Tadeusz Petrażycki
Tadeusz Marian Jan Nepomucen Petrażycki (ur. 3 sierpnia?/15 sierpnia 1885 we wsi Bereżanka, zm. wiosną 1940 w Charkowie) – pułkownik audytor Wojska Polskiego, dowborczyk, senator RP, ofiara zbrodni katyńskiej.
.jpg) Tadeusz Petrażycki (przed 1936) | |
 pułkownik audytor
| |
| Data i miejsce urodzenia |
15 sierpnia 1885 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
1940 |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
            
| |
Życiorys
edytujTadeusz Marian Jan Nepomucen Petrażycki urodził się 15 sierpnia 1885 roku w Bereżance, w powiecie kamienieckim, w rodzinie Seweryna i Marii z Dymitrowiczów[1]. Szkołę średnią ukończył w Kamieńcu Podolskim, studia prawnicze na Uniwersytecie w Petersburgu, gdzie wykładowcą był jego stryj profesor Leon Petrażycki, specjalista w zakresie socjologii i teorii prawa. Po ukończeniu studiów i aplikanturze został adwokatem[2].
W pierwszej wojnie światowej brał udział jako oficer armii rosyjskiej. W 1917 wstąpił do I Korpusu Polskiego w Rosji pod dowództwem gen. Dowbor–Muśnickiego, skierowany do 2 pułku ułanów. Brał udział w wojnie z bolszewikami w 1920. Był ranny w głowę. Za udział w walkach odznaczony został Krzyżem Walecznych oraz Virtuti Militari. Jego brat, Adam Petrażycki zginął pod Radziechowem w 1920, pochowany został na Cmentarzu Obrońców Lwowa.
W latach 1920–1925 pełnił służbę w Ministerstwie Spraw Wojskowych. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu podpułkownika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 26. lokatą w korpusie oficerów sądowych[3]. W 1923 był kierownikiem referatu w Gabinecie Ministra Spraw Wojskowych. Współpracował z gen. Władysławem Sikorskim ówczesnym ministrem, mając jego pełnomocnictwo do występowania na posiedzeniach plenarnych Senatu RP.
2 grudnia 1930 Prezydent Rzeczypospolitej Ignacy Mościcki nadał mu stopień pułkownika ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1931 i 1. lokatą w korpusie oficerów sądowych. Jednocześnie zezwolił mu na nałożenie oznak nowego stopnia przed 1 stycznia 1931[4]. 20 sierpnia 1931 został mianowany sędzią Najwyższego Sądu Wojskowego w Warszawie[5]. Z dniem 31 sierpnia 1935 został przeniesiony w stan spoczynku[6]. Przydzielony do OK II[7]. W 1935 Prezydent RP na podstawie art. 13 ust. 1 lit. f Konstytucji mianował go senatorem. We wrześniu 1939 zgłosił się do armii, był w sztabie gen. Smorawińskiego, po agresji ZSRR na Polskę dostał się do niewoli sowieckiej pod Włodzimierzem Wołyńskim. Przebywał w obozie w Starobielsku. Wiosną 1940 został zamordowany w Charkowie przez funkcjonariuszy NKWD i pogrzebany w Piatichatkach[1], gdzie od 17 czerwca 2000 mieści się oficjalnie Cmentarz Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie[8].
Postanowieniem nr 112-48-07 Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego z 5 października 2007 został awansowany pośmiertnie do stopnia generała brygady[9][10]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[11][12].
Upamiętnienie
edytujTadeusz Petrażycki został upamiętniony na tablicy pamiątkowej odsłoniętej 3 lipca 1999 w gmachu Senatu RP ku czci senatorów II RP, którzy zginęli w czasie II wojny światowej i okresie powojennych represji[13][14].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 6777 (1922)[15][16]
- Krzyż Niepodległości (17 września 1932)[17]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1923)[18]
- Krzyż Walecznych[15]
- Złoty Krzyż Zasługi (trzykrotnie: 29 kwietnia 1925[19], 11 listopada 1937[20], 10 listopada 1938[21])
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[15]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[15]
- Medal 3 Maja
- Odznaka za Rany i Kontuzje[22]
- Krzyż Komandorski Orderu św. Grzegorza Wielkiego (Watykan, 1937)[15][23]
- Krzyż Oficerski Orderu Orła Białego (Jugosławia)[15]
- Krzyż Kawalerski Orderu Legii Honorowej (Francja)[15]
- Medal Zwycięstwa („Médaille Interalliée”)
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 407.
- ↑ Wspomina o tym w swojej książce pt. "Pożoga" Zofia Kossak-Szczucka.
- ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 302.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 16 z 3 grudnia 1930 roku, s. 327.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 3 sierpnia 1931 roku, s. 224.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 4 lipca 1935 roku, s. 88.
- ↑ BETA Księgi Cmentarne [online], ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl [dostęp 2017-05-08].
- ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. LXXIV.
- ↑ M.P. z 2007 r. nr 85, poz. 885.
- ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 3 [dostęp 2024-09-19] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-27] (pol.).
- ↑ „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”. Portal polskiej Policji. [dostęp 2024-01-09].
- ↑ Prezydent RP wziął udział w uroczystościach „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów” [online], prezydent.pl [dostęp 2024-08-26] (pol.).
- ↑ Odsłonięcie tablicy pamiątkowej. senat.pl. [dostęp 2015-03-06].
- ↑ Tablica Pamięci. senat.edu.pl. [dostęp 2015-03-06].
- ↑ a b c d e f g Łoza 1938 ↓, s. 564.
- ↑ Wiadomości bieżące. Z miasta. Nowi kawalerowie Virtuti militari. „Kurjer Warszawski”, s. 5, Nr 147 z 31 maja 1922.
- ↑ M.P. z 1932 r. nr 217, poz. 249 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości.
- ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 28.
- ↑ M.P. z 1925 r. nr 102, poz. 438 „za zasługi około organizacji armji”.
- ↑ M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 411 „za zasługi na polu pracy społecznej”.
- ↑ M.P. z 1938 r. nr 258, poz. 594 „za zasługi na polu pracy społecznej”.
- ↑ Plik:Petrażycki Tadeusz.jpg na podstawie fotografii]
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 11 listopada 1937 roku, s. 39.
Bibliografia
edytuj- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Album Skorowidz Senatu i Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej oraz Sejmu Śląskiego. Kadencja 1935–1940, Kraków 1936, s. 228.
- Stanisław Łoza: Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 564.
- Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.