Tatsuta Maru
Tatsuta Maru (jap. 龍田丸) – japoński statek pasażersko-towarowy, należący do Nippon Yūsen (NYK). Został zbudowany w latach 1927–1929 przez Mitsubishi Shipbuilding & Engineering Co. w Nagasaki, w Japonii. Nazwa statku pochodzi od Tatsuta Jinja (龍田神社), ważnego chramu shintō w prefekturze Nara[1].
 Tatsuta Maru, przed 1941 | |
| Następne nazwy |
Tatuta Maru |
|---|---|
| Bandera | |
| Operator |
Nippon Yusen (NYK) |
| Historia | |
| Stocznia |
451 |
| Data wodowania |
3 grudnia 1927 |
| Data oddania do eksploatacji |
12 kwietnia 1929 |
| Data zatonięcia |
9 lutego 1943 |
| Dane techniczne | |
| Nośność (DWT) |
16 975 ton rejestrowych |
| Liczebność załogi |
330 |
| Liczba pasażerów |
222 - I klasy, 96 - II, 504 - III, razem 822 |
| Długość całkowita (L) |
178 m (584 ft) |
| Szerokość (B) |
21,9 m (72 ft) |
| Zanurzenie (D) |
13 m (43 ft) |
| Ożaglowanie | |
| Liczba masztów |
2 |
| Napęd mechaniczny | |
| Silnik |
4 Mitsubishi-Sulzer |
| Liczba śrub napędowych |
4 |
| Prędkość maks. |
21 węzłów (39 km/h) w. |
Przeszłość
edytuj„Tatsuta Maru” i jego siostrzane statki „Asama Maru” i „Chichibu Maru” zostały zbudowane na potrzeby pierwszych, szybkich (codwutygodniowych) rejsów przez Pacyfik, rozpoczętych jesienią 1929 roku[2].
NYK, reklamując te statki, charakteryzowała je jako „królowe morza”[3]. Do głównych obsługiwanych portów należały: Hongkong, Szanghaj, Kobe, Jokohama, Honolulu, Los Angeles i San Francisco[4]. Podróż z Jokohamy do San Francisco trwała zazwyczaj 15 dni, z taryfami zaczynającymi się od 190 dolarów w drugiej klasie i 315 dolarów w pierwszej klasie.
Szczegóły
edytujStatek o pojemności 16 975 ton miał długość 178 m i szerokość całkowitą o długości 22 m (71 stóp). Posiadał cztery silniki wysokoprężne Mitsubishi-Sulzer, dwa kominy, dwa maszty, cztery śruby i prędkość serwisową 21 węzłów[5]. Faktycznie potrzebny był tylko jeden komin, drugi dodano ze względu na wygląd[6].
„Tatsuta Maru” zapewniał miejsca dla 222 pasażerów pierwszej klasy, 96 – drugiej i 504 – trzeciej. Załoga liczyła 330 osób[7].
Statek został zbudowany w stoczni nr 451 Mitsubishi Shipbuilding & Engineering Co. w Nagasaki[7] i zwodowany 12 kwietnia 1929 roku. Kiedy był już prawie ukończony, został mocno uszkodzony przez pożar 7 lutego 1930 roku. Zniszczenia zostały szybko naprawione i budowa została wkrótce ukończona.
Służba cywilna
edytuj„Tatsuta Maru” odbył swój dziewiczy rejs, żeglugę z Jokohamy do San Francisco[4], w dniu 15 marca 1930 r.[7]. Po tym zaczęto organizować regularne usługi transportu przez Pacyfik, przez Honolulu. W październiku 1931 roku przewiózł do Japonii członków zespołów Major League Baseball, w tym Babe'a Rutha i Lou Gehriga, na japońsko-amerykański mecz towarzyski[8]. W dniu 12 listopada 1936 roku został pierwszą cywilną jednostką mającą możliwość przepłynięcia pod mostem zatoki San Francisco-Oakland, najdłuższym w tamtym czasie na świecie[9].
W 1938 roku transkrypcja nazwy statku została zmieniona na „Tatuta Maru” (taka sama wymowa) zgodnie z ówczesnymi zasadami zapisu.
