Tlenek żelaza(II)
Tlenek żelaza(II), FeO – nieorganiczny związek chemiczny z grupy tlenków żelaza, w którym żelazo występuje na II stopniu utlenienia.
| |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| Ogólne informacje | |||||||||||||||||||
| Wzór sumaryczny |
FeO | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Masa molowa |
71,85 g/mol | ||||||||||||||||||
| Wygląd |
czarny proszek[1] lub kryształy | ||||||||||||||||||
| Minerały | |||||||||||||||||||
| Identyfikacja | |||||||||||||||||||
| Numer CAS | |||||||||||||||||||
| PubChem | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| Podobne związki | |||||||||||||||||||
| Podobne związki | |||||||||||||||||||
| Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) | |||||||||||||||||||
_oxide.jpg)
W przyrodzie występuje rzadko jako minerał wustyt (lub wüstyt). Otrzymywany jest przez rozkład termiczny szczawianu żelaza(II) bez dostępu tlenu, np. w próżni[4][5][6]:
- FeC
2O
4 → FeO + CO
2↑ + CO↑
Otrzymany produkt ma właściwości piroforyczne[4]. Inną metodą jest ogrzewanie żelaza wobec ograniczonej ilości tlenu[4]. Tlenek żelaza(II) jest bertolidem (związkiem niestechiometrycznym) – wzór formalny FeO jest jedynie przybliżeniem rzeczywistego składu Fe
0,82O – Fe
0,95O[4][5].
W warunkach beztlenowych ulega dysproporcjonowaniu:
- 4FeO ⇄ Fe
3O
4 + Fe
W temperaturze powyżej 575 °C równowaga jest przesunięta całkowicie w lewą stronę i FeO stanowi fazę trwałą. W niższych temperaturach równowaga przesuwa się w stronę Fe
3O
4. W temperaturze pokojowej reakcja ta jest jednak bardzo wolna i FeO nie ulega praktycznie rozkładowi, choć znajduje się wówczas w stanie metastabilnym. W efekcie aby uzyskać FeO należy szybko schłodzić mieszaninę reakcyjną, jednak zawsze występuje w nim niedobór atomów żelaza w stosunku do składu stechiometrycznego[4][5].
Niezależnie od rzeczywistego składu stechiometrycznego, FeO ma zawsze strukturę typu NaCl z pewną liczbą pustych miejsc kationowych. Większość atomów żelaza stanowią jony Fe2+
, a część – odpowiadająca dwukrotności brakujących kationów – jony Fe3+
. Dlatego jego wzór można wyrazić jako Fe2+1−3xFe3+2xO, gdzie x=0,05–0,28[5].
Ma właściwości zasadowe i z kwasami nieutleniającymi daje sole żelaza(II), np. [6]:
- FeO + 2HCl → FeCl
2 + H
2O
Jest stosowany jako czarny pigment w kosmetyce oraz do otrzymywania tuszu do tatuażu[potrzebny przypis].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Iron(II) oxide, [w:] GESTIS-Stoffdatenbank [online], Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung, ZVG: 1190 [dostęp 2010-09-14] (niem. • ang.).
- ↑ Iron(II) oxide (nr 400866) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2018-07-10]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
- ↑ Tlenek żelaza(II) (nr 400866) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2018-07-10]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
- ↑ a b c d e Norman N. Greenwood, Alan Earnshaw, Chemistry of the Elements, wyd. 2, Oxford–Boston: Butterworth-Heinemann, 1997, s. 1079–1080, ISBN 0-7506-3365-4 (ang.).
- ↑ a b c d Adam Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, wyd. 5, Warszawa: PWN, 2002, s. 927–928, ISBN 83-01-13654-5.
- ↑ a b Pradyot Patnaik, Handbook of Inorganic Chemicals, London: McGraw-Hill, 2003, s. 432, ISBN 0-07-049439-8 (ang.).