Wikipedia

Third (album Portishead)

album Portishead

Third – trzeci studyjny album grupy Portishead, którego premiera odbyła się 28 kwietnia 2008 roku. To pierwsze wydawnictwo Portishead od dziesięciu lat i pierwszy studyjny album po jedenastoletniej przerwie.

Third
Wykonawca albumu studyjnego
Portishead
Wydany

25 i 29 kwietnia 2008

Nagrywany

2006-2007

Gatunek

folk rock, downtempo, trip hop

Długość

49:08

Wydawnictwo

Island, Mercury

Producent

Portishead[1]

Oceny

Patrz sekcja „Odbiór”

Album po albumie
Roseland NYC Live
(1998) 		Third
(2008) 		—
Single z albumu Third
  1. „Machine Gun”
    Wydany: 18 marca i 14 kwietnia 2008[2]
  2. „The Rip”
    Wydany: 7 lipca 2008[3]
  3. „Magic Doors”
    Wydany: 15 grudnia 2008[4]

Album doszedł do 1. miejsca na brytyjskiej liście UK Dance Albums oraz do 1. na amerykańskich listach Top Alternative Albums i Tastemaker Albums tygodnika Billboard. W Wielkiej Brytanii zdobył w kilka tygodni po premierze certyfikat złotej płyty.

Album

edytuj

Historia

edytuj
 
Portishead na żywo podczas festiwalu All Tomorrow’s Parties.

Po nagraniu drugiego albumu studyjnego w działalności Portishead nastąpiła przerwa. Barrow na kilka lat opuścił zespół. Rozwiódł się, po czym wyjechał do Australii, gdzie założył z kolegą niewielką wytwórnię muzyki tanecznej, Invada. Później podejmował próby stworzenia nowego materiału, pisząc w 2003 roku utwór „Magic Doors”, w którym zaśpiewała Gibbons[5]. Pierwszy zarys nowego albumu pojawił się około 2004 roku. Koncepcja dojrzewała stopniowo. Jak stwierdził w wywiadzie dla magazynu Exclaim! Adrian Utley: „Widzimy się cały czas (…) i zawsze się spotykamy i nie sądzę, żeby był dzień lub tydzień, żebym nie rozmawiał z Geoffem lub Beth. Zawsze gdzieś się kręcimy i tak dalej, więc nie wiem, jak to się zaczęło, naprawdę nie wiem. W ogóle nie pamiętam. Wiem, że nagle byliśmy w moim domu lub w moim studiu i pracowaliśmy nad czymś”. Dodał następnie, że ma własne studio w domu, więc zespół nie był uzależniony od wynajętego studia. Sposób tworzenia muzyki przez zespół jest – jak stwierdził – często równie trudny do opisania: „Zazwyczaj najpierw wpadamy na dobry pomysł, czy to pomysł muzyczny, czy pomysł na podkład muzyczny, a potem dodajemy do niego wokale, zwrotkę, refren lub coś w tym stylu i kilka innych pomysłów, które naprawdę nam się podobają”[6]. W 2005 roku Barrow i Utley wspólnie wyprodukowali album The Invisible Invasion zespołu The Coral. W 2006 roku mieli razem sześć lub siedem utworów na nowy album, po czym nastąpiła przerwa w pisaniu materiału[5].

Od 7 do 9 kwietnia 2007 roku Portishead zagrali koncert na festiwalu All Tomorrow’s Parties w Minehead przedstawiając nowy materiał po blisko 10 latach[7]. Pod koniec 2007 roku materiał na płytę był gotowy[5].

