Wikipedia

Tomasz Witkowski

polski psycholog
Zobacz też: Tomasz Witkowski – polski polityk, wicewojewoda opolski.

Tomasz Witkowski (ur. 27 kwietnia 1963[1]) – polski psycholog, pisarz, publicysta i epistemolog psychologii.

Tomasz Witkowski
Ilustracja
Tomasz Witkowski (2017)
Data urodzenia

27 kwietnia 1963

Zawód, zajęcie

psycholog, pisarz

Tytuł naukowy

doktor nauk humanistycznych

Alma Mater

Uniwersytet Wrocławski

Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Strona internetowa
Głos Tomasza Witkowskiego
Problem z odtwarzaniem tego pliku? Zobacz strony pomocy.

Życiorys

edytuj

Tomasz Witkowski ukończył psychologię na Uniwersytecie Wrocławskim, gdzie w 1996 uzyskał doktorat na podstawie napisanej pod kierunkiem Michała Dąbka rozprawy Mechanizmy egotystyczne w procesie powstawania deficytów wyuczonej bezradności[2]. Był pracownikiem naukowym Instytutu Psychologii Uniwersytetu Wrocławskiego oraz Wydziału Zamiejscowego we Wrocławiu Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej[3]. Prowadził badania poświęcone psychologii społecznej oraz motywacji na uniwersytetach w Bielefeld oraz w Hildesheim[4]. Autor kilkudziesięciu artykułów naukowych oraz ponad stu artykułów popularnonaukowych[5]. Publikował m.in. w British Journal of Social Psychology, Polish Psychological Bulletin, Journal of Social Psychology, Skeptical Inquirer oraz w The Scientific Review of Mental Health Practice[5][6]. Jego felietony i artykuły publikowały m.in. Polityka, Rzeczpospolita, Newsweek, a za granicą Areo Magazine i Science-Based Medicine. Jako guest blogger współpracuje na stałe z Research Digest publikowanym przez British Psychological Association[potrzebny przypis].

Jest założycielem Klubu Sceptyków Polskich[4]. W 2015 ukazała się w USA jego książka Psychology Gone Wrong. The Dark Sides of Science and Therapy, napisana wspólnie z Maciejem Zatońskim, a w 2016 Psychology Led Astray: Cargo Cult in Science and Therapy. Obie książki opublikowało wydawnictwo Brown Walker Press(inne języki). W 2020 nakładem wydawnictwa Palgrave Macmillan ukazał się zbiór wywiadów przeprowadzonych przez niego z najwybitniejszymi psychologami świata zatytułowany Shaping Psychology: Perspectives on Legacy Controversy and the Future of the Field. Wśród jego rozmówców znaleźli się m.in. Elizabeth Loftus, Noam Chomsky, Daniel Kahneman i inni. W 2022 nakładem Universal Publishers ukazała się jego książka Fades, Fakes, and Frauds. Exploding Myths in Culture, Science and Psychology.

Publikuje także prozę literacką i pisze scenariusze. Jego opowiadania ukazywały się w czasopismach literackich Wyspa, Migotania, Pisarze.pl, a scenariusz filmu krótkometrażowego otrzymał w 2022 roku honorowe wyróżnienie w Konkursie im Krzysztofa Gradowskiego organizowanym przez Stowarzyszenie Autorów ZAiKS i Fundację Cinemania[7].

Poglądy

edytuj

Tomasz Witkowski znany jest przede wszystkim z krytyki psychologii jako dyscypliny i jako praktyki – i daje jej wyraz w swoich publikacjach. Swoje podejście do nauki określa jako epistemologię subtraktywną. W październiku 2007, udając nieistniejącą francuską psycholożkę Renatę Aulagnier, opublikował na łamach miesięcznika „Charaktery” artykuł pod tytułem Wiedza prosto z pola[8]. Praca ta była mistyfikacją podobną do parodii Sokala. Autor skomentował to potem w artykule „Modne bzdury wciąż modne”[9]. Jego prowokacja stała się pretekstem do debaty o kodeksie etyczno-zawodowym psychologa i o statusie naukowym psychologii[10][11].

Jednym z przedmiotów jego krytyki jest terapia oparta na tak zwanym syndromie dorosłych dzieci alkoholików:

Tego syndromu nie ma. […] Jeśli przedstawimy ludziom charakterystykę, która jest wystarczająco ogólna, to większość osób uzna, że to bardzo trafny opis ich osobowości. […]. Syndrom DDA w badaniach został po prostu zmiażdżony. Dlatego teraz cała ideologia DDA ucieka od tego określenia w kierunku tzw. rodziny dysfunkcyjnej – Dorosłe Dziecko z Rodziny Dysfunkcyjnej (DDD). W tej chwili ideolodzy DDA do problemu z alkoholem dodają przemoc, wychowywanie przez jednego rodzica, to, że ktoś w rodzinie był poważnie chory, itp. Dokładne badania pokazują, że opis syndromu DDD jest mocno na wyrost[12].

