Tarpan dziki (podgatunek)
Tarpan dziki[4] (Equus ferus ferus) – wymarły podgatunek[5][6] tarpana dzikiego, gatunku ssaka nieparzystokopytnego z rodziny koniowatych (Equidae). Zamieszkiwał obszary leśne Europy. Przez niektórych badaczy jest uważany za jednego z przodków konia domowego.
| Equus ferus ferus[1] | |||
| Boddaert, 1785[2] | |||
 Jedyne znane zdjęcie żywego tarpana (ale okaz prawdopodobnie nie jest czysty gatunkowo), wykonane w końcu XIX wieku w moskiewskim zoo | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek | |||
| Podgatunek |
tarpan dziki | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
Wygląd
edytujKoń mały, mierzący w kłębie ok. 130 cm, waga do 300 kg. Długość ogona wynosi 90 - 110 cm.[7] Maść myszata, u źrebiąt czerwonawy odcień. Na grzbiecie ciemna, wyraźna pręga przebiegająca wzdłuż kręgosłupa, końce nóg czarne. Grzywa i ogon czarne. Tarpan leśny miał jaśniejsze umaszczenie zimowe[8].
Potomkowie
edytujW okolicach Puszczy Białowieskiej tarpany przetrwały do 1780 roku (lub 1786[9]), kiedy to zostały odłowione i umieszczone w zwierzyńcu hrabiów Zamoyskich koło Biłgoraja[10][11]. Najdłużej tarpany przetrwały jednak na stepach Ukrainy (ostatnie dzikie konie wymarły tam na początku lat 80. XIX wieku)[12], nad Donem i Morzem Czarnym[13]. W 1866 i 1870 roku, do ogrody zoologicznego w Moskwie trafiły tarpany odłowione w powiecie chersońskim i dnieprzańskim[13]
W 1808 roku z powodu panującej biedy tarpany ze zwierzyńca Zamojskich zostały rozdane okolicznym chłopom, tam w wyniku krzyżowania z lokalnymi końmi wykształciła się rasa nazwana przez prof. Tadeusza Vetulaniego konikiem polskim[10]. Naukowiec ten rozpoczął w 1936 roku pracę nad odtworzeniem dzikich tarpanów leśnych w Puszczy Białowieskiej na bazie koników polskich. W czasie II wojny światowej hodowla została zniszczona, a część koników wywieziono do Niemiec.
W 1949 ocalałe koniki trafiły do Popielna, tam w Instytucie Genetyki i Hodowli Doświadczalnej PAN prowadzi się nad nimi badania naukowe i hodowlę zachowawczą[11]. Przebywają one na otwartej przestrzeni, opieka ogranicza się do podawania siana w zimie. W warunkach rezerwatowych są też utrzymywane w Stacji Doświadczalnej Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu[14].
Przypisy
edytuj- ↑ Equus ferus ferus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b P. Boddaert: Elenchus animalium, volumen I: sistens quadrupedia huc usque nota, eorumque varietates: ad ductum naturae, quantum fieri potuit disposita. Roterodami: Apud C.R. Hake, 1784, s. 159. (łac.).
- ↑ O. Antonius. Was ist der „Tarpan“?. „Naturwissenschaftliche Wochenschrift”. Neue folge. 11 (33), s. 516, 1912. (niem.).
- ↑ Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 165–166. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J.S. Zijlstra & D. Huckaby: Equus ferus Boddaert, 1785. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.12.1) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-02-28]. (ang.).
- ↑ J.S. Zijlstra, ''Equus ferus ferus'' Boddaert, 1785, Hesperomys project (Version 24.1.0), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2024-02-28] (ang.).
- ↑ Sławomir Wąsik, Ssaki Polski od A do Ż, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2011, s. 210, ISBN 978-83-7073-674-3 [dostęp 2023-09-27].
- ↑ ABU, Wilde Weiden [online], www.abu-naturschutz.de [dostęp 2024-02-26] (niem.).
- ↑ Ilustrowana Księga Przyrody Polskiej Jadwiga Knaflewska, Michał Siemionowicz; Publicat.
- ↑ a b Elżbieta Martyniuk: Ochrona zasobów genetycznych zwierząt gospodarskich. Warszawa: Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, 2010, s. 21–22, seria: Biblioteczka programu rolnośrodowiskowego 2007–2013. ISBN 978-83-62164-36-3.
- ↑ a b Program ochrony zasobów genetycznych koni rasy konik polski. Instytut Zootechniki Państwowy Instytut Badawczy. s. 1–3. [dostęp 2011-05-18]. [PDF].
- ↑ Portal galopuje.pl: Koń tarpan
- ↑ a b K. Kaminski, Tarpan - Equus gmelini Antonius, „Wszechświat” (04), 1974, ISSN 0043-9592 [dostęp 2024-02-25] (pol.).
- ↑ Konik polski. Pakiet Edukacyjny Natura 2000. [dostęp 2012-08-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-02)].