Nagrywanie

edytuj
 
Syntezator ARP 2600, używany przez Portishead

Każdy z trzech członków zespołu ma w Bristolu własne studio, a materiał między nimi jest wymieniany, omawiany, przerabiany, omawiany jeszcze raz, a potem często odkładany na kilka lat. 11 utworów na nowym albumie ilustruje eklektyczną naturę zespołu, wykorzystującego szeroki zestaw instrumentów i technik studyjnych. Jego podstawowe urządzenia do nagrywania i udostępniania utworów to cyfrowa stacja robocza Logic Pro i dysk twardy IZ Radar. Większość wokali została zrealizowana przy użyciu mikrofonu lampowego Rode NTK. W utworze „Silence”, otwierającym album, pojawił się wstęp w języku portugalskim, prezentujący zespół, a dotyczący liczby trzy w nawiązaniu do symboliki Wicca. Próbkę głosu z płyty pobrał Barrow. Po wstępie następuje część instrumentalna z arpeggio fortepianowym, po czym pojawia się wokal Gibbons. „Hunter” został zainspirowany pewnym psychodelicznym folkowym albumem z połowy lat 60. Pojawiły się w nim: dzwonek, obój i smyczki oraz organy Farfisa ze studia Gibbons. W „The Rip” z kolei zespół wykorzystał tanią gitarę-zabawkę, którą kupił Utley oraz należący do niego analogowy syntezator Siel Orchestra, na którym zagrał Barrow. Dodano też fagot i na końcu niewielki syntezator. W utworze „Plastic”, wymyślonym przez Gibbons pojawił się syntezator ARP 2600, imitujący dźwięk helikoptera. „We Carry On” był do pewnego stopnia inspirowany muzyką Silver Apples, a „Deep Water” – utworem zaśpiewanym przez Steve’a Martina w filmie The Jerk. Do „Machine Gun”, napisanego i zaśpiewanego przez Gibbons Barrow stworzyl oryginalny, urywany podkład bitowy, zakończony syntezatorową melodią, nawiązującą do Johna Carpentera. W składającym się z kilku sekcji utworze „Small” podkład do wokalu Gibbons stworzyły: gitara akustyczna, urządzenie imitujące wiolonczelę, ARP 2600 i organy. W środku pojawił się rytmiczny drum & bass . „Magic Doors” nagrał Barrow pod czas trasy koncertowej. Pojawili się w nim Stu Barker, grający na lirze korbowej oraz Will Gregory, grający na saksofonie barytonowym. „Threads” powstał na bazie partii gitarowej, zagranej przez Gibbons a następnie przekształconej przy użyciu Logic Pro. Był to jedyny utwór, w którym zagrali Clive Deamer i Jim Barr[8].

Wydanie i promocja

edytuj

21 stycznia 2008 roku podano informacje o europejskiej trasie koncertowej[9]. 26 kwietnia 2008 roku Portishead dał koncert na Coachella Valley Music and Arts Festival[10]. 14 lutego na oficjalnej stronie zespołu ukazała się informacja o wydaniu albumu 28 kwietnia. Podano też listę utworów. 19 lutego opublikowano okładkę albumu. 18 marca udostępniono w wersji digital download singiel „Machine Gun”, promujący album. 13 kwietnia ogłoszono, że od następnego dnia singiel będzie dostępny jako wydawnictwo winylowe[2].

Ostatecznie album ukazał się w Europie 25 kwietnia 2008 roku nakładem wytwórni Island[1], a 29 kwietnia – w Stanach Zjednoczonych nakładem wytwórni Mercury[11]. W Wielkiej Brytanii album wydany został również jako digital download (12 plików AAC, w tym, jako dodatek, koncertowe nagranie „We Carry On”)[12], a Europie – box set (w limitowanym nakładzie, z numerowanymi egzemplarzami), zawierający 2 płyty winylowe (12”, 45 RPM), płytę z utworem „Machine Gun” oraz dołączony Memory Stick z utworami w formacie MP3 i teledyskami[13].

Album zadebiutował na 7. miejscu amerykańskiej liście przebojów Billboard 200 sprzedając się w liczbie 53 000 egzemplarzy, co było nowym rekordem jego notowań. Poprzedni album studyjny zespołu, Portishead z 1997 roku zadebiutował na 21. miejscu tejże listy[14].

Lista utworów

edytuj

CD

edytuj

Dane według źródła[1]:

1. „Silence”
Charlotte Nicholls – wiolonczela
Claudio Campos – głos (recytowane intro) 		5:00
2. „Hunter” 3:58
3. „Nylon Smile” 3:19
4. „The Rip”
Wendy Bertram – fagot 		4:30
5. „Plastic”
Team Brick – klarnet 		3:30
6. „We Carry On” 6:27
7. „Deep Water”
dodatkowe głosy: Ben Salisbury, David Poore, Team Brick, (The Somerfield Workers Choir) 		1:33
8. „Machine Gun" (Barrow/Gibbons) 4:46
9. „Small” 6:47
10. „Magic Doors” (Barrow/Gibbons/Baggott)
John Baggott – Rhodes
Stu Barker – lira korbowa
Will Gregory – saksofon 		3:31
11. „Threads”
Jim Barr – gitara basowa
Charlotte Nicholls – wiolonczela
Clive Deamer – perkusja
Beth Gibbons – gitara
Will Gregory – saksofon 		5:47
49:08

Wszystkie kompozycje autorstwa Geoffa Barrowa, Beth Gibbons i Adriana Utleya, o ile nie zaznaczono inaczej.