Tomasz Witkowski skrytykował również wartość naukową i praktyczną testów projekcyjnych; Polskie Towarzystwo Psychologiczne odpowiedziało na tę krytykę[13], ze względu na istotność tych narzędzi m.in. w opiniowaniu sądowym.

Jest zdecydowanym krytykiem NLP; wykonane przez niego przeglądy wyników badań naukowych wskazują, że założenia NLP nigdy nie zostały empirycznie potwierdzone, a tym samym jest ono pseudonauką[6][14][15].

Jest zwolennikiem zastosowań sztucznej inteligencji i nowych technologii w psychologii[16][17][18][19].

Nagrody

edytuj

W 2010 roku za swoją działalność został uhonorowany nagrodą Racjonalista Roku przyznawaną przez Polskie Stowarzyszenie Racjonalistów[20].

W 2020 roku został zwycięzcą naukowego plebiscytu Soczewki Focusa 2019 w kategorii aktywista[21].

W 2022 roku otrzymał pierwszą nagrodę w Konkursie Literackim im. J.I. Kraszewskiego[22].

W 2023 roku podczas Międzynarodowego Festiwalu Kina Niezależnego Off Camera w konkursie scenariuszowym Script Pro otrzymał Nagrodę Główną Storytel oraz Nagrodę Stowarzyszenia Autorów ZAiKS[23].

Publikacje

edytuj

W dorobku publikacyjnym T. Witkowskiego znajdują się, m.in.[24]:

Autorstwo

  • Tomasz Witkowski: Psychomanipulacje. Jak je rozpoznawać i jak sobie z nimi radzić. Wałbrzych: Unus, 2000, s. 289.
  • Tomasz Witkowski: Psychologia kłamstwa. Motywy, strategie, narzędzia. Wałbrzych: Unus, 2002, s. 380.
  • Tomasz Witkowski: Inteligencja makiaweliczna. Rzecz o pochodzeniu natury ludzkiej. Taszów: Moderator, 2005, s. 253.
  • Tomasz Witkowski: Zakazana psychologia. Pomiędzy szarlatanerią a nauką.. T. 1. Taszów: Moderator, 2009, s. 442.
  • Tomasz Witkowski: Zakazana psychologia. Nauka kultu cargo i jej owoce.. T. 2. Stare Groszki: Wydawnictwo CiS, 2013, s. 426.
  • Tomasz Witkowski: Psychology led astray: Cargo cult in science and therapy. Boca Raton, FL: BrownWalker Press, 2016, s. 278.
  • Tomasz Witkowski: Psychoterapia bez makijażu. Rozmowy o terapeutycznych niepowodzeniach. Wrocław: Wydawnictwo Bez Maski, 2018, s. 430.
  • Tomasz Witkowski: Zakazana psychologia. O cnotach, przywarach i uczynkach małych wielkich uczonych. T. 3. Wrocław: Wydawnictwo Bez Maski, 2019, s. 427.
  • Tomasz Witkowski: Shaping Psychology: Perspectives on Legacy Controversy and the Future of the Field. Palgrave Macmillan, 2020, s. 331.
  • Tomasz Witkowski: Giganci psychologii. Rozmowy na miarę XXI wieku. Wrocław: Wydawnictwo Bez Maski, 2021, s. 455.
  • Tomasz Witkowski: Fades, Fakes, and Frauds. Exploding Myths in Culture, Science and Psychology. Boca Raton, FL: Universal Publishers, 2022, s. 236.
  • Tomasz Witkowski: Przepędźcie guru, którzy radzą, jak żyć i inne eseje. Wrocław: Wydawnictwo Bez Maski, 2024, s. 298.

Współautorstwo

  • Stanisław Chełpa, Tomasz Witkowski: Psychologia konfliktów. Praktyka radzenia sobie ze sporami. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1995, s. 204.
  • Sławomir Jarmuż, Tomasz Witkowski: Podręcznik trenera. Taszów: Moderator, 2004, s. 298.
  • Małgorzata Kossowska, Sławomir Jarmuż, Tomasz Witkowski: Psychologia dla trenerów. Kraków: Wolters Kluwer, 2008, s. 231.
  • Tomasz Witkowski, Maciej Zatoński: Psychology gone wrong: The dark sides of science and therapy. Boca Raton, FL: BrownWalker Press, 2015, s. 304.

Redakcja naukowa

  • Nowoczesne metody doboru i oceny personelu, Tomasz Witkowski (red.), Kraków: Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu, 1998, s. 325.
  • Dobór personelu. Koncepcje, narzędzia, konteksty, Tomasz Witkowski (red.), Taszów: Moderator, 2007, s. 518.

