Tadeusz Michał Mogilnicki (ur. 14 marca 1879 w Warszawie, zm. między 20 a 22 kwietnia[1] 1940 w Katyniu) – lekarz, społecznik, dyrektor szpitala Anny Marii w Łodzi, kapitan lekarz rezerwy Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej[2].

Tadeusz Michał Mogilnicki
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

14 marca 1879
Warszawa

Data i miejsce śmierci

między 20 a 22 kwietnia
Katyń

Zawód, zajęcie

lekarz

Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi (II RP)

Życiorys

edytuj

Był synem Konstantego (1845–1916) i Henryki z Żarnowskich[3]. Absolwent Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Warszawskiego (1904)[a]. W trakcie studiów pracował w pracowni bakteriologicznej Stanisława Serkowskiego i ogłosił na łamach „Czasopisma Lekarskiego” artykuł O własnościach odkażających formaliny. Po uzyskaniu dyplomu w 1905 zatrudnił się w Szpitalu Anny Marii dla dzieci w Łodzi. Zaangażował się także w działalność łódzkiego towarzystwa filantropijnego „Kropla Mleka”, w której był pierwszym lekarzem. Zorganizował jedno z pierwszych ambulatoriów (przychodni) dla dzieci w Łodzi[4]. Dla pogłębienia medycznej wiedzy w 1906 wyjechał na roczne studia do Wrocławia i Paryża[5]. W 1912 uczestniczył w kongresie pediatrycznym w Paryżu. W 1914 uczestniczył w I Zjeździe Higienistów Polskich we Lwowie, gdzie wygłosił referat[6]. Po wybuchu I wojny światowej został zmobilizowany do armii rosyjskiej. Został lekarzem pułku artylerii. W 1918 wstąpił do Wojska Polskiego. Brał udział w wojnie-polsko bolszewickiej. Został awansowany na stopień kapitana lekarza ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919. Po zakończeniu wojny polsko-bolszewickiej został zdemobilizowany, powrócił do Łodzi, i podjął ponownie pracę lekarza w szpitalu. W 1923 obronił doktorat na macierzystej uczelni. Awansował na lekarza naczelnego, a następnie został dyrektorem Szpitala Anny Marii. Był pomysłodawcą, twórcą, a także prowadził sanatorium w Sokolnikach, przeznaczone dla dzieci po leczeniu w Szpitalu Anny Marii. Fundatorką sanatorium była Matylda Herbstowa, która podarowała swoją posiadłość na potrzeby placówki. Za jego kadencji jako dyrektora szpital został znacząco rozbudowany. Postawiono nowoczesne budynki, w których zostały umieszczone oddziały izolacyjno-gruźliczy (1930) oraz izolacyjny (1938). Z okazji dwudziestopięciolecia funkcjonowania szpitala Mogilnicki wydał monografię lecznicy.

Był zwolennikiem otwarcia Wydziału Lekarskiego w Łodzi, jego nazwisko znajduje się na liście członków założycieli, zarejestrowanego w 1938 r., Stowarzyszenia „Organizacja Wyższej Uczelni Lekarskiej w Łodzi”. Współpracował z rozgłośnią Polskiego Radia w Łodzi, wygłaszał na antenie odczyty dotyczące zdrowia.

W 1935 został powołany do tymczasowej Rady Miejskiej, a w 1937 został wybrany na kolejną kadencję Rady. Wydał około 50 publikacji. Jego prace przetłumaczono na język francuski i serbski[5].

Był uczestnikiem kongresów lekarskich poświęconych pediatrii i szpitalnictwu (Paryż 1912, 1925; Bruksela 1923; Sztokholm 1930; Wiedeń 1931; Knocke-sur-mer 1933, Bled 1934, Rzym 1935)[5].

