Tarkowo Górne
Tarkowo Górne – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie inowrocławskim, w gminie Złotniki Kujawskie.
| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Sołectwo |
Tarkowo Górne[2] |
| Liczba ludności (31 grudnia 2013[3]) |
211 |
| Strefa numeracyjna |
52 |
| Kod pocztowy |
86-060[4] |
| Tablice rejestracyjne |
CIN |
| SIMC |
0100428 |
Położenie na mapie gminy Złotniki Kujawskie  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu inowrocławskiego  | |
 52°55′58″N 18°05′56″E/52,932778 18,098889[1]
| |
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bydgoskiego.
Położenie
edytujTarkowo Górne usytuowane jest na północnym skraju Wysoczyzny Kujawskiej u podnóża krawędzi Kotliny Toruńskiej. Miejscowość sąsiaduje od północy z Tarkowem Dolnym, od wschodu z Dobrogościcami, a od zachodu z Krążkowem i Pęchowem. Wschodnim skrajem wsi przebiega droga krajowa nr 25 Bydgoszcz-Inowrocław oraz linia kolejowa nr 131.
Pod względem fizyczno-geograficznym leży w obrębie Pojezierza Wielkopolskiego w mezoregionie Równina Inowrocławska[5].
Charakterystyka
edytujTarkowo Górne to wieś sołecka usytuowana w północnej części gminy Złotniki Kujawskie. Zabudowa rozciąga się po zachodniej stronie drogi krajowej nr 25. Terytorium sołectwa obejmuje głównie tereny rolnicze, użytkowane w dużej części jako grunty orne.
W Tarkowie w XIX wieku odkryto cmentarzysko z popielnicami i wyrobami z brązu, które zdeponowano w zbiorach Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk[6].
Historia
edytujW okresie przedrozbiorowym Tarkowo było wsią szlachecką[7]. Miejscowość została wymieniona w rejestrze poradlnego z terenu Kujaw z 1489 r.[a]. W XVI wieku Tarkowo należało do parafii rzymskokatolickiej w Pęchowie[b]. Wieś stanowiła własność szlachecką m.in. Sośnickich[8]. W 1583 r. Tarkowo posiadało 6 łanów ziemi uprawnej. Od 1764 r. majątek należał do Kraszewskich[6].
W XVIII wieku w ramach kolonizacji olęderskiej – popieranej m.in. przez starostów i wójtów bydgoskich – na obrzeżach Puszczy Bydgoskiej pojawiła się wieś Tarkowskie Olędry. Zapoczątkowało to podział wsi na część górną – szlachecką położoną na wysoczyźnie morenowej i dolną – olęderską położoną w dolinie z torfową glebą i rozległymi łąkami. W Tarkowie Górnym zdecydowanie przeważali katolicy, w Dolnym – ewangelicy.
Spis miejscowości rejencji bydgoskiej z 1833 r. podaje, że we wsi i folwarku Tarkowo należących do powiatu inowrocławskiego mieszkały 124 osoby (wszyscy katolicy) w 18 domach. Miejscowość należała do parafii katolickiej w Pęchowie i ewangelickiej w Inowrocławiu[9]. Natomiast we wsi Tarkowskie Holendry (niem. Tarkower Haulander) mieszkało 115 osób (wszyscy ewangelicy) w 18 domach. Miejscowość należała do parafii ewangelickiej w Łabiszynie[9]. Kolejny spis z 1860 r. podaje, że w Tarkowie mieszkało 59 osób (2 ewangelików, 57 katolików) w 5 domach. Najbliższa szkoła elementarna znajdowała się w Pęchowie (ewangelicy) i Lisewie (katolicy). Miejscowość należała do parafii ewangelickiej w Łabiszynie[10].
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego dla roku 1884 podaje, że Tarkowo (niem. Tannhofen) było okręgiem dworskim w powiecie inowrocławskim, w którego skład wchodziła wieś, dwór, Kaliska (karczma), osada Antoniewo. Mieszkało tu 316 osób (141 ewangelików, 175 katolików) w 35 domach. Okrąg posiadał powierzchnię 714 ha, z czego 422 ha to ziemia uprawna, 173 ha łąki, a 81 ha - las. 595 ha należało do miejscowego majątku szlacheckiego, którego właścicielem był Józef Trzebiński ze Strzemkowa. Na miejscu znajdowała się cegielnia, a wśród upraw dużą rolę odgrywał burak cukrowy. Najbliższa poczta i kolej znajdowała się w Złotnikach Kujawskich. Miejscowość należała do parafii katolickiej w Pęchowie oraz ewangelickiej w Nowej Wsi Wielkiej[6].
W czasie powstania wielkopolskiego (1919 r.) w Tarkowie Dolnym, Krążkowie, Pałczynie i Dąbrówce Kujawskiej stacjonowały polskie wojska powstańcze. Próby podejścia pod Bydgoszcz zakończyły się niepowodzeniem, mimo przejściowych sukcesów, m.in. opanowania Nowej Wsi Wielkiej i Brzozy[11].
