Therion
Therion (gr. θηρίον – bestia) – szwedzki zespół muzyczny założony w 1987 r. przez Christofera Johnssona. Zespół zadebiutował w 1991 r. albumem Of Darkness... należącym do gatunku death metal. Późniejsze dokonania łączą w sobie elementy muzyki poważnej, w tym opery, z szeroko pojętym nurtem metalowym. Od wydania albumu Theli (1996) ich muzykę klasyfikuje się jako symfoniczny metal z wpływami heavy metalu i progresywnego rocka.
 Therion i goście podczas paryskiego koncertu w roku 2007. Od lewej do prawej: Snowy Shaw, Petter Karlsson, Johan Niemann, Christofer Johnsson, Thomas Vikström, Lori Lewis, Mats Levén, Piotr Wawrzeniuk, Ferdy Doernberg, Kristian Niemann, Arien (tancerka), Messiah Marcolin | |
| Rok założenia | |
|---|---|
| Pochodzenie | |
| Gatunek |
(początkowo) death metal[1] |
| Wydawnictwo |
House of Kicks, Deaf Records, Active Records, Megarock Records, Toy’s Factory, Nuclear Blast |
| Powiązania | |
| Strona internetowa | |
Inspiracją dla nazwy zespołu stał się album To Mega Therion zespołu Celtic Frost. Teksty utworów nawiązują najczęściej do tematów mitologicznych; autorem większości tekstów jest obecnie Thomas Karlsson, założyciel Dragon Rouge (organizacji zajmującej się praktykowaniem magii). Utwory pisane są w językach – angielskim, szwedzkim, rosyjskim, niemieckim, francuskim, akadyjskim, łacińskim, hebrajskim, egipskim, starogreckim oraz enochiańskim. Zespół dwukrotnie zmieniał swoją nazwę: przed rokiem 1988 istniał jako Blitzkrieg, następnie jako Megatherion.
Muzycy
edytuj
Obecny skład zespołuedytuj
Byli członkowie zespołuedytuj
|
Muzycy koncertowiedytuj
Byli muzycy koncertowiedytuj
|
Historia zespołu
edytuj
Początki: Blitzkrieg i Megatherion (1987–1989)
edytujPoczątek istnienia grupy datuje się na rok 1987. Wówczas to w Upplands Väsby, mieście położonym obok Sztokholmu (Szwecja) powstał zespół o nazwie Blitzkrieg. Obok założyciela Christofera Johnssona (pierwotnie jako basista i wokalista), zespół liczył dwóch członków – gitarzystę Petera Hanssona oraz perkusistę Oskara Forssa. Johnsson i Hansson spotkali się wcześniej w kilku innych grupach muzycznych, natomiast Forss był szkolnym przyjacielem Johnssona.
W muzyce Blitzkrieg wyraźnym echem odbijał się wpływ takich zespołów jak Metallica czy Slayer, natomiast brzmienie zbliżone było do zespołów Venom i Motörhead. Przed rozpadem, który miał miejsce w roku 1989, grupa wykonała dwa koncerty (na każdym było mniej niż 100 ludzi), nie wydała jednak jakiegokolwiek dema, ani tym bardziej albumu. Do dziś zachowała się jedynie część nagrań. Utwór „Fight Fire With Fire'”, cover piosenki zespołu Metallica, dostępny jest na oficjalnej stronie internetowej Theriona, natomiast dwa inne utwory, „Rockn' Roll Jam” i „Scared to Death (Excerpt)”, znajdują się na płycie Bells of Doom.
W tym samym roku Johnsson wraz z Hanssonem zreaktywowali zespół. W zespole zaszło wiele zmian – grupa zmieniła swoją nazwę na Megatherion, styl muzyki na death metal, zaś ich główną inspiracją stała się szwajcarska grupa Celtic Frost. Niedługo potem do zespołu powrócił Forss. Johnsson postanowił być gitarzystą i wokalistą, brakowało tylko gitarzysty basowego, którym został Erik Gustafsson z deathmetalowego zespołu Dismember. Skompletowana w ten sposób grupa zmieniła swoją nazwę na Therion.
