Terytorium autonomiczne

Terytorium autonomiczne – fragment obszaru państwa dysponujący autonomią, czyli znaczną swobodą w kształtowaniu swojej polityki wewnętrznej, niekiedy również zagranicznej, zwłaszcza w kontraście do standardowych nieautonomicznych prowincji stanowiących dane państwo. Wiele oficjalnie lub nieoficjalnie zdecentralizowanych państw (jak np. Hiszpania) przyznaje swoim terytorialnym podmiotom tak szeroki zakres suwerenności wewnętrznej (zwłaszcza w obszarze szkolnictwa ze szczególnym naciskiem na korzystanie z regionalnego języka), że przypominają one autonomie; jednocześnie zaś deklarowana przez władze krajów takich jak Chiny czy Rosja autonomia niektórych regionów czy republik składowych przez krytyków uważana jest w praktyce za fikcję i przejaw politycznej manipulacji.

Poniższa lista terytoriów autonomicznych uwzględnia jedynie obszary będące integralnymi częściami państw, do których przynależą – brak zatem posiadających autonomię nieinkorporowanych terytoriów zależnych.

Wybrane terytoria autonomiczne

edytuj
Państwo Status
Termin oryginalny/Tłumaczenie
Terytorium/Terytoria źródło
  Azerbejdżan muxtar respublika
republika autonomiczna
  Nachiczewańska Republika Autonomiczna [1]
  Chińska Republika Ludowa 自治区 (zìzhìqū)
region autonomiczny
Kuangsi · Mongolia Wewnętrzna · Ningxia · Tybet · Sinciang [2]
特别行政区 (tèbié xíngzhèngqū)
specjalny region administracyjny
  Hongkong ·   Makau [2]
族自治州 (zìzhìzhōu)
prefektura autonomiczna
BayingolinBortalaChangjiChuxiongDaliDehongDêqênEnshiGannanGarzêGologGyêguHaibeiHainanHaixiHongheHuangnanIliKizilsuLiangshanLinxiaNgawaNujiangQiandongnanQiannanQianxinanWenshanXiangxiXishuangbannaYanbian [2]
族自治县 (zìzhìxiàn)
powiat autonomiczny
117 powiatów autonomicznych[potrzebny przypis] [2]
自治旗 (zìzhìqí)
chorągiew autonomiczna[3]
EvenkiMorin DawaOroqen
  Filipiny region autonomiczny Muzułmańskie Mindanao [4]
  Finlandia itsehallinnollinen maakunta
prowincja autonomiczna
  Wyspy Alandzkie [5]
  Grecja region autonomiczny Góra Athos [6]
  Gruzja avtonomiuri respublika
republika autonomiczna
  Abchazja[7] ·   Adżaria [8]
  Indonezja daerah istimewa
region specjalny
Aceh · Papua · Papua Barat· Papua Barat Daya·Papua Pegunungan· Papua Tengah· Papua Selatan· Yogyakarta [9]
  Irak okręg autonomiczny   Kurdystan [10]
  Izrael region autonomiczny

Państwo nieuznawane

  Palestyna (Autonomia Palestyńska)
  Korea Południowa teukbyeol jachido
prowincja autonomiczna
Czedżu [11]
  Mauritius prowincja autonomiczna Rodrigues [12]
  Mołdawia unitate teritorială autonomă
autonomiczny podmiot terytorialny
  Gagauzja · Naddniestrze[13] [5]
  Nikaragua regione autónoma
region autonomiczny
Wybrzeże Karaibskie PółnocneWybrzeże Karaibskie Południowe [14]
  Papua-Nowa Gwinea prowincja autonomiczna  Wyspa Bougainville’a (do 2027) [15]
  Portugalia região autónoma
region autonomiczny
  Azory ·   Madera [5]
  Rosja республика; riespublika
republika
  Adygeja ·   Ałtaj ·   Baszkortostan ·   Buriacja ·   Chakasja ·   Czeczenia ·   Czuwaszja ·   Dagestan ·   Inguszetia ·   Jakucja ·   Kabardo-Bałkaria ·   Kałmucja ·   Karaczajo-Czerkiesja ·   Karelia ·   Komi ·   Mari El ·   Mordowia ·   Osetia Północna ·   Tatarstan ·   Tuwa ·   Udmurcja [5]
автономная область; awtonomnaja obłast´
obwód autonomiczny
  Żydowski Obwód Autonomiczny [5]
автономный округ; awtonomnyj okrug
okręg autonomiczny
  Chanty-Mansyjski Okręg Autonomiczny – Jugra ·   Czukocki Okręg Autonomiczny ·   Jamalsko-Nieniecki Okręg Autonomiczny ·   Nieniecki Okręg Autonomiczny [5]
  Serbia prowincja autonomiczna ·   Wojwodina [16]
земља непризната

