Tadeusz Brzeziński (dyplomata)
Tadeusz Brzeziński (ur. 21 lutego 1896 w Złoczowie, zm. 7 stycznia 1990 w Montrealu) – polski dyplomata i urzędnik konsularny.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
21 lutego 1896 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Kierownik Konsulatu RP w Lille | |
| Okres |
od 1928 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Kierownik Konsulatu RP w Lipsku | |
| Okres |
od 1931 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Kierownik Konsulatu RP w Charkowie | |
| Okres |
od 1936 |
| Poprzednik | |
| Następca |
konsulat zlikwidowany |
| Konsul generalny RP w Montrealu | |
| Okres |
od 1938 |
| Poprzednik |
Władysław Kicki[1] |
| Odznaczenia | |
       
| |
Życiorys
edytujSyn Kazimierza (1866-1924, sędzia z Przemyśla) i Zofii z domu Woronieckiej (1866-1941). 1 września 1902 rozpoczął naukę w czteroletniej szkole ludowej w Radymnie. W związku z przeniesieniem ojca do pracy w Przemyślu tamże ukończył czwartą klasę w Szkole Ludowej im. Jana Kantego przy ul. Grunwaldzkiej. We wrześniu 1906 rozpoczął naukę w c.k. gimnazjum z polskim językiem wykładowym na przemyskim Zasaniu. W 1914 zdał maturę z wyróżnieniem, za co otrzymał – jako prymus – dyplom uznania. W latach 1914–1918 studiował na uniwersytetach w Wiedniu i Lwowie. 12 grudnia 1918 ukończył studia na Wydziale Prawa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Lwowskiego.
Jako ochotnik 2 pułku Strzelców Lwowskich walczył w wojnie polsko-ukraińskiej (1918–1919), brał udział w Bitwie Warszawskiej w 1920. Na początku 1921 został zdemobilizowany.
Bezpośrednio po zakończeniu służby wojskowej podjął pracę w Prokuraturze Generalnej RP w Warszawie, a pod koniec 1921 został zatrudniony w polskiej służbie zagranicznej. Służył na placówkach w Essen (1921–1922), Lille (1928–1931), Lipsku (1931–1935), Charkowie (1936–1937). Pracując w Lipsku, zaangażował się w pomoc Żydom uwięzionym przez nazistów, pomagając im w emigracji. Za te działania został wpisany do „Złotej Księgi” Keren Keyemeth w Izraelu, a w 1978 premier Izraela Menachem Begin podziękował mu w oficjalnym liście[2][3].
W 1934 razem z muzykologiem, prof. Leopoldem Binentalem odkrył w archiwum wydawnictwa Breitkopf und Härtel zbiory rękopisów Fryderyka Chopina i jego portrety wykonane w postaci dagerotypów. Staraniem Brzezińskiego rząd Rzeczypospolitej w 1937 roku wykupił zbiory za cenę 100 tys. marek niemieckich (równowartość 200 tys. złotych polskich)[4].
W 1938 został skierowany na placówkę konsularną do Kanady jako konsul generalny Polski w Montrealu. Po II wojnie światowej został w Kanadzie (obywatelstwo przyjął w 1951). Działał w Kongresie Polonii Kanadyjskiej, którego prezydentem był w latach 1952–1962. W 1956 zwołał zebranie Naczelnej Rady Kongresu, podczas którego uchwalono przeprowadzenie kampanii pod hasłem „Chleb dla Polski”. W ciągu kilku miesięcy zebrano 200 tys. dolarów i za pośrednictwem kardynała Stefana Wyszyńskiego przekazano głównie na lekarstwa i wsparcie szpitalnictwa. Dzięki zabiegom Brzezińskiego podjęto działania na rzecz rewindykacji wymagających konserwacji skarbów wawelskich, wywiezionych w pierwszych dniach wojny z Polski, które poprzez Rumunię, Francję, i Anglię dotarły do Kanady. Wśród nich był m.in. miecz koronacyjny królów Polski Szczerbiec. Działał również w Polskim Instytucie Naukowym w Kanadzie, organizując m.in. zjazd artystów, pisarzy i dziennikarzy, który odbył się w 1975 w Montrealu. Do emerytury pracował w Ministerstwie Kultury prowincji Quebec, pomagając w organizowaniu francuskojęzycznych ośrodków kultury w małych miastach.
Był żonaty z Leonią z domu Roman. Miał synów Zbigniewa (politolog, doradca ds. bezpieczeństwa narodowego prezydenta Stanów Zjednoczonych Jimmy’ego Cartera), Lecha (inżynier), Adama (zmarły przedwcześnie) oraz pasierba Jerzego Żylińskiego.
Ordery i odznaczenia
edytuj- Medal Pamiątkowy Za Wojnę 1918–1921[5]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[5]
- Brązowy Medal za Długoletnią Służbę[5]
- Krzyż Komandorski Orderu Leopolda II (Belgia)[6]
- Krzyż Komandorski Orderu Narodowego Zasługi (Bułgaria)[7]
- Krzyż Komandorski Orderu Zasługi (Węgry)[8]
- Krzyż Komandorski Orderu Świętego Sawy (Jugosławia)[5]
- Krzyż Kawalerski Orderu Legii Honorowej (Francja)[5]
Przypisy
edytuj- ↑ Konsul honorowy.
- ↑ W. Saxon: Tadeusz Brzezinski, Ex-Polish Diplomat, Dies at 93 in Canada. nytimes.com, 1990-01-09. [dostęp 2012-01-01]. (ang.).
- ↑ Tadeusz Brzezinski; Former Polish Consul General. latimes.com, 1990-01-13. [dostęp 2012-01-01]. (ang.).
- ↑ Włodzimierz Kalicki, Monika Kuhnke: Ten portret zniszczył legendę o subtelnej urodzie Chopina. Gdzie jest bezcenny dagerotyp. wyborcza.pl, 2021-11-24. [dostęp 2021-11-24]. (pol.).
- ↑ a b c d e Rocznik Służby Zagranicznej Rzeczypospolitej Polskiej według stanu na 1 czerwca 1939 Warszawa: Stowarzyszenie „Samopomoc Urzędników Polskiej Służby Zagranicznej”, 1939, s. 180. [dostęp 2022-11-17].
- ↑ Odznaczenia. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 9, s. 144, 1932.
- ↑ Odznaczenia. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 9, s. 232, 1936.
- ↑ Odznaczenia. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 3, s. 65, 1937.
Bibliografia
edytuj- Aleksandra Ziółkowska-Boehm: Dreams and Reality Polish Canadian Identities. Rozdział: The Age of Brzezinski, s. 111–141, Toronto: 1984. ISBN 0-9691756-0-4.
- Aleksandra Ziółkowska-Boehm: Kanada, Kanada.... Rozdział: Tadeusza Brzezińskiego okres w Polonii kanadyjskiej, s. 94–119, Warszawa: 1986. ISBN 83-7021-006-6.
- Frankiewicz J.: Zbigniew Brzeziński i jego związki z Przemyślem. Przemyśl: San-Set, 1999. ISBN 83-911659-0-6.