  • Wykonawca i producent – Portishead
  • inżynierowie – Adrian Utley, John Pickford, Rik Dowding, Stuart Matthews
  • miksowanie – Craig Silvey, Geoff Barrow
  • design – Marc Bessant
  • zdjęcia – Larry Bennett

Box set

edytuj

Dane według źródła[13]:

Side 1

1. „Silence” 5:00
2. „Hunter” 3:58
3. „Nylon Smile” 3:19
12:17

Side 2

1. „The Rip” 4:30
2. „Plastic” 3:30
3. „We Carry On” 6:27
14:27

Side 3

7. „Deep Water” 1:33
8. „Machine Gun" 4:46
9. „Small” 6:47
13:06

Side 4

1. „Magic Doors” 3:31
2. „Threads” 5:47
09:18

Maxisingel „Machine Gun”

1. „Machine Gun" 4:46
04:46

Memory Stick

Odbiór

edytuj

Opinie krytyków

edytuj

Długo oczekiwany i tworzony przez 11 lat, trafnie zatytułowany Third jest pięknym i dopracowanym albumem, zarówno w porównaniu ze swoimi poprzednikami, jak i osobno. Beth Gibbons, cała dzika i dramatyczna na Portishead, tutaj jest pięknie powściągliwa.

Chris Whibbs, Exclaim![6]

Album otrzymał następujące średnie oceny w serwisach agregujących recenzje krytyczne: 85/100 na podstawie 33 recenzji zgromadzonych w Album of the Year[15] oraz 85/100 na podstawie 38 recenzji zgromadzonych w Metacritic[16].

Według Jona Parelesa z dziennika The New York Times Third „jest bardziej polimorficzny, bardziej ekstremalny, bardziej napędowy i często ostrzejszy niż poprzednie albumy Portishead. Zamiast złagodnieć z wiekiem lub powrócić do charakterystycznego brzmienia, zespół rozbił i rozszczepił to brzmienie, pogrążając się jeszcze głębiej w samotności i niepokoju”[47].

„Third jest zdecydowanie najlepszą, najbardziej punkową rzeczą w katalogu Portishead: głęboko transgresyjny album, który ma przelotne podobieństwo do swoich poprzedników, ale pozostawia większość bagażu za sobą na rzecz pełnego resetu” – ocenia Corey Dubrowa z magazynu Paste[48].

Jude Rogers z dziennika The Guardian dała albumowi maksymalną notę. Był on – według niej – „początkowo bardziej płytą do podziwiania niż do pokochania”, płytą, której „muskularne syntezatory, przerwy perkusyjne i nagłe zakończenia utrzymują wysokie napięcie. Ale po kilku przesłuchaniach, majestat Third rozwija się. Pulsujące krautrockowe rytmy i niemieckie sample radiowe przywołują minimalizm bloku wschodniego w „Silence”, „Small” i „Carry On””[27].

Maksymalną notę dał albumowi również Stephen Troussé z magazynu Uncut nazywając Third „najbardziej oszałamiającym, surowym i doskonałym albumem Portishead”. Podkreślił wkład Adriana Utleya, który „okazuje się być kluczowym graczem przez większą część płyty. Tam, gdzie kiedyś był wzorem dyskrecji i stylu człowieka sesyjnego, wybierając linie tak eleganckie jak Morricone, tutaj jego gra jest często inspirująca”[46].

Tym co, zdaniem Stephena Thomasa Erlewine’a z AllMusic wyróżnia Portishead, jest fakt, że „tworzą porywająco ludzką muzykę”. Przyczynił się do tego zarówno „nawiedzony głos Gibbons”, jak i „perfekcjonizm Barrowa i Utleya”, który „zaowocował albumem, na którym nic nie brzmi jak zakonserwowane lub przetworzone”. „Third wydaje się bardziej nowoczesny niż którykolwiek z tych komputerowo poprawionych utworów” i jest „całkowicie wciągający i wciągający bez końca”[17].