W styczniu 1940 roku „Tatuta Maru” miał przewieźć 512 marynarzy z transportu niemieckiego SS „Columbus”, którzy zostali internowani w Stanach Zjednoczonych po tym, jak uciekli ze statku, zamiast oddać się w ręce Brytyjczyków. Jednak z powodu nacisków politycznych wywieranych na rząd amerykański nie pozwolono im wejść na pokład. W czerwcu tego samego roku statek przybył do San Francisco z 40 żydowskimi uchodźcami z Rosji, Austrii, Niemiec i Norwegii, którym udało się dotrzeć do Japonii przez Syberię.
W dniu 20 marca 1941 roku na pokładzie „Tatuta Maru” przybył do San Francisco pułkownik Hideo Iwakuro wysłany przez premiera Hideki Tōjō do pomocy ambasadorowi, admirałowi Kichisaburō Nomurze, w negocjacjach ze Stanami Zjednoczonymi.
26 lipca prezydent Franklin D. Roosevelt podpisał rozporządzenie wykonawcze dot. przejęcia japońskich aktywów w Stanach Zjednoczonych w odwecie za inwazję Japonii na Indochiny Francuskie. „Tatuta Maru” był wówczas w San Francisco, a władze amerykańskie skonfiskowały od Yokohama Specie Bank (Yokohama Shōkin Ginkō) ponad dziewięć milionów dolarów w obligacjach.
30 lipca rząd amerykański przyznał „Tatuta Maru” licencję na zakup oleju opałowego w ilości niezbędnej na rejs do Japonii. Był to ostatni oficjalny eksport ropy z USA do Japonii przed rozpoczęciem II wojny światowej[9]. W podróży powrotnej do Japonii załoga statku zmagała się z zatruciem pokarmowym, które dotknęło 125 pasażerów, z czego ośmiu zmarło. Jednym z chorych był Susumu Nikaidō[10], powojenny polityk i wiceprzewodniczący Partii Liberalno-Demokratycznej. Incydent był tematem eseju pt.: Tatsuta Maru no chūdoku jiken („Sprawa zatrucia na 'Tatsuta Maru'”) pisarki Yuriko Miyamoto. Został on opublikowany w Katei Shimbun („Gazecie Domowej”) 21 sierpnia 1941 roku[11].
30 sierpnia „Tatuta Maru” przetransportował do Szanghaju 349 uchodźców, polskich Żydów, którzy przybyli przez Syberię do Kobe w Japonii, dzięki „akcji wizowej” japońskiego konsula w Kownie, Chiune Sugihara.
W dniu 15 października, w porozumieniu z rządem japońskim, „Tatuta Maru” został tymczasowo wyznaczony do wymiany dyplomatycznej i został wykorzystany do repatriacji 608 alianckich obywateli do Stanów Zjednoczonych. Płynąc w całkowitej ciszy radiowej, 30 października przybył do San Francisco i po wejściu na pokład 860 obywateli Japonii, 14 listopada powrócił do Jokohamy przez Honolulu. Była to ostatnia podróż cywilna pomiędzy Japonią a Stanami Zjednoczonymi przed atakiem japońskim na Pearl Harbor. Statek wypłynął z Jokohamy 2 grudnia, rzekomo w drugim rejsie repatriacyjnym, aby przywieźć Japończyków z Meksyku. Rejs ten był jednak mistyfikacją. 6 grudnia kapitan otworzył zapieczętowane rozkazy, które nakazały mu obranie kursu powrotnego[12]. Niedługo po powrocie do Jokohamy statek został zarekwirowany przez Cesarską Marynarkę Wojenną Wielkiej Japonii[9].
