm., Odontium Raf., Phaeodon subgen. Hydnopsis J. Schröt., Prillieuxia Sacc. & P. Syd., Tomentella Johan-Olsen, Tomentellastrum Svrček, Tomentellina Höhn. & Litsch^[3].

Polską nazwę nadał Franciszek Błoński w 1890 r.^[4]

Gatunki występujące w Polsce

Tomentella atroarenicolor Nikol. 1970
Tomentella atrovirens (Bres.) Höhn. & Litsch. 1908^[5]
Tomentella badia (Link) Stalpers 1975^[6]
Tomentella botryoides (Schwein.) Bourdot & Galzin 1924^[6]
Tomentella bryophila (Pers.) M.J. Larsen 1974^[6]
Tomentella castanea (Bourdot & Galzin) Donk 1924^[6]
Tomentella cinerascens (P. Karst.) Höhn. & Litsch. 1906 – kutnerka szarawa
Tomentella cinereoumbrina (Bres.) Stalpers 1993^[6]
Tomentella clavigera Litsch. 1960^[6]
Tomentella coerulea (Bres.) Höhn. & Litsch. 1908 – kutnerka niebieskawa
Tomentella crustacea (Schumach.) Höhn. & Litsch. 1908 – kutnerka skorupiasta
Tomentella crinalis (Fr.) M.J. Larsen 1967 – kutnerka włochata
Tomentella ellisii (Sacc.) Jülich & Stalpers 1980^[6]
Tomentella ferruginea (Pers.) Pat. 1887 – kutnerka rdzawa
Tomentella fuscella (Sacc.) S. Lundell 1954 – kutnerka ciemna
Tomentella fuscocinerea (Pers.) Donk 1933 – kutnerka żółtoszara
Tomentella fuscoferruginosa (Bres.) Litsch. 1941 – kutnerka ciemnordzawa
Tomentella galzinii Bourdot 1924^[6]
Tomentella griseoumbrina Litsch. 1936^[6]
Tomentella griseoviolacea Litsch. 1941^[5]
Tomentella italica (Sacc.) M.J. Larsen 1967^[6]
Tomentella lapida (Pers.) Stalpers 1984^[6]
Tomentella lateritia Pat. 1897 – kutnerka czerwonawa
Tomentella lilacinogrisea Wakef. 1966^[6]
Tomentella nitellina Bourdot & Galzin 1924^[6]
Tomentella pilosa (Burt) Bourdot & Galzin 1924^[6]
Tomentella punicea (Alb. & Schwein.) J. Schröt. 1888 – kutnerka brązoworóżowa
Tomentella stuposa (Link) Stalpers 1984 – kutnerka podlaska
Tomentella sublilacina (Ellis & Holw.) Wakef. 1962 – kutnerka fioletowawa
Tomentella subcinerascens Litsch. 1939^[5]
Tomentella subtestacea Bourdot & Galzin 1924 – kutnerka gliniasta
Tomentella terrestris (Berk. & Broome) M.J. Larsen 1974^[6]
Tomentella testaceogilva Bourdot & Galzin 1924^[6]
Thelephora wakefieldiae Zmitr., Shchepin, Volobuev & Myasnikov, in Zmitrovich, Shchepin, Malysheva, Kalinovskaya, Volobuev, Myasnikov, Ezhov, Novozhilov & Yu 2018^[6]
Tomentella viridula (Bourdot & Galzin) Svrček 1958^[6].

Nazwy naukowe na podstawie Index Fungorum^[7]. Wykaz gatunków i nazwy polskie według Władysława Wojewody^[4] i innych^[6].

Przypisy

↑ ^a ^b Index Fungorum [online] [dostęp 2014-02-15] .
↑ ^a ^b Tomentella [online], Mycobankdata dostępu = 2022-04-09 .
↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2014-02-15] .
↑ ^a ^b WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 647–650, ISBN 83-89648-09-1 .
↑ ^a ^b ^c Występowanie tego gat. w Polsce wymaga sprawdzenia z innych źródeł; W. Wojewoda podaje go jako synonim, jednak według Index Fungorum jest to odrębny gatunek.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2023-10-23] (pol.).
↑ Index Fungorum (gatunki) [online] [dostęp 2013-03-05] (ang.).

[if-1] Index Fungorum [online] [dostęp 2014-02-15] .

[myco-2] Tomentella [online], Mycobankdata dostępu = 2022-04-09 .

[sf-3] Species Fungorum [online] [dostęp 2014-02-15] .

[check-4] WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 647–650, ISBN 83-89648-09-1 .

[wer-5] Występowanie tego gat. w Polsce wymaga sprawdzenia z innych źródeł; W. Wojewoda podaje go jako synonim, jednak według Index Fungorum jest to odrębny gatunek.

[lit-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2023-10-23] (pol.).

[if2-7] Index Fungorum (gatunki) [online] [dostęp 2013-03-05] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]