Państwo nieuznawane

Kosowo
  Tadżykistan viloyat mukhtor
okręg autonomiczny
Górski Badachszan [17]
  Tanzania
(Zanzibar[18]) [19]
  Ukraina Автономна Республіка avtonomna respublika
republika autonomiczna
  Autonomiczna Republika Krymu[20] [5]
  Uzbekistan respublika
republika
  Karakałpacja
  Wielka Brytania constituent country
kraj historyczny
  Irlandia Północna ·   Szkocja ·   Walia [5]
  Włochy regione autonoma
region autonomiczny
  Friuli-Wenecja Julijska ·   Sardynia ·   Sycylia ·   Trydent-Górna Adyga ·   Dolina Aosty [5]
  Wyspy Świętego Tomasza i Książęca concelho
prowincja
(Wyspa Książęca[21])

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Regions and territories: Nagorno Karabakh. =BBC News. [dostęp 2010-05-17]. (ang.).
  2. a b c d Provinces of China. statoids.com. [dostęp 2010-05-17]. (ang.).
  3. w Mongolii Wewnętrznej (odpowiednik powiatów)
  4. Provinces of the Philippines. statoids.com. [dostęp 2010-05-17]. (ang.).
  5. a b c d e f g h i Thomas Banedikter: Territorial autonomy as a means of minority protection and conflict solution in the European experience – An overview and schematic comparison. [w:] The working autonomies in Europe [on-line]. [dostęp 2010-05-17]. (ang.).
  6. Departments of Greece. statoids.com. [dostęp 2010-05-17]. (ang.).
  7. de facto niepodległe państwo od 1992 roku
  8. Sanakoev Appointed as Head of S.Ossetia Administration. [dostęp 2010-05-17]. (ang.).
  9. Kompas Cyber Media, 6 Provinsi di Papua beserta Ibukotanya [online], KOMPAS.com, 26 sierpnia 2023 [dostęp 2023-08-29] (indonez.).
  10. Provinces of Iraq. statoids.com. [dostęp 2010-05-17]. (ang.).
  11. Galbijm – Jeju City. [dostęp 2010-05-17]. (ang.).
  12. Districts of Mauritius. statoids.com. [dostęp 2010-05-17]. (ang.).
  13. jest de facto administrowane przez nieuznawany na arenie międzynarodowej rząd, który ogłosił niepodległość Naddniestrza. Władze mołdawskie zaproponowały mu autonomię podobną do tej, jaką otrzymała Gagauzja, jednak negocjacje stanęły w miejscu, przez co nie jest jasne, czy wedle prawa Naddniestrze jest autonomią
  14. Departments of Nicaragua. statoids.com. [dostęp 2010-05-18]. (ang.).
  15. Provinces of Papua New Guinea. statoids.com. [dostęp 2010-05-18]. (ang.).
  16. Districts of Serbia. statoids.com. [dostęp 2010-05-18]. (ang.).
  17. Regions of Tajikistan. statoids.com. [dostęp 2010-05-18]. (ang.).
  18. może być uznany za autonomię, jako że posiada własnego prezydenta i parlament
  19. Regions and territories: Zanzibar. BBC News. [dostęp 2010-05-18]. (ang.).
  20. faktycznie wcielona do Rosji
  21. może być uznana za autonomię, gdyż od 1995 roku posiada własny rząd