Służba wojskowa
edytuj
Na początku 1942 roku „Tatuta Maru” odbył kilka rejsów pomiędzy Japonią, Filipinami i Borneo jako transportowiec. W lipcu 1942 roku „Tatuta Maru” został ponownie wyznaczony na statek wymiany dyplomatycznej i użyty do repatriacji przedwojennych sztabów dyplomatycznych Japonii i państw alianckich. Opuścił Jokohamę wraz z brytyjskim ambasadorem, Robertem Craigie, i 60 innymi brytyjskimi dyplomatami i członkami innych delegacji dyplomatycznych i cywilów. Po dotarciu do Szanghaju i Singapuru, przyjął znacznie więcej repatriantów, dzięki czemu, gdy 27 sierpnia dotarł do Maputo w Portugalskiej Afryce Wschodniej, przetransportował ponad 1000 cywilów. Wymieniono ich na japońskich cywilów, dyplomatów i paczki Czerwonego Krzyża dla brytyjskich jeńców wojennych, będących w rękach Japończyków. Po powrocie do Japonii, został ponownie wysłany jako okręt wojskowy, zabierając ludzi i zaopatrzenie z Japonii do różnych miejsc w Azji Południowo-Wschodniej.
19 stycznia 1943 roku został przydzielony do przewozu 1180 alianckich jeńców wojennych, głównie Kanadyjczyków, z Hongkongu do Nagasaki. Więźniów było tak wielu, że nie było dla nich miejsca do położenia się. Z tego powodu „Tatuta Maru” zyskał miano „piekielnego statku”[13].
W dniu 8 lutego 1943 roku „Tatsuta Maru” opuścił okręg morski Yokosuka w towarzystwie niszczyciela „Yamagumo”. Statki zostały zauważone przez amerykański okręt podwodny USS „Tarpon” 42 mile na wschód od wyspy Mikura w archipelagu Izu[4]. Po trafieniu czterema torpedami, „Tatuta Maru” zatonął, tracąc 1223 żołnierzy i pasażerów oraz 198 członków załogi. Ponieważ zatonięcie nastąpiło w nocy podczas wichury, „Yamagumo” nie znalazł żadnych ocalałych[7].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Richard Arthur Brabazon Ponsonby-Fane, The Nomenclature of the N.Y.K. Fleet, Nippon Yusen Kaisha, 1935 [dostęp 2018-02-21] (ang.).
- ↑ „Plan of Passenger Accommodation Motor Ships 'Asama Maru' & 'Tatsuta Maru' 1929 [online], www.travelbrochuregraphics.com [dostęp 2018-02-21].
- ↑ NYK Line (HK) Ltd. - History [online], 3 sierpnia 2008 [dostęp 2018-02-21] [zarchiwizowane z adresu 2008-08-03].
- ↑ a b c asama maru [online], www.derbysulzers.com [dostęp 2018-02-21].
- ↑ http://www.miramarshipindex.nz/ship/list?search_op=OR&IDNo=4035342
- ↑ Tate, E. Mowbray (1986). Transpacific Steam: The Story of Steam Navigation from the Pacific Coast of North America to the Far East and the Antipodes, 1867-1941. Cornwall Books. p. 68
- ↑ a b c d http://www.miramarshipindex.nz/ship/list?search_op=OR&IDNo=4035362
- ↑ Fitts, Robert K (2012). Banzai Babe Ruth: Baseball, Espionage, and Assassination during the 1934 Tour of Japan. University of Nebraska Press. pp. 18–21
- ↑ a b c KOKANSEN [online], www.combinedfleet.com [dostęp 2018-02-21].
- ↑ LDP’s Nikaido dies of heart failure. Japan Times, 2000. [dostęp 2018-09-21]. (ang.).
- ↑ Yuriko Miyamoto: 龍田丸の中毒事件 (Tatsuta Maru no chūdoku jiken). 青空文庫 (Aozora Bunko, japońska biblioteka cyfrowa). [dostęp 2018-09-21]. (jap.).
- ↑ Life Magazine”. 4 Mar 1946: 22
- ↑ Banham, Tony (2009). We Shall Suffer There: Hong Kong's Defenders Imprisoned, 1942-45. Hong Kong University Press. p. 112
Bibliografia
edytuj- Ponsonby-Fane, Richard Arthur Brabazon. (1935). The Nomenclature of the N.Y.K. Fleet. Tokyo : Nippon Yusen Kaisha. OCLC 27933596
- Tate, E. Mowbray. (1986). Transpacific steam: the story of steam navigation from the Pacific Coast of North America to the Far East and the Antipodes, 1867-1941. New York: Cornwall Books. ISBN 978-0-8453-4792-8; OCLC 12370774
- A.J. Barker (1971) Pearl Harbor: Purnell's History of the Second World War Book 10