W styczniu 1920 roku na mocy traktatu wersalskiego miejscowość znalazła się w granicach odrodzonej Polski. Wieś nadal znajdowała się w powiecie inowrocławskim. W 1934 r. w wyniku reformy administracyjnej włączono ją w skład gminy wiejskiej Złotniki Kujawskie[7]. We wsi istniała czteroklasowa szkoła elementarna[7]. W 1937 r. szkoła w Złotnikach Kujawskich stała się szkołą zbiorczą, a kilkunastu uczniów z Tarkowa zaczęło uczęszczać do tej szkoły począwszy od klasy czwartej.
W latach 1945–1954 Tarkowo (łącznie Górne i Dolne) było gromadą wiejską[c] wchodzącą w skład gminy Złotniki Kujawskie[7]. W 1947 roku w dyskusjach na temat nowego podziału administracyjnego przedstawiciele wsi opowiadali się za pozostawieniem ich w granicach terytorialnych gminy Złotniki Kujawskie, co motywowane było związkami gospodarczymi i komunikacyjnymi. Po reformie administracyjnej z 25 września 1954 r. miejscowość rozdzielono jednak na dwie części między powiat bydgoski oraz inowrocławski. Przyłączona do gromady Nowawieś Wielka część Tarkowa występuje od 1954 r. pod nazwą Tarkowo Dolne[7].
W 1946 roku we wsi istniała jednoklasowa szkoła powszechna[7]. Do 1961 r. była to szkoła pełna, realizująca program 7 klas, po czym placówkę zlikwidowano, a dzieci ze wsi skierowano do obwodu szkolnego w Złotnikach Kujawskich[7].
Zobacz też
edytujUwagi
edytuj- ↑ Rejestr poradlnego z terenu Kujaw z 1489 r. wymienia trzy miejscowości znajdujące się obecnie w gminie Nowa Wieś Wielka: Tarkowo, Brzozę i Nową Wieś Wielką
- ↑ Parafia pęchowska w XVI wieku obejmowała Pęchowo, Nową Wieś Wielką, Będzitowo, Dąbrówkę Kuj., Dobrogościce, Gniewkowiec, Krążkowo, Lisewo Kościelne, Mamlicz, Mochle, Pałczyn, Rzucewko, Rucewo, Tarkowo, Krężoły, Tupadły, Połętowo
- ↑ Gromada obejmowała wsie: Tarkowo i Dobrogościce
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 138866
- ↑ Wykaz sołectw, wsi wchodzących w skład sołectwa, sołtysów i przewodniczących rad sołeckich. Gmina Złotniki Kujawskie. [dostęp 2014-12-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-16)].
- ↑ Stan ludności gminy Złotniki Kujawskie na dzień 31.12.2013 r.. Gmina Złotniki Kujawskie, 10 lutego 2014. [dostęp 2014-12-16].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1294 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Józef Banaszak i inni (praca zbiorowa): Środowisko przyrodnicze Bydgoszczy: środowisko – przyroda – zdrowie. TANAN, 1996. ISBN 978-83-86199-11-2. ISBN 83-86199-11-3.
- ↑ a b c Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom XII. Filip Sulimierski i Władysław Walewski, 1880–1914. s. 175. [dostęp 2014-12-10].
- ↑ a b c d e f g Myszka Łukasz: Gmina Nowa Wieś Wielka. Z dziejów samorządu terytorialnego – do 2002 roku. Bydgoszcz: Bydgoski Dom Wydawniczy Margrafsen, 2006. ISBN 83-89734-14-1.
- ↑ Guldon Zenon. Rozmieszczenie własności ziemskiej na Kujawach w II połowie XVI wieku. „Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu”. 69 (2), 1964. Towarzystwo Naukowe, Toruń.
- ↑ a b Verzeichniss aller Ortschaften des Bromberger Regierungs-Bezirks : mit einer geographisch-statistischen Übersicht derselben, [w:] Kopia cyfrowa w Kujawsko-Pomorskiej Bibliotece Cyfrowej, Bromberg: Gruenauer : Digitalizacja: Biblioteka Uniwersytecka w Toruniu, 1833 [dostęp 2014-12-10].
- ↑ Hoffmann i inni: Verzeichniss sämmtlicher Ortschaften des Regierungs-Bezirks Bromberg : mit Angabe des Kreises, des Gerichts-, Polizei- und Gemeindebezirks, der Grundherrschaft, des Pächters, des specificirten Areals, der Häuser, der Einwohnerzahl, des Pfarrsprengels, Schulkreises, der Speditions-Postanstalt u.s.w. : nebst Beilagen historischen und statistischen Inhalts etc.. [w:] Kopia cyfrowa w Kujawsko-Pomorskiej Bibliotece Cyfrowej [on-line]. M. Aronsohn, Bromberg : Digitalizacja: Biblioteka Uniwersytecka w Toruniu, 1860. [dostęp 2014-12-10].
- ↑ Praca zbiorowa pod red. Zdzisława Grota: Bydgoszcz w dobie powstania wielkopolskiego. Bydgoszcz: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe, 1970, seria: Prace Popularnonaukowe nr 5..