Debiutanckie nagrania oraz pierwszy kontrakt (1989–1993)
edytujW 1989 r. wraz z nową obsadą, zespół wydał na kasetach magnetofonowych dwa deathmetalowe dema Paroxysmal Holocaust i Beyond the Darkest Veils of Inner Wickedness. Rok później powstała pierwsza płyta EP, będąca demem, Time Shall Tell.
Po wydaniu trzech dem, zespół podpisał kontrakt z wytwórnią Deaf Records. Rezultatem tej umowy stał się pierwszy studyjny album Theriona – Of Darkness... wydany w roku 1991. Płytę charakteryzowało progresywne deathmetalowe brzmienie oraz dosadne, polityczne teksty piosenek.
Kontrakt z Deaf Records obejmował jedynie jeden album, ponadto relacje między wytwórnią a zespołem były napięte. Z tych powodów grupa zmieniła wytwórnię na Active Records. Erik Gustafsson zmuszony był powrócić do swojego ojczystego kraju (USA); skład grupy liczył trzech pierwotnych członków. W 1992 r. zespół wydał swój drugi album – Beyond Sanctorum. Głównym motywem przewodnim tekstów piosenek był okultyzm; rodzaj muzyki określić można jako eksperymentalny death metal. Zbierając bardzo dobre noty recenzentów, album szybko zdobył dużą popularność. Therion rozpoczął swoje pierwsze koncerty, które odbywały się głównie w środkowej Europie. Po wydaniu Beyond Sanctorum, zespół muzyczny borykał się z kilkoma problemami. Oskar Forss z powodu oczekiwania na narodziny swojego drugiego dziecka opuścił skład. Hansson postąpił tak samo; przyczyną były problemy zdrowotne. Koncerty odbywały się w zmienionym składzie. Nowym perkusistą został Piotr Wawrzeniuk, który występował wcześniej wraz z Johnssonem w zespole Carbonized; gitarzystę zastąpił Magnus Barthelsson; basistę Andreas Wahl.
Muzyczna metamorfoza (1993–1996)
edytuj
Odmieniony skład zapoczątkował nowy okres w dziejach grupy i w 1993 r. zaowocował wydaniem kolejnego albumu – Symphony Masses: Ho Drakon Ho Megas. Jest to najbardziej eksperymentalny spośród wszystkich albumów Theriona – tradycyjne deathmetalowe brzmienie współgra z elementami jazzu, muzyką industrialną, poważną, perską i arabską, heavy metalem lat 80. XX w., a nawet chórem. Po premierze firma Active Records postanowiła zredukować swoją działalność i zaprzestała wydawania nowych płyt. Z tego powodu zespół zmienił swojego wydawcę na Megarock Records.
Pomimo sporego sukcesu i wielu fanów, zespół borykał się z problemami finansowymi. Przyczyniło się to do opuszczenia grupy przez Barthelsona i Wahla. Nowym basistą został Fredrik Isaksson. Po kilkumiesięcznej przerwie, do zespołu napłynęła oferta od wydawcy Nuclear Blast. Znakomite stosunki z Megarock Records sprawiły, że obecny wydawca zgodził się na zerwanie kontraktu bez jakichkolwiek roszczeń, co w świecie muzycznych kontraktów zdarza się niezwykle rzadko. Therion znalazł się pod szyldem Nuclear Blast począwszy od 1994 r.
Lepaca Kliffoth, pierwszy album pod przewodnictwem nowego wydawnictwa wydany został w 1995 r. Promował go, pierwszy w historii grupy singel The Beauty in Black, który sprzedał się w rekordowej ilości, 35 000 egzemplarzy. I tym razem zespół nie bał się eksperymentować – na płycie obok metalu słychać chóry sopranów i basów-barytonów, a także więcej melodii i instrumentów klawiszowych. Fredrik Isaksson, dotychczasowy basista, z powodu osobistych problemów i braku zrozumienia z Piotrem opuścił zespół. Zastąpił go Lars Rosenberg z deathmetalowej grupy Entombed.