Barry Walters z magazynu Spin dał albumowi 4.5 gwiazdki z 5 wyrażając pogląd, że „niewielu potrafi zrobić coś nowego i fascynującego z apokaliptyczną ciężkością. To, że Portishead udało się zrobić jedno i drugie po 14 latach kariery, jest nieoczekiwanym triumfem nad najciemniejszymi chmurami, które ukształtowały ich sztukę i duszę”[42].

Nate Patrin z magazynu Pitchfork Media wysoko ocenił album (8.8/10) podkreślając wkład Gibbons: „posiada [ona] głos, który wydaje się niemożliwy do zamknięcia w jednej muzycznej oprawie, nawet jeśli już brzmi idealnie w domu w ponurej atmosferze downtempo. Głos ten – jego zdaniem – stanowi „najbardziej rozpoznawalny składnik grupy, ma on najbardziej ugruntowane tendencje stylistyczne” (...), a wyrazem tego jest zdolność wokalistki do swobodnego przechodzenia od głosu cichego do przeszywającego. Sam album recenzent nazwał „psychodelicznym albumem rockowym”, zauważając, że muzyka zespołu zmieniła się w stosunku do tej, jaka była reprezentowana na poprzednich albumach. Jedynym nawiązaniem do dawnych czasów jest – według niego – utwór „Threads”[34].

Sal Cinquemani ze Slant Magazine twierdzi, ze w porównaniu ze swym poprzednikiem studyjnym Third jest „bardziej surowy, szczuplejszy i bardziej dysonansowy niż jego bezpośredni brat; jest mniej kinowy, mniej dramatyczny w tradycyjnym sensie, nawet mniej melodyjny, i chociaż może nie jest świadomą reakcją na ostatnie wydarzenia na świecie, rytmy są bardziej industrialne i militarystyczne — pulsują jak śmigła helikoptera i trzaskają z faszystowską surowością”. Barrow wydaje się być – jego zdaniem – „jeszcze większą kreatywną siłą napędową niż w przeszłości”, natomiast wokale Gibbons „są mniej dostrzegalne, szczególnie w utworach takich jak „We Carry On”, „Machine Gun” i „Small”, które są w dużej mierze płótnami, na których Barrow i gitarzysta Adrian Utley mogą simprowizować”[41].

Christian Cottingham z magazynu musicOMH uważa, że „Portishead nadal brzmią jak nikt inny, ale co ważniejsze, nie brzmią też po prostu jak oni sami: jest to album, który zajmuje własną przestrzeń, nieskrępowany żadnymi muzycznymi pułapkami i gąszczami gatunków, które usidlają tak wielu innych artystów”. Jest to album, który „sprawia, że Portishead znów ma znaczenie”[29].

W ocenie Filipa Kekusza z magazynu Porcys w Third „nie ma nic nowego”. „Jakby odessać nieco siana, byłaby bardzo sympatyczna EP-ka” ale „jako pełnowartościowa płyta nie daje rady i bardzo mocno podkopuje pionierską legendę” – podsumowuje autor dając wydawnictwu 5.3 punkta z 10[36].

„Album brzmi dość przeciętnie, nudno, ale niestety, bardziej chodzi w nim o przekaz i poświęcenie czasu na jego właściwe ukończenie niż o brak talentu lub pomysłów” – ocenia Marcus Warner z magazynu God Is in the TV[26].

