Tadeusz Ruge
Tadeusz Julian Ruge (ur. 12 stycznia 1886 w Żabnie, zm. 19 września 1939 w Drużkopolu) – major saperów Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari, ostatni przedwojenny prezydent Poznania, powstaniec wielkopolski.
.jpg)
| |
| Data i miejsce urodzenia |
12 stycznia 1886 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
19 września 1939 |
| prezydent komisaryczny Poznania | |
| Okres | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Odznaczenia | |
     
| |
Życiorys
edytujUrodził się 12 stycznia 1886 w Żabnie, w rodzinie Edwarda i Julii z Cichockich[1][2][3][4]. Uczęszczał do gimnazjum w Pile, ukończył gimnazjum Fryderyka Wilhelma w Poznaniu i tam zdał maturę (1907). W czasach gimnazjalnych był członkiem Towarzystwa Tomasza Zana[5]. W 1912 roku ukończył studia na wydziale inżynierii lądowej i wodnej Politechniki Gdańskiej, a rok później uzyskał tytuł inżyniera budowlanego na Uniwersytecie w Charlottenburgu. Od 1 października 1913 do 1 sierpnia 1914 odbył obowiązkową służbę wojskową w armii niemieckiej, w charakterze jednorocznego ochotnika[6]. Służbę pełnił w Pułku Wojsk Kolejowych Nr 1 (niem. Eisenbahn-Regiment Nr. 1) w Berlinie[6]. Awansował na podporucznika w 1917[2].
12 stycznia 1919 wrócił do Poznania i otrzymał zadanie zabezpieczenia wojskowych odcinków kolejowych. 31 maja 1919 został przeniesiony z Komendy Liniowej do II batalionu saperów wielkopolskich na Wildzie celem „sformowania oddziału kolejowego”. 7 czerwca 1919 został mianowany dowódcą „oddzielnej kompanii kolejowej przy II batalionie saperów”, będącej kadrą dla formowanego batalionu kolejowego. 17 czerwca 1919 został mianowany dowódcą batalionu kolejowego w Poznaniu-Wildzie. Dowodził batalionem do lipca 1921. Brał udział w rewindykacji Pomorza[7].
Uczestnik powstania wielkopolskiego i wojny polsko–bolszewickiej. 8 maja 1920 wkroczył wraz z batalionem do Kijowa i tam został ciężko ranny w katastrofie kolejowej[7]. Od 5 sierpnia 1920 został szefem kolejnictwa 5 Armii, od 10 września 1920 w 6 Armii. Odznaczony Orderem Virtuti Militari za brawurowe przeprowadzenie pociągu przez rzekę Słucz[7][8]. W 1921 służył w stopniu majora w VI batalionie kolejowym[3]. W rezerwie od lipca 1921 do 1 października 1922[9]. Następnie ponownie w służbie wojskowej m.in. jako z-ca dowódcy 3 pułku wojsk kolejowych[7][10].
W 1924, jako oficer nadetatowy 7 pułku saperów, pracował w Kierownictwie Rejonu Inżynierii i Saperów w Poznaniu[11]. Przeniesiony do rezerwy w maju 1926 na własną prośbę[7]. W 1934, jako major rezerwy z 7 lokatą na liście starszeństwa oficerów rezerwy inżynierii i saperów ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 r., pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Poznań Miasto z przydziałem do 7 batalionu saperów[12].
4 maja 1926 prezydent Cyryl Ratajski powołał go na stanowisko kierownika Wydziału Budownictwa Zarządu Miasta Poznań[7]. Od 15 czerwca 1927 był radcą miejskim z wyboru. Od 3 stycznia 1936 pełnił funkcję tymczasowego wiceprezydenta miasta Poznania[5]. Po rezygnacji Erwina Więckowskiego, 30 grudnia 1937 został komisarycznym prezydentem miasta Poznania z nominacji ministra spraw wewnętrznych[5].
Po rozpoczęciu II wojny światowej, 3 września 1939 został wezwany do Warszawy, a następnie do Lublina i Lwowa[7][13]. 19 września 1939 zginął zabity przez czerwonoarmistów[13] (wg B. Polaka przez nacjonalistów ukraińskich[7]).