Christofer nie zamierzał rezygnować z eksperymentów. Aby zrealizować swoją muzyczną wizję, potrzebował większego budżetu, dwóch chórów, lepszego studia nagraniowego i dużo więcej czasu w studiu. Markus Steiger, szefem Nuclear Blas, po negocjacjach zgodził się na warunki Chrisa, dzięki czemu lider Theriona mógł swobodnie realizować swoje zamiary. Przed rozpoczęciem nagrań do zespołu dołączył jeszcze Jonas Mellberg z Entombed.
Kierunek: symfoniczny metal (1996–2004)
edytujNagrany w roku 1996 w Hamburgu album Theli był wydarzeniem przełomowym zarówno dla zespołu, jak i jego fanów. Tym razem symfoniczno-metalowa symbioza niemal całkowicie wyparła deathmetalowe korzenie Theriona. To przede wszystkim utwór To Mega Therion, znajdujący się na trackliście Theli miał decydujący wpływ na sukces albumu. Na płycie, prócz Johnssona i Wawrzeniuka, słychać głosy dwóch chórów. Gościnnie głosu użyczył Dan Swanö. Warto dodać, że z powodu fatalnej pomyłki kilka pierwszych wydań Theli zawierało kolędy nagrane przez niemiecki chór. Feralne egzemplarze zostały wcześnie wykryte i bezpłatnie wymienione, dziś stanowią nie lada gratkę dla kolekcjonerów i fanów Theriona. Po nagraniach do płyty Theli, Mellberg i Rosenberg mieli problemy z alkoholem. Jonas bezpowrotnie opuścił studio.
Po ogromnym i niespodziewanym sukcesie, zespół koncertował z fińskim zespołem Amorphis. Z powodu braku odpowiednich funduszy, zamiast chóru wynajęto amatorskich śpiewaków. Wawrzeniuk, z powodu studiów, nie mógł występować na żywo. Zastąpił go Tommy Eriksson z zespołu Shadowseed. Tobias Sidegard został nowym gitarzystą zespołu, natomiast Kimberly Goss instrumentalistką i wokalistką. Trasa koncertowa osiągnęła spory sukces, entuzjazmu nie podzielał jednak sam Christofer, który dosyć krytycznie wyrażał się na temat tego wydarzenia. Rosenberg nadal nie mógł sobie poradzić ze swoim alkoholowym problemem; w następstwie został wyrzucony z grupy przez Johnssona. Na domiar złego, główny sopran zaczął zażywać narkotyki, dzieląc swój los z Larsem.
W planach zespołu była druga trasa, z Wawrzeniukiem jako tenorem i dwoma profesjonalnymi sopranistkami. Koncerty odbyły się w 1997 r., kiedy to Therion obchodził dziesięciolecie istnienia zespołu. W 1997 r. została wydana płyta A’arab Zaraq – Lucid Dreaming. Album zawiera kilka nagrań z sesji nagraniowej dla Theli, kilka coverów, a także ścieżkę dźwiękową do filmu The Golden Embrace.
W roku 1998 wydany został album Vovin[7]. W nagraniu płyty po raz pierwszy wzięła udział prawdziwa orkiestra symfoniczna. Głównymi sopranami były austriacka piosenkarka Martina Hornbacher oraz Sarah Jezebel Deva. Muzyka na albumie była bardziej melodyjna, czystsza, tym samym zdobywając sobie szersze grono słuchaczy. Vovin sprzedał się w dwukrotnie większym nakładzie niż jego poprzednik, Theli.
Therion wraz z zespołem Moonspell rozpoczął intensywną, dwumiesięczną trasę koncertową. Wokalistka Cinthia Acosta Vera śpiewała męskie partie chóralne. Tommy Eriksson pełnił w czasie trasy rolę gitarzysty. Sami Karppinen został wypożyczony na czas koncertów jako perkusista. Po skończonej trasie przyjął ofertę zostania stałym członkiem zespołu, a sam Therion wydał nową płytę zatytułowaną Crowning of Atlantis. Album zawiera m.in. covery utworów Manowar, Loudness, a także kilka utworów koncertowych.
Dzięki kontaktom Karppinena, do zespołu przybyli bracia Niemann – Kristian (gitarzysta) i Johan (basista). Deggial, nowy album, jest jeszcze bardziej symfoniczny, a zarazem trudniejszy w odbiorze od poprzednika. W nagraniu udział wzięła orkiestra symfoniczna, po raz pierwszy w pełnym składzie. W trakcie koncertów promujących płytę, Therion po raz pierwszy występował jako główny zespół. Towarzyszył mu Voivod, Flowing Tears, a także znani piosenkarze, m.in. Anders Engberg.