Działał społecznie. Przez 15 lat był: przewodniczącym Chrześcijańskiego Towarzystwa Kolonii Letnich. Był członkiem Zarządu i Okręgu Polskiego Czerwonego Krzyża, członkiem Zarządu Towarzystwa Opieki nad Dziećmi, członkiem Komisji Rewizyjnej Ligi Obrony Powietrznej Państwa, skarbnikiem Zarządu Głównego Towarzystwa Lekarskiego, przewodniczącym, a następnie skarbikiem Zarządu Głównego Towarzystwa Pediatrycznego, przewodniczącym kompletu Sądu Lekarskiego, zasiadał jako przedstawiciel Polski w Międzynarodowym Towarzystwie Szpitalnictwa, członkiem honorowym Jugosłowiańskiego Towarzystwa Lekarskiego[5].

W 1930 jako oficer rezerwy został przeniesiony do pospolitego ruszenia, i jednocześnie przeniesiony z kadry 8 batalionu sanitarnego[7] do 4 batalionu sanitarnego[8]. W 1934 należał do kadry zapasowej 4 Szpitala Okręgowego[3] i podlegał pod PKU Łódź-Miasto II[9]. Zmobilizowany w sierpniu 1939, wyjechał na wschód, organizować polowe szpitale zakaźne. Podczas kampanii wrześniowej wzięty do niewoli przez Sowietów. Według stanu z 4, 21, i 26 grudnia 1939 oraz 13 lutego 1940 i 09 marca 1940 był jeńcem obozu w Kozielsku. Jego nazwisko figuruje na liście przesłanej z UPW do komendantury obozu w Kozielsku, wśród 26 innych oficerów, z których aktami chciał się zapoznać Wydział II UPW. Prowadził wykłady dla jeńców z zakresu swojej wiedzy i działalności, w Archiwum Robla (pakiet 01458-03, 04) znajduje się notatnik por rez. Bronisława Wajsa, w którym zapisany jest tytuł wykładu Mogilnickiego - „O uśmiech dziecka”. Między 19 a 21 kwietnia 1940 przekazany do dyspozycji naczelnika smoleńskiego obwodu NKWD[1] – lista wywózkowa 036/4 poz 30, nr akt 18907[10] z 16.04.1940[1]. Został zamordowany między 20 a 22 kwietnia 1940 przez NKWD w lesie katyńskim[1]. Zidentyfikowany podczas ekshumacji prowadzonej przez Niemców w 1943, wpis w dzienniku ekshumacji z dnia 30.04.1943, nr 754. Figuruje liście AM-185-754 i Komisji Technicznej PCK: 0754[11][12]. Znajduje się na liście ofiar (pod nrem 0754) opublikowanej w Gońcu Krakowskim nr 107, Nowym Kurierze Warszawskim nr 111 z 1943. W Archiwum Robla (pakiet 03998-01) znajduje się list znaleziony przy por. rez. Romualdzie Tabęckim od jego córki, w którym wspomina, że wraz z ojcem jest w Kozielsku lekarz z Łodzi - Mogilnicki. Krewni w 1990 poszukiwali informacji przez Biuro Informacji i Badań Polskiego Czerwonego Krzyża w Warszawie.

Życie prywatne

edytuj

Żonaty z Adelą z d. Makarczyk (1880–1919), z którą miał dwoje dzieci: Władysława i Marię (1910–1966). Drugą żoną była Stefania z Rogalskich Smogorzewska (zm. 1961). Mieszkał w Łodzi, przy ul. Struga 3[13].