Od 1922 był mężem Janiny Murkowskiej[5], z którą miał dwie córki – Danutę i Wiesławę[14].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 5175[1][7][15]
- Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie[5]: 22 grudnia 1928[16], 11 listopada 1936[17])
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[5]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[5]
- Brązowy Medal za Długoletnią Służbę[5]
- Krzyż Żelazny II klasy (Cesarstwo Niemieckie, 1915)[14]
30 maja 1938 Komitet Krzyża i Medalu Niepodległości odrzucił wniosek o nadanie mu tego odznaczenia[18].
Upamiętnienie
edytuj18 stycznia 1994 roku Rada Miasta Poznania upamiętniła Tadeusza Rugego nadając jednej z ulic na Podolanach jego imię[19].
W 2003 z inicjatywy Jarosława Bączyka z Wielkopolskiego Muzeum Walk Niepodległościowych i Adama Suwarta z Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania rozpoczęto starania o upamiętnienie miejsca pochówku prezydenta Tadeusza Rugego. Ponieważ cmentarz w Żurawnykach na Ukrainie okazał się zdewastowany, a szczątki poległych uległy demineralizacji, uniemożliwiając ekshumację, zastępca prezydenta miasta Poznania Maciej Frankiewicz przywiózł do Poznania urnę z ziemią ze wspomnianego cmentarza. Na cmentarzu Zasłużonych Wielkopolan 19 września 2004 odsłonięto tablicę ku pamięci Tadeusza Ruge, pod którą umieszczono urnę.
Przypisy
edytuj- ↑ a b Kolekcja ↓, s. 1.
- ↑ a b Polak (red.) 1991 ↓, s. 127.
- ↑ a b Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.21 r.. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1921, s. 373, 852. [dostęp 2015-04-03].
- ↑ 1887 podaje Rada Miasta Poznania
- ↑ a b c d e f g h Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 263–264. [dostęp 2021-09-23].
- ↑ a b Kolekcja ↓, s. 4.
- ↑ a b c d e f g h i Polak (red.) 1991 ↓, s. 128.
- ↑ Dekret Naczelnika Państwa L. 11310 V.M. Adj. Gen. z 1922 r. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 6, s. 227)
- ↑ Spis oficerów rezerwy 1922 ↓, s. 247.
- ↑ Rocznik oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923, s. 988, 997. [dostęp 2015-04-03].
- ↑ Rocznik oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924, s. 810, 824, 829. [dostęp 2015-04-03].
- ↑ Rocznik oficerski rezerw. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1934, s. 163, 683. [dostęp 2015-04-03].
- ↑ a b Piotr Bojarski: Tadeusz Ruge - ostatni przedwojenny prezydent Poznania, zabity przez Rosjan. wyborcza.pl, 2016-09-16. [dostęp 2018-03-08].
- ↑ a b Szkielet z przestrzeloną czaszką [online], Kultura u Podstaw, 12 września 2019 [dostęp 2021-09-23] (pol.).
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2021-12-31]..
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 296, poz. 727 „za wybitne zasługi, położone w powstaniu wielkopolskim”.
- ↑ M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 469 „za zasługi na polu pracy społecznej”.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2021-12-31]..
- ↑ Uchwała nr XCVIII/573/94 Rady Miejskiej Poznania z 18 stycznia 1994 roku w sprawie nazewnictwa ulic Poznania. Wcześniej wskazana ulica upamiętniała Cyryla Ratajskiego. Rada Miasta stwierdziła, że ze względów orientacyjnych i adresowych niewskazane jest istnienie dwu lub więcej nazw obiektów fizjograficznych o podobnej funkcji (ulica, plac) i niedostatecznym zróżnicowaniu brzmienia i pisowni ich członu wyodrębniającego, a tym bardziej, kiedy członem wyodrębniającym jest to samo nazwisko. W tym czasie nadano nazwę pl. Cyryla Ratajskiego, więc ulica Cyryla Ratajskiego musiała zostać przemianowana
Bibliografia
edytuj- Ruge Tadeusz. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. I.482.3-305 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-12-19].
- Rozkazy dzienne Dowództwa Głównego Sił Zbrojnych w byłym zaborze pruskim z 1919 roku.
- Alfabetyczny spis oficerów rezerwy. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922-05-01.
- Piotr Bojarski, Prezydent będzie upamiętniony w tym roku, Gazeta Wyborcza, Poznań 3 marca 2004 roku.
- Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945. T. 2/1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1991. ISBN 83-900510-0-1.