Christoffer zdecydował się na odważny krok, postanawiając wybudować własne studio nagraniowe. W nowo powstałym budynku nazwanym Mystic Art powstał kolejne nagranie grupy. W zamyśle Johnssona album miał powstać w oparciu o mitologię nordycką. Secret of the Runes, nowa płyta, której liryki bazują na nordyckich światach, pozostaje niezmiennie symfoniczno-metalowa. Kwintesencją Secret of the Runes jest utwór-prolog Ginnungagap.
Wraz z zespołami My Insanity oraz Evergrey, Therion rozpoczął nową trasę koncertową. Po tym wydarzeniu Karppinen zdecydował się na opuszczenie zespołu, by w pełni skoncentrować się na pracy w studio Modern Art jako technik dźwiękowy. Karpinnen wziął odpowiedzialność za znalezienie nowego perkusisty, a był nim Richard Evensand.
W 2001 r. powstał album Bells of Doom dostępny jedynie dla członków płatnego Fan Klubu, obecnie nazwanego Therion Society. Johnsson postanowił stworzyć ową społeczność, by dać możliwość fanom z całego świata bezpośredniego kontaktu z zespołem, udział w forum, na którym członkowie zespołu są aktywni, dostęp do plików muzycznych i teledysków, a także innych korzyści. Bells of Doom zawiera nagrania z roku 1987, z czasów gdy zespół występował pod nazwą Blitzkrieg, utwory z dem oraz niepublikowane wcześniej piosenki.
W 2002 r. na piętnastolecie zespołu wydany został dwupłytowy, pierwszy studyjny album na żywo, zatytułowany Live in Midgård[8].
Lemuria \ Sirius B (2004–2005)
edytuj
Do 2004 r. zespół zgromadził nowy materiał liczący 55 piosenek, z których jednak nie wszystkie zostały w pełni ukończone. Ze względu na to, że taki materiał wystarcza na trzy studyjne albumy, zespół zdecydował wydać podwójny album, a pozostałe utwory umieścić później na ostatnim albumie trylogii. Nagrania dwóch płyt były prowadzone w Mystic Art. Prócz instrumentarium wykorzystywanego w muzyce poważnej (gitara, kontrabas, perkusja) użyto takich instrumentów jak bałałajka, mandolina czy domra. We własnym studio nagrano także główne wokale i część solowych partii operowych. Nagrania praskiej orkiestry, fortepianu, klawikordu, solowych partii operowych i 32. osobowego chóru dokonano w Pradze. Muzykę prawdziwych kościelnych organów nagrano w najstarszym kościele w Kopenhadze. W sumie, w przygotowaniu wydanego w 2004 r. podwójnego albumu Lemuria/Sirius B brało udział 171 muzyków, a nagrania trwały 9 miesięcy[9]. Na płytach dominuje głos Piotra Wawrzeniuka i Matsa Levéna. Muzyka jest bardziej melodyjna i gitarowa niż dotychczas, występuje dużo więcej elementów heavymetalowych.
Perkusista zespołu, Evensanda, równolegle występował w zespole Soilwork, co wywołało konflikt terminów koncertów obydwu zespołów. Z tego powodu zdecydował się on ostatecznie na pozostanie w Soilwork. W 2004 r. nowym perkusistą Theriona został Petter Karlsson, który razem z zespołem odbył trasę koncertową promującą album Lemuria/Sirius B.
18 lipca 2005 r. wydany został album Atlantis Lucid Dreaming. Jak sama nazwa wskazuje, jest to połączenie utworów z płyt A’arab Zaraq – Lucid Dreaming i Crowning of Atlantis. 21 marca 2006 roku Christopher ogłosił, że występ na ProgPower Festival 2006 w Wielkiej Brytanii będzie ostatnim na którym będzie śpiewał.