Listy

edytuj

Certyfikaty sprzedaży

edytuj

Wyróżnienia

edytuj

Uwagi

edytuj
  1. ↑ Zapisane jako NNN.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c Portishead – Third. Discogs. [dostęp 2024-09-05]. (ang.).
  2. ↑ a b Portishead announces new album title and release date. portishead.co.uk. [dostęp 2008-01-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-02-08)].
  3. ↑ Portishead – The Rip. Discogs. [dostęp 2024-09-05]. (ang.).
  4. ↑ Portishead – Magic Doors. Discogs. [dostęp 2024-09-05]. (ang.).
  5. ↑ a b c Mike Diver: Portishead discuss Third. Drowned in Sound. [dostęp 2024-09-05]. (ang.).
  6. ↑ a b Chris Whibbs: Portishead, Third. Exclaim!. [dostęp 2024-09-06]. (ang.).
  7. ↑ Review of December 2007 ATP shows. strangeglue.com. [dostęp 2007-12-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-01-14)].
  8. ↑ Peter Forrest: Adrian Utley: Recording Third. Sound on Sound. [dostęp 2024-09-08]. (ang.).
  9. ↑ Adam Bychawski: Portishead announce 2008 tour. NME. [dostęp 2024-09-05]. (ang.).
  10. ↑ Katharine Gammon: Coachella: Portishead Returns, Rocks. Wired. [dostęp 2024-09-07]. (ang.).
  11. ↑ Portishead – Third. Discogs. [dostęp 2024-09-05]. (ang.).
  12. ↑ Portishead – Third. Discogs. [dostęp 2024-09-07]. (ang.).
  13. ↑ a b Portishead – Third. Discogs. [dostęp 2024-09-07]. (ang.).
  14. ↑ Katie Hasty: Madonna Leads Busy Billboard 200 With 7th No. 1. Billboard.com. [dostęp 2024-09-05]. (ang.).
  15. ↑ a b Album of the Year: Portishead – Third. Album of the Year. [dostęp 2023-08-06]. (ang.).
  16. ↑ a b Metacritic: Third by Portishead. Metacritic. [dostęp 2023-05-21]. (ang.).
  17. ↑ a b Stephen Thomas Erlewine: Third – Portishead. AllMusic. [dostęp 2021-07-10]. (ang.).
  18. ↑ Luke O’Neil: Portishead, Third. Alternative Press. [dostęp 2024-09-04]. (ang.).
  19. ↑ Michaelangelo Matos: Portishead: Third. The A.V. Club. [dostęp 2023-08-06]. (ang.).
  20. ↑ Clayton Purdom, Joel Elliott: Portishead: Third. Cokemachineglow. [dostęp 2024-09-06]. (ang.).
  21. ↑ Michael Roffman: Album Review: Portishead – Third. Consequence of Sound. [dostęp 2023-08-06]. (ang.).
  22. ↑ Alex Fletcher: Portishead: 'Third'. Digital Spy. [dostęp 2024-09-07]. (ang.).
  23. ↑ Nick Southall: Portishead – Third. Drowned in Sound. [dostęp 2024-09-07]. (ang.).
  24. ↑ Mike Bruno: Third. Entertainment Weekly. [dostęp 2023-08-06]. (ang.).
  25. ↑ Scott Colothan: Portishead – 'Third' (Universal). Gigwise. [dostęp 2023-08-06]. (ang.).
  26. ↑ a b Marcus Warner: Portishead – Third. God Is in the TV. [dostęp 2024-09-04]. (ang.).
  27. ↑ a b Jude Rogers: Portishead, Third. The Guardian. [dostęp 2024-09-04]. (ang.).
  28. ↑ Martin Mengele: Portishead – Third. laut.de. [dostęp 2023-08-06]. (niem.).
  29. ↑ a b Christian Cottingham: Portishead – Third. musicOMH. [dostęp 2024-09-04]. (ang.).
  30. ↑ NME: PORTISHEAD: Third. NME. [dostęp 2023-05-21]. (ang.).
  31. ↑ Tim Perlich: Disc Review: Portishead, Third. nowtoronto.com. [dostęp 2024-09-06]. (ang.).
  32. ↑ Chris Campion: Portishead, Third. The Guardian. [dostęp 2023-08-06]. (ang.).
  33. ↑ Jeff Artist: Portishead: Third. Okayplayer. [dostęp 2024-09-07]. (ang.).
