Taraśnica

Taraśnica (staropol. od czes. tarasnice) – rodzaj lekkiego długolufowego działa przeznaczonego do prowadzenia ognia bezpośredniego.

W XV w. stosowali je czescy husyci, znane było wówczas i w Polsce. Nazwa pochodzi od ruchomej drewnianej zasłony (taras)^[1] umieszczanej jako przegroda w lukach pomiędzy wozami szyku taborowego^[a]. W późniejszym czasie używano go (podobnie jak hakownic) w obronie murów i innych umocnień stałych.

Cechy

Taraśnica charakteryzowała się wyjątkowo długą lufą (stosunek kalibru do długości wynosił od 1:8 do 1:12), której średnica przewodu równa była średnicy komory prochowej. Wyróżniano taraśnice duże (kalibru 50–100 mm) i małe (kal. 25–40 mm). Zwykle kowano żelazne, choć znane są i z brązu. Strzelano z nich kulami kamiennymi, potem także żelaznymi i ołowianymi. Przypuszczalna donośność praktyczna działa wynosiła 250-300 metrów. Umieszczano je na przegrodzie (tarasie) lub innej drewnianej podstawie, także na prostej lawecie drewnianej. Jako broń palna zanikło w drugiej połowie XV wieku^[2].

Zobacz też

hufnica

Uwagi

↑ Dlatego często spotykane błędne wyjaśnianie nazwy działa od stosowania go na fortecznych tarasach, stwarza nieporozumienie, będąc najwidoczniej późniejszego pochodzenia. Przytacza je np. Karol Górski w Historii artylerii polskiej, za którym tę interpretację powtarzają inni (Włodzimierz Kwaśniewicz: 1000 słów o dawnej broni palnej. Warszawa: Wyd. MON, 1987 s. 162; Michał Gradowski, Zdzisław Żygulski jun.: Słownik uzbrojenia historycznego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, s. 110); w Leksykonie dawnej broni palnej (dz. cyt., s. 212) uwzględniono obydwie wersje pochodzenia nazwy

Przypisy

↑ Josef Jungmann: Slovník česko-německý, Praha: W. Špinky, 1838, dil 4 (S-U), s. 551. Nazwę taras u Czechów nosiła też podobna do pawęży, wielka tarcza kryjąca całego piechura (Malá československá enciklopedie, dz. cyt. w bibliografii).
↑ Malá československá enciklopedie, dz. cyt.

Bibliografia

Włodzimierz Kwaśniewicz: Leksykon dawnej broni palnej. Warszawa: Bellona, 2004, s. 212-213
Encyklopedia wojskowa. T. 2 (N–Ż). Warszawa: Bellona – Wyd. Naukowe PWN, 2007, s. 363
Malá československá enciklopedie. T. 6. Praha: Academia, 1987, s. 129

[2] Dlatego często spotykane błędne wyjaśnianie nazwy działa od stosowania go na fortecznych tarasach, stwarza nieporozumienie, będąc najwidoczniej późniejszego pochodzenia. Przytacza je np. Karol Górski w Historii artylerii polskiej, za którym tę interpretację powtarzają inni (Włodzimierz Kwaśniewicz: 1000 słów o dawnej broni palnej. Warszawa: Wyd. MON, 1987 s. 162; Michał Gradowski, Zdzisław Żygulski jun.: Słownik uzbrojenia historycznego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, s. 110); w Leksykonie dawnej broni palnej (dz. cyt., s. 212) uwzględniono obydwie wersje pochodzenia nazwy

[1] Josef Jungmann: Slovník česko-německý, Praha: W. Špinky, 1838, dil 4 (S-U), s. 551. Nazwę taras u Czechów nosiła też podobna do pawęży, wielka tarcza kryjąca całego piechura (Malá československá enciklopedie, dz. cyt. w bibliografii).

[3] Malá československá enciklopedie, dz. cyt.

[1]

[a]

[2]