Wybrane artykuły

  • Tomasz Witkowski: Teoria i praktyka NLP w oczach psychologa społecznego, „Nauka”, 4/2006, s. 55-71.
  • Tomasz Witkowski: Thirty-Five Years of Research on Neuro-Linguistic Programming. NLP Research Data Base. State of the Art or Pseudoscientific Decoration?, „Polish Psychological Bulletin”, 2010, vol 41 (2), s. 58-66.
  • Tomasz Witkowski: Psychological Sokal-style hoax, „The Scientific Review of Mental Health Practices”, 2011, vol. 8 (1), s. 50-60.
  • Tomasz Witkowski: A Review of Research Findings on Neuro-Linguistic Programming, „The Scientific Review of Mental Health Practice”, 2012, vol. 9 (1), s. 29-40.
  • Tomasz Witkowski, Maciej Zatoński: In Twenty-First-Century Europe Public Prosecutor Appoints Clairvoyant as Expert Witness, „Skeptical Inquirer”, September/October 2013, s. 7.
  • Tomasz Witkowski: A Scientist Pushes Psychology Journals toward Open Data, „Skeptical Inquirer”, July/August 2017.
  • Tomasz Witkowski: The Primum non nocere principle in psychotherapy: A science based approach, "Science Based Medicine", July 26, 2018.
  • Tomasz Witkowski: Is the Glass Half Empty or Half Full? Latest Results in the Replication Crisis in Psychology, "Skeptical Inquirer", March/April 2019.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Tomasz Witkowski. monitorfirm.pl. [dostęp 2018-03-16].
  2. ↑ Dr Tomasz Witkowski, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2022-01-05].
  3. ↑ O mnie. tomaszwitkowski.pl. [dostęp 2014-04-11].
  4. ↑ a b Tomasz Witkowski: About me. forbiddenpsychology.wordpress.com. [dostęp 2014-05-11]. (ang.).
  5. ↑ a b Wewnętrzna strona przedniej okładki tomu pierwszego Zakazanej psychologii (Taszów 2009)
  6. ↑ a b Jarosław Świątek: Tomasz Witkowski rzuca rękawicę NLP. psychologia-spoleczna.pl. [dostęp 2014-05-11].
  7. ↑ Wyniki konkursu na scenariusz im. Krzysztofa Gradowskiego - Kino w Trampkach [online], 2 czerwca 2022 [dostęp 2022-11-14] (pol.).
  8. ↑ Charaktery 10/2007 – spis treści. 2007-10. [dostęp 2015-08-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-01-08)].
  9. ↑ T. Witkowski. Mądre bzdury wciąż modne. „Nauka”, s. 149-157, 2007. PAN. ISSN 1231-8515. 
  10. ↑ Tomasz Witkowski: Historia pewnej prowokacji.... psychologia.net.pl, 2007-10-28. [dostęp 2014-04-11].
  11. ↑ Prowokacja w piśmie „Charaktery”. mlodyfizyk.blox.pl, 2007-10-27. [dostęp 2014-04-11].
  12. ↑ Karolina Głowacka: W psychologii jest mnóstwo szarlatanerii, wróżenia z fusów. Trzeba zdemaskować niecne praktyki. tokfm.pl, 2013-05-13. [dostęp 2014-04-11].
  13. ↑ admin: Techniki projekcyjne – czy ich stosowanie w diagnozie psychologicznej jest uzasadnione merytorycznie?. ptp.org.pl, 2012-03-04. [dostęp 2014-04-11].
  14. ↑ Tomasz Witkowski. Thirty-Five Years of Research on Neuro-Linguistic Programming. NLP Research Data Base. State of the Art or Pseudoscientific Decoration?. „Polish Psychological Bulletin”. 41, s. 58-66, 3011-03-14. Warsaw: Versita. DOI: 10.2478/v10059-010-0008-0. ISSN 0079-2993. 
  15. ↑ Marta Pawłowska: "Kodeks etyczny psychologa to czysta fikcja". Dr Tomasz Witkowski o ciemnych stronach psychoterapii. natemat.pl. [dostęp 2014-05-11].
  16. ↑ Algorytmy psychoterapii [online] [dostęp 2018-03-15] (pol.).
  17. ↑ Tylko maszyna zrozumie człowieka, „W obronie rozumu”, 30 stycznia 2017 [dostęp 2018-03-15] (pol.).
  18. ↑ Dzięki tym algorytmom opanujemy falę samobójstw [online] [dostęp 2018-03-15] (pol.).
  19. ↑ Algorytmy czy intuicja? [online], MedExpress.pl [dostęp 2018-03-15] (pol.).
  20. ↑ Pan dr Tomasz Witkowski został Racjonalistą Roku. psr.org.pl, 2010-12-16. [dostęp 2014-05-11].
  21. ↑ Soczewki 2019: znamy zwycięzców naukowych nagród FOCUSA [online], www.focus.pl [dostęp 2020-04-19] (pol.).
  22. ↑ Wręczyli nagrody z okazji Podlaskiej Jesieni Literackiej [ZDJĘCIA] [online], bp24.pl, 25 października 2022 [dostęp 2022-10-30].
  23. ↑ Laureaci konkursu scenariuszowego SCRIPT PRO 2023 [online], Filmweb [dostęp 2023-05-06] (pol.).
  24. ↑ Witkowski, Tomasz (1963- ). Katalog elektroniczny Biblioteki Narodowej. [dostęp 2016-09-27].

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Tomasz_Witkowski&oldid=75347698”