  34. ↑ a b Nate Patrin: Portishead: Third. Pitchfork Media. [dostęp 2008-04-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-04-30)].
  35. ↑ Alan Ranta: Portishead: Third. PopMatters. [dostęp 2024-09-04]. (ang.).
  36. ↑ a b Filip Kekusz: Portishead – Third. Porcys. [dostęp 2023-05-21].
  37. ↑ Jake Kennedy: Third | Portishead. Record Collector. [dostęp 2024-09-04]. (ang.).
  38. ↑ Mattias Huss: PORTISHEAD: THIRD. releasemagazine.net. [dostęp 2024-09-06]. (ang.).
  39. ↑ Rob Sheffield: Third. Rolling Stone. [dostęp 2024-09-07].
  40. ↑ Ally Brown: Portishead – Third. The Skinny. [dostęp 2023-08-06]. (ang.).
  41. ↑ a b Sal Cinquemani: Review: Portishead, Third. Slant Magazine. [dostęp 2023-08-06]. (ang.).
  42. ↑ a b Barry Walters. The Party's Over. „Spin”. Nr 5. 24, s. 93, maj 2008. New York: SPIN Media LLC. ISSN 0886-3032. [dostęp 2023-08-06]. (ang.). 
  43. ↑ Iai: Portishead – Third. Sputnikmusic. [dostęp 2023-12-14]. (ang.).
  44. ↑ Portishead: Third review | CD reviews | Music - Times Online
  45. ↑ Sender: Portishead – Third. Tiny Mix Tapes. [dostęp 2023-12-14]. (ang.).
  46. ↑ a b Stephen Troussé: Portishead – Third. Uncut. [dostęp 2008-04-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-05-19)].
  47. ↑ Jon Pareles: After a Decade Away, Portishead Floats Back. The New York Times. [dostęp 2024-09-05]. (ang.).
  48. ↑ Corey Dubrowa: Portishead: Third. Paste. [dostęp 2024-09-05]. (ang.).
  49. ↑ Hung Medien: PORTISHEAD - THIRD (ALBUM). australian-charts.com. [dostęp 2023-12-13]. (ang.).
  50. ↑ ARIA Dance – Week Commencing 12th May 2008. „The ARIA Report”, s. 21, 12 maja 2008. Australian Recording Industry Association Ltd.. [dostęp 2023-12-14]. [zarchiwizowane z adresu 2008-05-20]. (ang.). 
  51. ↑ Hung Medien: Portishead - Third. austriancharts.at. [dostęp 2023-12-14]. (niem.).
  52. ↑ ULTRATOP & Hung Medien: Portishead – Third. ultratop.be. [dostęp 2023-12-13]. (niderl.).
  53. ↑ ULTRATOP & Hung Medien: Portishead – Third. ultratop.be. [dostęp 2023-12-13]. (fr.).
  54. ↑ ČNS IFPI: CZ – ALBUMS – TOP 100 | 19. týden 2008. ifpicr.cz. [dostęp 2023-12-14]. (cz.).
  55. ↑ Hung Medien: PORTISHEAD – THIRD (ALBUM). danishcharts.dk. [dostęp 2023-12-14]. (ang.).
  56. ↑ Eurocharts – Albums. „Billboard”. Nr 20. 120, s. 103, maj 2008. New York: Nielsen Business Media, Inc.. ISSN 0006-2510. [dostęp 2023-12-13]. (ang.). 
  57. ↑ IFPI Finland: Portishead, Third. ifpi.fi. [dostęp 2023-12-14]. (fiń.).
  58. ↑ Hung Medien: PORTISHEAD – THIRD (ALBUM). lescharts.com. [dostęp 2023-12-13]. (fr.).
  59. ↑ Hung Medien: PORTISHEAD - THIRD (ALBUM). spanishcharts.com. [dostęp 2023-12-14]. (ang.).
  60. ↑ Hung Medien: Portishead – Third. dutchcharts.nl. [dostęp 2023-12-13]. (niderl.).
  61. ↑ Hung Medien: DISCOGRAPHY PORTISHEAD. irish-charts.com. [dostęp 2023-12-14]. (ang.).
  62. ↑ Oricon: ポーティスヘッド. oricon.co.jp. [dostęp 2023-12-14]. (jap.).
  63. ↑ Billboard: Portishead | Billboard Canadian Albums. Billboard.com. [dostęp 2023-12-14]. (ang.).
  64. ↑ GfK Entertainment, BVMI: Portishead – Third. www.offiziellecharts.de. [dostęp 2023-12-13]. (niem.).
  65. ↑ Hung Medien: PORTISHEAD - THIRD (ALBUM). norwegiancharts.com. [dostęp 2023-12-14]. (ang.).