2006–2008
edytuj20 kwietnia 2006 ogłoszona została nowa trasa Theriona na rok 2007. Zespół był supportowany przez Grave Digger i Sabaton. 5 maja 2006 wydane zostało DVD Celebrators of Becoming[10]. 15 sierpnia 2006 Christopher Johnsson ogłosił wydanie albumu kończącego trylogię Lemuria/Sirius B. Jego tytuł Gothic Kabbalah został podany do wiadomości 19 października 2006[11]. Płyta została wydana 16 stycznia 2007. Tematem płyty jest mitologia grecka, gotycka kabała i mit Lwa Północy.
18 października 2006 ogłoszono, że 9 grudnia Therion zagra w Bukareszcie wraz z orkiestrą symfoniczną. Gościem specjalnym był Uli John Roth. Ukazała się DVD z tego koncertu. W 2008 wydano na DVD koncert, który zespół zagrał 14 lutego 2007 w Warszawie. Wydanie kolejnego albumu – Sitra Ahra – było planowane na 17 września 2010.
Dyskografia
edytujAlbumy studyjne
edytuj| Rok | Tytuł | Pozycja na liście | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| SWE [12] |
DEU [13] |
AUT [14] |
CHE [15] |
FRA [16] |
MEX [17] |
BEL [18] |
NLD [19] |
HUN [20] |
GRE [21] |
JPN [22] |
POL [23] | ||||||||
| 1990 | Time Shall Tell (EP)
|
– | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | ||||||
| 1991 | Of Darkness...
|
– | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | ||||||
| 1992 | Beyond Sanctorum
|
– | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | ||||||
| 1993 | Symphony Masses: Ho Drakon Ho Megas
|
– | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | ||||||
| 1995 | Lepaca Kliffoth
|
– | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | ||||||
| 1996 | Theli
|
– | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | ||||||
| 1998 | Vovin
|
– | 46 | 48 | – | – | – | – | – | – | – | – | – | ||||||
| 1999 | Crowning of Atlantis (EP)
|
– | 87 | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | ||||||
| 2000 | Deggial
|
– | 43 | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | ||||||
| 2001 | Secret of the Runes
|
– | 74 | – | – | – | – | – | – | – | – | – | 38 | ||||||
| 2004 | Lemuria
|
– | 63 | – | – | – | – | 89 | 76 | 34 | – | 197 | 43 | ||||||
Sirius B
|
– | – | – | – | – | – | – | – | |||||||||||
| 2007 | Gothic Kabbalah
|
26 | 59 | – | 73 | 58 | – | 85 | 55 | – | – | 234 | 21 | ||||||
| 2010 | Sitra Ahra[24]
|
– | 73 | 75 | – | 51 | 97 | – | 95 | 5 | 44 | – | – | ||||||
| 2012 | Les Fleurs du Mal
|
– | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | ||||||
| 2018 | Beloved Antichrist
|
– | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | ||||||
| 2021 | Leviathan
|
– | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | ||||||
| 2022 | Leviathan II
|
– | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | ||||||
| „—” pozycja nie była notowana. | |||||||||||||||||||
Albumy koncertowe
edytuj| Rok | Tytuł | Pozycja na liście | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| DEU [13] |
FRA [16] |
NLD [19] |
HUN [20] | ||||||||||||||||
| 2002 | Live in Midgård
|
– | – | – | – | ||||||||||||||
| 2006 | Celebrators of Becoming
|
– | – | – | 20 | ||||||||||||||
| 2008 | Live Gothic[25]
|
99 | – | 98 | – | ||||||||||||||
| 2009 | The Miskolc Experience
|
– | 108 | – | 37 | ||||||||||||||
| „—” pozycja nie była notowana. | |||||||||||||||||||
Kompilacje
edytuj| Rok | Tytuł | Pozycja na liście | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| DEU [13] | |||||||||||||||||||
| 1997 | A’arab Zaraq – Lucid Dreaming
|
98 | |||||||||||||||||
| 2000 | The Early Chapters of Revelation
|
– | |||||||||||||||||
| 2001 | Bells of Doom
|
– | |||||||||||||||||
| 2005 | Atlantis Lucid Dreaming
|
– | |||||||||||||||||
| „—” pozycja nie była notowana. | |||||||||||||||||||
Inne
edytuj| Rok | Tytuł |
|---|---|
| 1989 | Paroxysmal Holocaust (demo)
|
| 1989 | Beyond the Darkest Veils of Inner Wickedness (demo)
|
| 1990 | Rehearsal (demo)
|
| 1995 | „The Beauty in Black” (singel)
|
| 1996 | „The Siren of the Woods” (singel)
|
| 1998 | „Eye of Shiva” (singel)
|
| 2006 | „Wand of Abaris” (singel)
|
| 2007 | „The Wand of Abaris / Path to Arcady” (singel)
|
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Therion. metal-archives.com. [dostęp 2010-01-02]. (ang.).