Publikacje

edytuj
  • État actuel de pediatrie en Polonge, Varsowie 1912
  • Pielęgnowanie i karmienie niemowląt, Warszawa 1920, 1951, 1954; Kraków 1944
  • Dwudziestolecie Szpitala Anny Marii w Łodzi, Łódź 1930
  • Szpitalnictwo dziecięce w Polsce i jego zadania, 1927
  • Szpitalnictwo dziecięce w Polsce w 1931
  • Rola kształcąca szpitala, 1933
  • Społeczne zadania lekarza małego prowincjonalnego szpitala, 1934
  • Gruźlica wśród dzieci w Polsce
  • Ostre choroby zakaźne [w:] Choroby dzieci, pod red. W. Jasińskiego, Warszawa 1936
  • Płonica [w:] Choroby zakaźne, pod red L. Karwackiego i F. Malinowskiego, Warszawa 1937
  • Choroby zakaźne i gruźlica u dzieci [w:] Podręcznik diagnostyki i terapii, pod red. M. Millera, Warszawa 1937

Ordery i odznaczenia

edytuj

Upamiętnienie

edytuj
  • Minister Obrony Narodowej Aleksander Szczygło decyzją Nr 439/MON z 5 października 2007 awansował go pośmiertnie na stopnień podpułkownika. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
  • Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (nr 14384) – zbiorowe, pośmiertne odznaczenie żołnierzy polskich zamordowanych w Katyniu i innych nieznanych miejscach kaźni, nadane przez Prezydenta RP na Uchodźstwie profesora Stanisława Ostrowskiego (11 listopada 1976).
  • Krzyż Kampanii Wrześniowej – zbiorowe, pośmiertne odznaczenie pamiątkowe wszystkich ofiar zbrodni katyńskiej (1 stycznia 1986).
  • Tabliczka epitafijna na Polskim Cmentarzu Wojennym w Katyniu nr 2417.
  1. Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego podaje błędnie datę ukończenia studiów na rok 1923,

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. a b c d УБИТЫ В КАТЫНИ, Москва Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья» 2015, s. 511.
  2. Jędrzej Tucholski, Mord w Katyniu, 1991, s. 172.
  3. a b Kiński i inni, Katyń, Księga Cmentarna, 2000, s. 409.
  4. Maria Gołebiowska, Historia Szpitala Anny Marii w Łodzi, „Przegląd Pediatryczny” (Vol. 38, nr 3), 2008, s. 186.
  5. a b c d Tadeusz Michał Mogilnicki [online], www.ipsb.nina.gov.pl [dostęp 2019-03-21] (pol.).
  6. Dziennik Zjazdu Higienistów Polskich we Lwowie 1914, Lwów 1914, s. 9.
  7. „Dziennik Personalny” (R.11, nr 4), Warszawa, 14 lutego 1930, s. 54.
  8. „Dziennik Personalny” (R.11, nr 9), Warszawa, 14 maja 1930, s. 158.
  9. Rocznik Oficerski Rezerw, Warszawa 1934, s. 760.
  10. J. Tucholski, op cit, s. 695.
  11. Auswaertiges Amt – Amtliches Material Zum Massenmord Von Katyn, Berlin 1943, s. 185.
  12. Listy katyńskie w zasobie Archiwum Państwowego w Lublinie – Archiwum Państwowe w Lublinie [online] [dostęp 2019-03-17] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-07] (pol.).
  13. Łódź - Kamienica z "wizytówką" architekta. Atrakcje turystyczne Łodzi. Ciekawe miejsca Łodzi [online], www.polskaniezwykla.pl [dostęp 2019-03-21].
  14. M.P. z 1931 r. nr 260, poz. 346 „za zasługi na polu społeczno-lekarskim”.

Bibliografia

edytuj
  • Dzienniki Personalne, Warszawa, Ministerstwo Spraw Wojskowych.
  • Rocznik Oficerski Rezerw, Warszawa, Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1934.
  • Jędrzej Tucholski: Mord w Katyniu. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1991. ISBN 83-211-1408-3.
  • УБИТЫ В КАТЫНИ, Москва Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья» 2015, ISBN 978-5-78700-123-5.
  • Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego, Marek Tarczyński (red.), Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
  • Auswaertiges Amt – Amtliches Material Zum Massenmord Von Katyn, Berlin 1943.

Linki zewnętrzne

edytuj