Teofil Mikołaj Aleksander Janikowski

Teofil Mikołaj Aleksander Janikowski (ur. 13 grudnia 1801 w Pilźnie, zm. 12 października 1840 w Warszawie) – kupiec warszawski, brat profesora medycyny, chirurga, pioniera medycyny sądowej w Polsce XIX w. Andrzeja Klemensa Erazma Janikowskiego.

Teofil Mikołaj Aleksander Janikowski

Data i miejsce urodzenia	13 grudnia 1801 Pilzno
Data i miejsce śmierci	12 października 1840 Warszawa
Zawód, zajęcie	kupiec

Grób Teofila Janikowskiego na cmentarzu Powązkowskim

Syn Bonifacego i Agnieszki z Bochyńskich. Lata dziecięce spędził w domu rodziców. Nauki pobierał kolejno w Pilźnie, Jaśle, Tarnowie i Krakowie, zdobywając ostatecznie wykształcenie kupieckie.

W 1818 roku przeniósł się do Warszawy, gdzie prowadził skład sukna przy ulicy Senatorskiej. Zdobył wysoką pozycję jako bogaty kupiec i działacz społeczny.

W roku 1828 wziął ślub z Emilią Anną Kaldenbach, córką znanego adwokata.

W latach 1831 i 1836 był zastępcą sędziego Trybunału Handlowego, a w 1838 roku członkiem Komitetu Reprezentacyjnego Zgromadzenia Kupców Warszawskich, jako przedstawiciel handlu sukiennego. W 1839 roku otrzymał nominację na Radcę w Dyrekcji Głównej Towarzystwa Ogniowego.

Aktywny działacz społeczny i charytatywny, podejmujący działania na rzecz zwalczania nędzy robotników i pozyskiwania na ten cel funduszy (np. drogą organizacji zabaw publicznych, na których urządzano zbiórki pieniężne). W 1832 roku powołany przez Warszawskie Towarzystwo Dobroczynności na opiekuna cyrkułowego, następnie zaś na kasjera.

W Towarzystwie Dobroczynności przyczynił się do powstania nowego wydziału ochrony dzieci, którego został wiceprzewodniczącym.

Wyróżniał się aktywnością, a w czasie katastrofalnej powodzi, jaką spowodował wylew Wisły w 1838 roku, zainicjował tworzenie „sal ochrony” dla biednych dzieci. Szczególnie interesował się losem dzieci z najuboższych warstw społeczeństwa – był twórcą ochronek (pierwowzorów dzisiejszych przedszkoli), w których dzieci otrzymywały posiłki, bawiły się, były wychowywane i nauczane, podczas kiedy ich matki pracowały poza domem. Sale te rozwinęły się później w ochronki zwane domami ks. Baudouina.

Zmarł w 1840 roku, pozostawiając żonę, dwie córki i syna. Jedna z jego córek – Antonina Emilia wyszła za mąż za budowniczego i architekta warszawskiego Józefa Antoniego Boretti. Na grobie żona wystawiła mu pomnik, który umieścił w swym opracowaniu cmentarza Powązkowskiego Stanisław Szenic pod pozycją 86 (kwatera 43-1-17).

Przyjaciel, poeta Stanisław Jachowicz, napisał tekst epitafium na grób Teofila na cmentarzu Powązkowskim (zniszczony w czasie II wojny światowej):

Płacze go żona z dziećmi, i ludzkość strapiona,
Jemu winna początek dzieci ochrona
Wszystko biednym poświęcił - i samego siebie !
Cześć jemu tu na ziemi, a nagroda w niebie.

Rodzice jego spoczywają na cmentarzu w Pilźnie.

Bibliografia

• Polski Słownik Biograficzny - Tom X
• Stanisław Szenic, Cmentarz Powązkowski w Warszawie 1790-1850, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1979,
• Olgierd Budrewicz, Sagi rodów warszawskich

Linki zewnętrzne

• Teofil Mikołaj Aleksander Janikowski w zbiorach: Saga Boretti