- ↑ THERION Announces New Guitarist – June 21, 2010. blabbermouth.net. [dostęp 2010-07-25]. (ang.).
- ↑ Vocalist SNOWY SHAW Quits THERION – July 7, 2010. blabbermouth.net. [dostęp 2010-07-25]. (ang.).
- ↑ THERION Bassist To Sit Out European Tour – July 22, 2010. blabbermouth.net. [dostęp 2010-07-25]. (ang.).
- ↑ THERION Announces New Touring Bassist – July 23, 2010. blabbermouth.net. [dostęp 2010-07-25]. (ang.).
- ↑ SNOWY SHAW 'Quits' DIMMU BORGIR, Rejoins THERION – Aug. 25, 2010. blabbermouth.net. [dostęp 2010-09-02]. (ang.).
- ↑ Therion jednak nagrywa. rockmetal.pl. [dostęp 2010-01-02]. (pol.).
- ↑ Koncertowy Therion. muzyka.interia.pl. [dostęp 2010-01-02]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
- ↑ Therion: Dwa albumy w maju. muzyka.interia.pl. [dostęp 2010-01-02]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
- ↑ Superwydawnictwo Therion. muzyka.interia.pl. [dostęp 2010-01-02]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
- ↑ Therion i „Gotycka kabała”. muzyka.interia.pl. [dostęp 2010-01-02]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
- ↑ Therion Swedish Albums Chart. swedishcharts.com. [dostęp 2012-01-04]. (ang.).
- ↑ a b c Therion/Longplay-Chartverfolgung. musicline.de. [dostęp 2012-01-04]. (niem.).
- ↑ Therion Austrian Albums Chart. austriancharts.at. [dostęp 2012-01-04]. (ang.).
- ↑ Therion Swiss Albums Chart. hitparade.ch. [dostęp 2012-01-04]. (ang.).
- ↑ a b Therion French Albums Chart. lescharts.com. [dostęp 2012-01-04]. (ang.).
- ↑ Therion Mexican Albums Chart. mexicancharts.com. [dostęp 2012-01-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-28)]. (ang.).
- ↑ Therion Beligan Albums Chart. ultratop.be. [dostęp 2012-01-04]. (ang.).
- ↑ a b Therion Dutch Albums Chart. dutchcharts.nl. [dostęp 2012-01-04]. (ang.).
- ↑ a b Magyar Hanglemezkiadók Szövetsége: Therion. mahasz.hu. [dostęp 2012-01-04]. (węg.).
- ↑ Therion Greek Albums Chart. greekcharts.com. [dostęp 2012-01-04]. (ang.).
- ↑ Oricon: Therion. oricon.co.jp. [dostęp 2012-01-04]. (jap.).
- ↑ OLiS – sprzedaż w okresie 08.10.2001 – 14.10.2001. olis.onyx.pl. [dostęp 2012-01-04]. (pol.).
OLiS – sprzedaż w okresie 07.06.2004 – 13.06.2004. olis.onyx.pl. [dostęp 2012-01-04]. (pol.).
OLiS – sprzedaż w okresie 15.01.2007 – 21.01.2007. olis.onyx.pl. [dostęp 2012-01-04]. (pol.). - ↑ THERION: New Album Track Listing Revealed – June 23, 2010. blabbermouth.net. [dostęp 2010-07-25]. (ang.).
- ↑ Koncertowe DVD Therion. muzyka.interia.pl. [dostęp 2010-01-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-10-19)]. (pol.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Oficjalna strona. megatherion.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-12-17)]. (ang.)