Wikipedia

Tkanka tłuszczowa

Tkanka tłuszczowa (łac. textus adiposus) – tkanka zwierzęca, zaliczana do tkanki łącznej, która znajduje się głównie w warstwie podskórnej. W rozwoju filogenetycznym tkanka tłuszczowa pojawia się już u stawonogów, jednak dopiero u zwierząt stałocieplnych jej rola nabiera znaczenia.

Tkanka tłuszczowa biała wyługowana w skrawku parafinowym, obraz mikroskopowy.
% zawartości tkanki tłuszczowej wraz z umownym podziałem na grupy w zależności od płci i wieku u człowieka.

Zawartość tkanki tłuszczowej poszczególnych typów, rozmieszczenie w ciele uzależniona jest od wielu czynników m.in. wieku, płci, stanów fizjologicznych, kondycji organizmu, obecności i intensywności czynników środowiskowych fizycznych, społecznych. U noworodków tkanka tłuszczowa stanowi 13% masy ciała. Pod koniec 9. miesiąca stanowi już 25–28% jego masy i jest rozmieszczona przede wszystkim podskórnie. Wysoka zawartość tkanki tłuszczowej u niemowląt jest istotna dla ich przeżycia i prawidłowego rozwoju. Komórki tłuszczowe w pierwszym okresie życia powiększają się głównie przez zwiększenie swojej objętości (hipertrofia), natomiast w okresie dojrzewania przez zwiększenie swojej liczby (hiperplazja).

Najczęściej za optymalną u ludzi dorosłych uznaje się 20–25% masy ciała u kobiet i 15–20% masy ciała u mężczyzn. Niższe wartości klasyfikowane są jako niedowaga natomiast wyższe – otyłość[1].

Tkanka tłuszczowa brunatna – obraz mikroskopowy

Tkanka tłuszczowa składa się z komórek tłuszczowych – adipocytów (łac. lipocytus) i macierzy łącznotkankowej zawierającej nerwy, naczynia i komórki układu immunologicznego. Tkanka tłuszczowa jest bogato unerwiona przez układ nerwowy współczulny. Głównym sygnałem lipolizy jest noradrenalina uwalniana z zakończeń nerwowych[2].

Funkcje

edytuj

Tkanka tłuszczowa w organizmie zwierząt pełni wiele ważnych funkcji.

  1. Tkanka tłuszczowa biała:
    • jest największym magazynem energii w organizmie gromadzonej w formie trójglicerydów,
    • wypełnia przestrzeń pomiędzy narządami i organami, pomagając w utrzymaniu stałej lokalizacji organów wewnętrznych,
    • ma właściwości izolacyjne, ułatwiając termoregulację organizmu w chłodnym klimacie,
    • jest największym gruczołem wydzielania wewnętrznego[3].
  2. Tkanka tłuszczowa brunatna:
    • przez aktywne generowanie energii cieplnej pełni funkcję ochronną ważnych wyeksponowanych na utratę energii cieplnej organów i tkanek. Przede wszystkim u małych dzieci z powodu nierozwiniętej umiejętności termoregulacji oraz w mniejszym stopniu u młodzieży i osób dorosłych narażonych na ekspozycję na niską temperaturę[4].
  3. Tkanka tłuszczowa różowa:
    • bierze udział w wytwarzaniu mleka u kobiet w okresie ciąży i laktacji[5].

Wszystkie typy tkanki tłuszczowej:

Podział

edytuj

Ze względu na funkcję tkankę tłuszczową dzieli się na:

Tkanka tłuszczowa biała (ang. white adipose tissue WAT)

edytuj

Jej cechą charakterystyczną jest mała masa istoty międzykomórkowej. Komórki tkanki tłuszczowej białej zawierają jedną, dużą kroplę tłuszczu, która otoczona jest cienką warstwą cytoplazmy oraz jedno spłaszczone jądro, położone peryferyjnie. Adipocyty białej tkanki tłuszczowej w celu wydajniejszej akumulacji materiałów zapasowych mogą zwiększyć swój rozmiar nawet 20-krotnie. W okresie płodowym od ok. 27 tygodnia obserwowane jest wzmożony rozwój tkanki tłuszczowej białej.

Organizm tkankę tłuszczową gromadzi zwykle pod skórą i między narządami, miejsca jej typowego rozmieszczenia w ciele zależne są od płci i wieku. Uważa się, że główną funkcją tej tkanki jest magazynowanie kwasów tłuszczowych dla celów przede wszystkim energetycznych, ochrona organów wewnętrznych przed urazami, izolacja termiczna, magazynowanie i produkcja hormonów, białek i cytokin. Tkanka tłuszczowa ma wpływ m.in. na poziom hormonów we krwi np.: insuliny, leptyny, moduluje stan zapalny. Zabarwienie tkanki tłuszczowej białej oraz rodzaj zgromadzonych kwasów tłuszczowych uzależniony jest od diety.

