Teatry stodolane na Litwie
Teatr stodolany (lit. klojimo teatras) – litewska tradycja organizowania amatorskich przedstawień teatralnych i koncertów muzycznych w stodołach[1].
Praktyka ta wywodzi się z okresu litewskiego odrodzenia narodowego (koniec XIX wieku – I wojna światowa ), kiedy to Litwa była częścią Imperium Rosyjskiego, a język i kultura litewska były tłumione[1]. Zadaniem teatru stodolanego było wtedy podtrzymywanie litewskiego patriotyzmu[2]. Stodoły mogły pomieścić sporą publiczność, latem też zazwyczaj stały puste, stąd to w nich zaczęto na wsiach organizować patriotyczne wieczorki litewskie. Stodoły i drogę do nich dekorowano zielonymi roślinami oraz samodzielnie wykonanymi latarenkami. Reżyserami i wykonawcami przedstawień byli mieszkańcy wsi, często niepiśmienni, stąd ról uczono się na pamięć lub częściowo improwizowano. Do charakteryzacji używano materiałów z codziennego wiejskiego życia – buraków, mąki, roślin. Oprócz przedstawień, podczas wieczorków w stodołach wykonywano także piosenki ludowe czy recytowano poezję[3]. Wieczory w stodołach były bardzo popularne, przyczyniały się do edukacji społeczeństwa, a ich atmosfera wspierała podtrzymywanie litewskiej kultury[4].
Po roku 1918, kiedy Litwa uzyskała niepodległość, tradycja teatrów stodolanych została w większości przerwana, z wyjątkiem Wileńszczyzny, która została włączona do II Rzeczypospolitej[5][6].
W 1929 roku z inicjatywy Juozasa Gaidysa powstał teatr stodolany we wsi Margionys. Tradycja organizowania tam przedstawień została przywrócona w latach 90. XX wieku i trwa nadal w XXI wieku[7]. W 1983 roku w Agluonėnai założono teatr stodolany, który działa do dzisiaj[8].
Tradycja litewskiego teatru stodolanego podtrzymywana jest także przez litewskie instytucje kultury w Polsce. Teatry stodolane działają w Puńsku (najstarszy litewski teatr stodolany w Polsce, działający od 1958 roku), Sejnach i Suwałkach[9]. W Puńsku odbywa się również co roku Festiwal Teatrów Stodolanych, w którym biorą udział zespoły z Polski i Litwy[10][11].
Przypisy
edytuj- ↑ a b klojimo teatras [online], www.vle.lt [dostęp 2024-05-11] (lit.).
- ↑ Jeff Johnson, The New Theatre of the Baltics: From Soviet to Western Influence in Estonia, Latvia and Lithuania, McFarland, 10 lutego 2017, ISBN 978-1-4766-0893-8 [dostęp 2024-05-11] (ang.).
- ↑ Danutė Vaigauskaitė, Theatrical Traditions of Lithuanian Evenings in the Taurage Folk Theatre (1970-1980), „Kūrybos erdvės” (24), 2016, s. 65-69 (ang.).
- ↑ Danute Petrauskaite, Between City and Village: the Development of Lithuanian Musical Culture in the End of the 19th and the Beginning of the 20th Century. [online] (ang.).
- ↑ klojimo teatras [online], www.vle.lt [dostęp 2024-05-11] (lit.).
- ↑ klojimo teatras - MLE [online], www.mle.lt [dostęp 2024-05-11].
- ↑ Gordon McLachlan, Lithuania, Bradt Travel Guides, 2008, ISBN 978-1-84162-228-6 [dostęp 2024-05-11] (ang.).
- ↑ Agluonėnų klojimo teatras [online], Priekulės meno ir kultūros centras [dostęp 2024-05-12] (lit.).
- ↑ 32. Festiwal Teatrów Stodolanych w Puńsku [online], dzieje.pl [dostęp 2024-05-12] (pol.).
- ↑ Puńsk. Festiwal Teatrów Stodolanych [online], Encyklopedia teatru polskiego, 18 lipca 2011 [dostęp 2024-05-12] (pol.).
- ↑ Jedyne takie miejsce w Polsce. 76 proc. mieszkańców to Litwini [online], WP Kobieta, 25 sierpnia 2023 [dostęp 2024-05-12] (pol.).