Tomasz Kolbe
Tomasz Tymoteusz Florian Kolbe (ur. 24 marca 1828 w Opocznie[1], zm. 5 maja 1863 pod Rydzewem) – naczelnik wojenny powiatu przasnyskiego, dowódca oddziału w powstaniu styczniowym[2].
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Dziedzina sztuki |
powstaniec styczniowy |
Historia
edytujSyn Ferdynanda, majora wojsk polskich, oficer 2 pułku piechoty liniowej, uczestnika powstania listopadowego, i Anastazji z Komierowskich herbu Pomian, dziedziczki dóbr Sielc koło Ostrowi Mazowieckiej. Wychowywał go brat matki, ziemianin Józef Komierowski z Wąsewa[3].
Uczył się w Pułtusku i w Warszawie, potem studiował w Krakowie i Fryburgu[1]. Planował wsparcie powstania wielkopolskiego, ale nie wiadomo, jak się w nie zaaganżował. Od 1848 przebywał w Paryżu. Znał i cenił Juliusza Słowackiego[3].
Po powrocie do kraju w 1856 wydzierżawił majątek Dąbrówka k. Chorzel i aktywnie zajmował się działalnością społeczną i konspiracyjną. W 1861 otrzymał spadek po wuju Komierowskim i oddał pracy spiskowej[3]. W 1862 został wybrany do Rady Powiatowej w Przasnyszu[1].
W czerwcu 1862 Komitet Centralny (czerwonych) mianował go naczelnikiem powiatu przasnyskiego. W folwarku Dąbrówka szykowano się do walk powstańczych[2].
Przed wybuchem powstania styczniowego Kolbemu polecono zajęcie Przasnysza, ale akcja się nie powiodła. W końcu stycznia Kolbe zaczął organizować partię powstańczą w Przasnyskiem. 3 lutego 1863 Kolbe na czele oddziału wyparł z Chorzel do Prus piechotę rosyjską, 4 lutego zajął Janowo. W zajętych ośrodkach ogłaszał władzę powstańczego Rządu Narodowego i uwłaszczenie chłopów. Następnie wraz ze swoją partią (około 100 ludzi) przeszedł w Mławskie. 15 lutego pod Dębskiem został ranny, jednak już w kwietniu utworzył w okolicach Ciechanowa nowy oddział[1].
W trakcie bitwy pod Rydzewem 5 maja został śmiertelnie ranny lub się postrzelił, nie chcąc trafić w ręce wroga. Pogrzeb Kolbego zgromadził ogromne tłumy włościan[1]. Ciało zostało pochowane na cmentarzu w Unierzyżu[2][4].
Inni dowódcy powstańczy odwoływali się do legendy Kolbego jako wybitnego dowódcy i przybierali jego nazwisko jako pseudonim konspiracyjny[1].
Upamiętnienie
edytujW 1963 Towarzystwo Miłośników Ziemi Ciechanowskiej ufundowało tablicę pamiątkową, którą umieszczono na ścianie szkoły w Rydzewie. Placówka nosiła imię Tomasza Kolbego[1].
W Ciechanowie w pobliżu kościoła Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny znajduje się pomnik T. Kolbego[2][5]. Powstał w 1983 z inicjatywy Towarzystwa Miłośników Ziemi Ciechanowskiej i Ciechanowskiego Towarzystwa Naukowego[1].
W 2013 w kościele w Sulerzyżu odsłonięto tablicę pamiątkową poświęconą powstańcowi. Pod Rydzewem poświęcono krzyż i obelisk[1].
Partię Tomasza Kolbego odtwarza Grupa Rekonstrukcji Historycznej 14. Pułku Strzelców Syberyjskich z Przasnysza[1].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j Piotr Kaszubowski, Tomasz Kolbe – poeta czynu, „Ciechanowskie Zeszyty Literackie” (15: Powstanie styczniowe w literaturze), 2013, s. 29–46.
- ↑ a b c d Maria Weronika Kmoch, Insurekcja styczniowa w Przasnyskiem (1863–1864) [online] [dostęp 2024-10-12].
- ↑ a b c Pamięci Anieli Radzickiej i Tomasza Kolbe – niezłomnych bohaterów Powstania Styczniowego – Muzeum Szlachty Mazowieckiej w Ciechanowie [online], muzeumciechanow.pl [dostęp 2024-10-12].
- ↑ Włodzimierz Piętka, Gloria victis w Unierzyżu [online], Instytut Gość Media, 6 maja 2013 [dostęp 2024-10-12].
- ↑ Michał Wulczyński, Upamiętnili 158 rocznicę Powstania Styczniowego [online], Ciechanów wiadomości. Informacje Ciechanów i północne Mazowsze - artykuły, zdjęcia, filmy, audio. [dostęp 2024-10-12] (pol.).