  66. ↑ Hung Medien: PORTISHEAD - THIRD (ALBUM). charts.org.nz. [dostęp 2023-12-14]. (ang.).
  67. ↑ Oficjalna Lista Sprzedaży Związku Producentów Audio Video. olis.onyx.pl. [dostęp 2009-10-11]. (pol.).
  68. ↑ Hung Medien: PORTISHEAD - THIRD (ALBUM). portuguesecharts.com. [dostęp 2023-12-14]. (ang.).
  69. ↑ Billboard: Portishead | Billboard 200. Billboard.com. [dostęp 2023-12-13]. (ang.).
  70. ↑ Billboard: Portishead | Top Alternative Albums. Billboard.com. [dostęp 2023-12-13]. (ang.).
  71. ↑ Billboard: Portishead | Top Rock Albums. Billboard.com. [dostęp 2023-12-13]. (ang.).
  72. ↑ Billboard: Portishead | Tastemaker Albums. Billboard.com. [dostęp 2023-12-13]. (ang.).
  73. ↑ Official Charts Company: Official Scottish Albums Chart: 4 May 2008 - 10 May 2008. officialcharts.com. [dostęp 2023-12-13]. (ang.).
  74. ↑ Hung Medien: Portishead – Third. swisscharts.com. [dostęp 2023-12-13]. (niem.).
  75. ↑ Hung Medien: PORTISHEAD - THIRD (ALBUM). swedishcharts.com. [dostęp 2023-12-13]. (szw.).
  76. ↑ Official Charts Company: Official Albums Chart: 4 May 2008 - 10 May 2008. officialcharts.com. [dostęp 2023-12-13]. (ang.).
  77. ↑ Official Charts Company: Official Dance Albums Chart: 4 May 2008 - 10 May 2008. officialcharts.com. [dostęp 2023-12-13]. (ang.).
  78. ↑ Hung Medien: PORTISHEAD - THIRD (ALBUM). italiancharts.com. [dostęp 2023-12-14]. (ang.).
  79. ↑ ARIA: ARIA Top 50 Dance Albums for 2007. aria.com.au. [dostęp 2023-12-17]. (ang.).
  80. ↑ [ULTRATOP & Hung Medien: Jaaroverzichten 2008. ultratop.be. [dostęp 2023-12-17]. (niderl.).
  81. ↑ Billboard: YEAR END CHARTS: European Top 100 Albums. Billboard.biz. [dostęp 2023-12-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-04)]. (ang.).
  82. ↑ SNEP: Les classements annuels. snepmusique.com. [dostęp 2023-12-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-05)]. (fr.).
  83. ↑ IFPI Greece: Annual Charts- Year 2008. ifpi.gr. [dostęp 2023-12-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-21)]. (ang.).
  84. ↑ Hung Medien: Schweizer Jahreshitparade 2008. hitparade.ch. [dostęp 2023-12-17]. (niem.).
  85. ↑ Official Album Chart 2008. UKChartsPlus.co.uk. [dostęp 2023-12-17]. (ang.).
  86. ↑ BPI: Portishead, Third. bpi.co.uk. [dostęp 2024-09-07]. (ang.).
  87. ↑ PopMatters Staff: The Best Albums of 2008: 10-1. PopMatters. [dostęp 2023-12-16]. (ang.).
  88. ↑ Pitchfork Staff: The 50 Best Albums of 2008. Pitchfork. [dostęp 2023-12-16]. (ang.).
  89. ↑ Musikexpress: Die 50 Platten des Jahres 2008. Musikexpress. [dostęp 2024-09-08]. (niem.).
  90. ↑ The Guardian: 50 albums of the year. The Guardian. [dostęp 2023-12-16]. (ang.).
  91. ↑ NME: NME’s best albums and tracks of 2008. NME. [dostęp 2023-12-16]. (ang.).
  92. ↑ Somewherecold: SWC Awards 2008. somewherecold.net. [dostęp 2023-12-16]. (ang.).
  93. ↑ NME: The 500 Greatest Albums Of All Time : October 2013. rocklistmusic.co.uk. [dostęp 2023-12-16]. (ang.).
  94. ↑ The Guardian: 50 albums of the year. The Guardian. [dostęp 2023-12-16]. (ang.).
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Third_(album_Portishead)&oldid=74715330”