Telgárt
Telgárt (1948–1990 Švermovo, węg. Garamfő, niem. Tiergarten) – wieś (obec) na Słowacji w powiecie Brezno. Znajduje się w górnej części biegu Hronu, na granicy trzech regionów geograficznych: Góry Stolickie, Niżne Tatry i Słowacki Raj[6]. Przez miejscowość przebiega linia kolejowa 173 Margecany – Červená Skala, będąca fragmentem tzw. środkowosłowackiej kolei transwersalnej.
| |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Kraj | |||
| Powiat | |||
| Starosta |
Peter Novysedlák[1] | ||
| Powierzchnia |
55,97[2] km² | ||
| Wysokość |
886[3] m n.p.m. | ||
| Populacja (2023) • liczba ludności • gęstość |
|||
| Nr kierunkowy |
+421 48[3] | ||
| Kod pocztowy |
976 73[3] | ||
| Tablice rejestracyjne |
BR | ||
Położenie na mapie kraju bańskobystrzyckiego  | |||
Położenie na mapie Słowacji  | |||
| 48°51′07″N 20°11′19″E/48,851944 20,188611 | |||
| Strona internetowa | |||
Historia
edytujTelgárt został po raz pierwszy pisemnie wspomniany w 1326. Prawie wyłącznie słowacka ludność przyjęła w większości, w wyniku działań gubernatora komitatu Hont generała Istvána Koháryego, obrządek greckokatolicki. Podczas słowackiego powstania narodowego w rejonie Telgártu toczyły się zacięte walki. Podczas kontrataku prowadzonego 5 września 1944 r. powstańcy wraz z partyzantami zadali znaczne straty oddziałowi niemieckiej 1 Dywizji Pancernej, który zaczął palić wieś i wyparli go na przełęcz Besník. Wieś spłonęła jednak cała, zniszczonych zostało 260 domów, zginęło też 3 mieszkańców.
Za czasów socjalistycznych (w latach 1948–1990) wieś nosiła nazwę Švermovo, na cześć czeskiego komunistycznego polityka, Jana Švermy (1901–1944), który był uczestnikiem słowackiego powstania narodowego i zginął w Niżnych Tatrach po jego upadku.
Obecnie wieś ma charakter rolniczo-turystyczny. Liczba ludności wynosi 1548 osób (2011), w przeważającej większości grekokatolików. Około 35-40% mieszkańców to Cyganie.
Atrakcje w okolicy
edytuj- Źródło Hronu na północ od wsi
- Źródła wody mineralnej we wsi
- Rezerwat przyrody „Meandry Hronu”
- Szczyt Kráľova hoľa (1948 m n.p.m.) w Niżnych Tatrach
- Szczyt Stolica (1478 m n.p.m.) w Rudawach Słowackich
- Tunel spiralny na trasie linii kolejowej nr 173
Ważniejsi mieszkańcy
edytujWe wsi urodzili się albo działali:
- Anastázia Miertušová, słowacka projektantka
- Ivan Andrijovič Stavrovski, pop (ksiądz) greckokatolicki, pedagog i działacz oświatowy
- Ján Ambróz, piosenkarz folklorystyczny
- Michal Spišiak, pisarz
- Pavol Spišák, paroch (ksiądz) greckokatolicki, kanonik tytularny, pierwszy tłumacz liturgii wschodniej na słowacki, pisarz, męczennik za wiarę
-
Widok ogólny -
Wiadukt kolejowy -
Urząd gminy
Przypisy
edytuj- ↑ Zoznam zvolených starostov a primátorov podľa obcí, miest a mestských častí. Štatistický úrad Slovenskej republiky, 2014. [dostęp 2017-09-24]. (słow.).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: 55,97S_SK, om7014rr_ukaz: Rozloha (Štvorcový meter).
- ↑ a b c Statistical Office of the Slovak Republic: Základná charakteristika. 2015-04-17. [dostęp 2022-03-31]. (słow.).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Počet obyvateľov podľa pohlavia - obce (ročne). www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7101rr_obc: AREAS_SK.
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: AREAS_SK.
- ↑ Turystyczna i satelitarna mapa Słowacji. [dostęp 2017-06-05].