Tarnopol (gmina)
Tarnopol (w 1954 Lewkowo Stare) – dawna gmina wiejska istniejąca do 1939 roku w woj. białostockim. Nazwa gminy pochodzi od wsi Tarnopol, jednak siedzibą gminy była Łuka (wieś zlikwidowana w 1986 roku)[2].
| gmina wiejska | |||
| 1921–1939[1] | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo |
(1919–20: okręg brzeski) | ||
| Powiat | |||
| Siedziba | |||
| Populacja (1921) • liczba ludności |
| ||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||
| |||
Położenie na mapie Polski w 1939  | |||
| 52°51′36,0000″N 23°45′00,0000″E/52,860000 23,750000 | |||
W okresie międzywojennym gmina Tarnopol należała do powiatu wołkowyskiego w woj. białostockim[2].
30 grudnia 1922 roku do gminy Tarnopol przyłączono część obszaru gminy Jałówka:
- gromadę Bołtryki – wsie Bołtryki i Rudnia,
- gromadę Bondary – wsie Bondary, Garbary i Rybaki,
- gromadę Tanica – wsie Bagniuki, Tanica Dolna i Tanica Górna[3].
16 października 1933 gminę Tarnopol podzielono na 16 gromad: Bołtryki, Bondary, Eliaszuki, Grodzisk, Leśna, Lewkowo Nowe, Lewkowo Stare, Łuka, Mikłaszewo, Nowiny, Odnoga, Planta, Siemianówka, Suszcza, Tanica i Tarnopol[4].
Gmina Tarnopol (wraz z gminą Jałówka) była położona w charakterystycznym zachodnim „ogonie” powiatu wołkowyskiego. Położenie to sprawiło, że po wojnie cały jej obszar (a także prawie cała gmina Jałówka oraz osada Rękaw z gminy Świsłocz) pozostał przy Polsce, podczas gdy pozostałe gminy powiatu wołkowyskiego weszły w struktury administracyjne Związku Radzieckiego (obecnie na Białorusi). Mimo to, nie zdecydowano się na odtworzenie gminy Tarnopol w 1944 roku, a jej obszar (łącznie 25 miejscowości) włączono[5][6]:
- do gminy Michałowo w powiecie białostockim – gromady Bołtryki, Bondary, Odnoga, Suszcza i Tanica;
- do nowo utworzonej gminy Narewka w powiecie bielskim – gromady Eliaszuki, Grodzisk, Leśna, Lewkowo Nowe, Lewkowo Stare, Łuka, Mikłaszewo, Nowiny[7], Planta, Siemianówka i Tarnopol.
1 stycznia 1954 roku z gminy Narewka wydorębniono terytorialny odpowiednik dawnej gminy Tarnopol w postaci gminy Lewkowo Stare z siedzibą w Lewkowie Starym[8]. Jednostka ta przetrwała zaledwie 9 miesięcy; została zniesiona wraz reformą likwidującą gminy i wprowadzającą gromady z dniem 29 września 1954 roku[9].
Demografia
edytujWedług Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku gmina Tarnopol liczyła 38 wsi, kolonii i małych osad. Zamieszkiwało ją 3305 osób (1701 kobiet i 1604 mężczyzn). Większość mieszkańców gminy w liczbie 2562 osób zadeklarowała narodowość białoruską (78% ogółu mieszkańców gminy). Pozostali podali kolejno następujące narodowości: polską (739 osób) i żydowską (4 osoby). Pod względem wyznaniowym dominowali prawosławni (2940 osób; 89% wszystkich mieszkańców); pozostali zadeklarowali kolejno wyznania: rzymskokatolickie (346 osób) i mojżeszowe (46 osób)[10].
Zobacz też: gmina Szymki (1973–1976)
Przypisy
edytuj- ↑ Od 1921 jednostka administracyjna utworzonego w 1919 polskiego woj. białostockiego; w czasie II wojny światowej poza administracją polską.
- ↑ a b Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej – podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933
- ↑ Dz.U. z 1922 r. nr 116, poz. 1058 – zmieniony przez Dz.U. z 1924 r. nr 86, poz. 827
- ↑ Białostocki Dziennik Wojewódzki. 1933, nr 11, poz. 51
- ↑ Pismo Starosty Powiatowego (R. Woźniaka) w Bielsku Podlaskim do Urzędu Wojewódzkiego (Wydział Ogólny) w Białymstoku (Nr O.Org.I-3&5&45 z 14.3.1945 r.) z dnia 29 marca 195
- ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
- ↑ Zniesiona 1 czerwca 1951 (Białostocki Dziennik Wojewódzki. 1951, nr 6, poz. 43)
- ↑ Dz.U. z 1953 r. nr 41, poz. 192
- ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych.. T. 5: Województwo białostockie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1924, s. 107 (116).