Na nadmierny rozwój tkanki tłuszczowej białej, główny wpływ ma: spożywanie większej liczby kalorii niż wynosi zapotrzebowanie energetyczne organizmu, niska aktywność fizyczna, a także zmniejszenie lub brak oddziaływania na organizm naturalnych czynników regulujących m.in. zimna[13][14]. Jej nadmierny rozrost w każdym wieku jest oznaką zaburzeń funkcji organizmu objawiający się m.in. otyłością, zespołem metabolicznym[15].

Tkanka tłuszczowa brunatna (ang. brown adipose tissue BAT)

edytuj

Ten rodzaj tkanki tłuszczowej występuje tylko u ssaków. Komórki tkanki tłuszczowej brunatnej zawierają liczne krople tłuszczu z jednym okrągłym, położonym centralnie jądrem. Kolor brunatny tej tkanki związany jest z dużą liczbą mitochondriów.

W rozwiniętej postaci występuje w okresie niemowlęcym (stanowiąc 5% masy ciała[15]), następnie powoli zanika prawdopodobnie m.in. w związku na mniejszą ekspozycję na zimno środowiskowe. U niemowląt w większej liczbie znajduje się między łopatkami, w okolicy szyi, śródpiersia oraz w okolicy dużych tętnic i nerek, natomiast u ludzi dorosłych (wystawionych regularnie na zimno) najwięcej w okolicy nadobojczykowej, karku, między łopatkami, wzdłuż rdzenia kręgowego, w okolicy przy aortowej w śródpiersiu, w okolicy koniuszka serca. Przy braku narażenia organizmu osoby dorosłej na zimno zanika unerwienie sympatyczne tkanki tłuszczowej brunatnej, w konsekwencji ten rodzaj tkanki zamienia się w tkankę tłuszczową białą[16].

Główną funkcją brunatnej tkanki tłuszczowej jest wytwarzanie ciepła w wyniku „spalania” kwasów tłuszczowych i glukozy; w niewielkich ilościach, podobnie jak inne rodzaje tkanki tłuszczowej, wytwarza też leptynę.

W populacji ludzi dorosłych mniejsza zawartość tkanki tłuszczowej brunatna skorelowana jest m.in. z siedzącym trybem życia, większą masą ciała, insulinoopornością i podeszłym wiekiem[4][15]. Aktywacja tkanki brunatnej następuje już w temp. 20–21 °C, jednak zimno pobudza tę tkankę do większych przemian metabolicznych[17], a także katalizuje przemianę istniejącej tkanki tłuszczowej białej w brunatną[15][18].

W zoologii dobrze rozwinięta brunatna tkanka tłuszczowa nazywana jest gruczołami snu zimowego. Ten rodzaj tkanki występuje u gatunków hibernujących. Głównym zadaniem gruczołów snu zimowego jest szybka produkcja ciepła podczas wybudzeń ze stanu hibernacji.

Tkanka tłuszczowa różowa (ang. pink adipose tissue PAT)

edytuj

Ten rodzaj tkanki tłuszczowej powstaje z przekształcenia podskórnej tkanki tłuszczowej gruczołu mlekowego u samic w ciąży i okresie laktacji[5]. Bierze udział w wytwarzaniu mleka.

Adipokiny

edytuj

Komórki tkanki tłuszczowej wydzielają ponad 600[3] różnych biologicznie czynnych białek, które wykazują działanie plejotropowe, a nazwane są adipokinami (lub adipocytokinami).

Ważniejsze hormony syntetyzowane i wydzielane przez tkankę tłuszczową[3]:

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Obesity and overweight [online], www.who.int [dostęp 2020-02-22] (ang.).
  2. ↑ a b Marzena Kotwas i inni, Patogeneza i leczenie otyłości u osób w podeszłym wieku, „Forum Medycyny Rodzinnej”, 2 (6), 2008, s. 435–444, ISSN 1897-7839 [dostęp 2020-02-22].
  3. ↑ a b c Kinga, Charakterystyka zmian metabolicznych zachodzących w procesie starzenia się tkanki tłuszczowej, „Kosmos”, Tom 66; Numer 2 (315), 2017, s. 285–295.
  4. ↑ a b Beata Wójcik, Jan Górski, Brunatna tkanka tłuszczowa u dorosłego człowieka: występowanie i funkcja., Zakład Fizjologii Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, ISSN 1734-3321.
  5. ↑ a b Eugenia Murawska-Ciałowicz, Tkanka tłuszczowa: charakterystyka morfologiczna i biochemiczna różnych depozytów, „Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej”, Tom: 71, Strony: 466-484, 2017, ISSN 1732-2693.
  6. ↑ Michele La Merrill i inni, Toxicological Function of Adipose Tissue: Focus on Persistent Organic Pollutants, „Environmental Health Perspectives”, 121 (2), 2013, s. 162–169, DOI: 10.1289/ehp.1205485, ISSN 0091-6765, PMID: 23221922, PMCID: PMC3569688 [dostęp 2020-02-22].
  7. ↑ Erin Jackson i inni, Adipose Tissue as a Site of Toxin Accumulation, „Comprehensive Physiology”, 7 (4), 2017, s. 1085–1135, DOI: 10.1002/cphy.c160038, ISSN 2040-4603, PMID: 28915320, PMCID: PMC6101675 [dostęp 2020-02-22].
  8. ↑ Donna Mergler i inni, Methylmercury Exposure and Health Effects in Humans: A Worldwide Concern, „AMBIO: A Journal of the Human Environment”, 36 (1), 2007, s. 3–11, DOI: 10.1579/0044-7447(2007)36[3:MEAHEI]2.0.CO;2, ISSN 0044-7447 [dostęp 2019-10-06] (ang.).
  9. ↑ ALICJA NIEWIADOWSKA, JAN ŻMUDZKI, Chlorowane węglowodory aromatyczne w żywności zwierzęcego pochodzenia., t. ROCZN. PZH, 1996, 47, NR 1, Zakład Farmakologii i Toksykologii Państwowego Instytutu Weterynaryjnego 1996.
  10. ↑ Pesticides found to accumulate in fat tissue [online], phys.org [dostęp 2019-10-06] (ang.).
  11. ↑ Tanya Tillett, Bisphenol A, Chapter 2: New Data Shed Light on Exposure, Potential Bioaccumulation, „Environmental Health Perspectives”, 117 (5), 2009, b, DOI: 10.1289/ehp.117-a210b, ISSN 0091-6765, PMID: 19478989, PMCID: PMC2685869 [dostęp 2019-10-07] (ang.).
  12. ↑ Rui Liu, Barbara S. Nikolajczyk, Tissue Immune Cells Fuel Obesity-Associated Inflammation in Adipose Tissue and Beyond, „Frontiers in Immunology”, 10, 2019, DOI: 10.3389/fimmu.2019.01587, ISSN 1664-3224, PMID: 31379820, PMCID: PMC6653202 [dostęp 2020-02-18].
  13. ↑ F. Johnson i inni, Could increased time spent in a thermal comfort zone contribute to population increases in obesity?, „Obesity Reviews”, 12 (7), 2011, s. 543–551, DOI: 10.1111/j.1467-789X.2010.00851.x, ISSN 1467-789X [dostęp 2020-02-17] (ang.).
  14. ↑ Robrecht Thoonen, Allyson G. Hindle, Marielle Scherrer-Crosbie, Brown adipose tissue: The heat is on the heart, „American Journal of Physiology – Heart and Circulatory Physiology”, 310 (11), 2016, H1592–H1605, DOI: 10.1152/ajpheart.00698.2015, ISSN 0363-6135, PMID: 27084389, PMCID: PMC6345214 [dostęp 2020-02-17].
  15. ↑ a b c d Brown Fat, White Fat, Good Fat, Bad Fat [online], NIH Director’s Blog, 26 marca 2013 [dostęp 2020-12-01] (ang.).
  16. ↑ Eugenia Murawska-Ciałowicz, Tkanka tłuszczowa – charakterystyka morfologiczna i biochemiczna różnych depozytów, „Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej”, Index Copernicus, 2017, ISSN 1732-2693.
  17. ↑ Wouter van Marken Lichtenbelt, Human Brown Fat and Obesity: Methodological Aspects, „Frontiers in Endocrinology”, 2, 2011, DOI: 10.3389/fendo.2011.00052, ISSN 1664-2392, PMID: 22654813, PMCID: PMC3356108 [dostęp 2020-12-01].
  18. ↑ Wim Hof, Koen de Jong, Droga Icemana, wyd. I, Metoda Wima Hofa ćwiczenia oddechowe, trening z zimnem oraz praca z umysłem, Łódź: Galaktyka, 2016, ISBN 978-83-7579-794-7.

Bibliografia

edytuj
  • Tkanka tłuszczowa. W: Wojciech Sawicki: Histologia. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2003. ISBN 83-200-2790-X.
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Tkanka_tłuszczowa&oldid=72436228”