Tachograf

Tachograf (gr. tachos – prędkość + grapho – pisać) – urządzenie rejestrujące funkcjonowanie pojazdu, w tym wskazania prędkościomierza. Tachograf rejestruje w funkcji czasu: przejechaną przez pojazd drogę, jego chwilową prędkość oraz aktywność kierowcy, czyli okresy jego jazdy, innej pracy, dyżuru (oczekiwania) i odpoczynku. Niektóre tachografy posiadają możliwość rejestracji innych parametrów, np. obrotów silnika.

Tachograf analogowy, stosowany w pojazdach kolejowych w Polsce

Przykład tarczy papierowej z tachografu

Taśma tachografu pojazdu szynowego

Ze względu na bezpieczeństwo na drogach, wiele państw wprowadziło ograniczenia czasu pracy kierowców pewnych kategorii pojazdów, takich jak np. autobusy (pojazdy o DMC powyżej 10 t, technicznie przystosowane do przewozu więcej niż 9 osób), czy ciężarówki (o DMC powyżej 12 t). Przy egzekwowaniu tego typu restrykcji pomocny jest tachograf, którego zapisy służą do określenia czasu pracy kierowcy.

Podział tachografów

1. Tachografy analogowe – modele różnią się między sobą: sposobem napędu, działaniem (automatyczne lub półautomatyczne), zakresem pomiarowym, liczbą obsługiwanych wykresówek, sposobem umieszczenie wykresówki, sposobem rejestracji danych, napięciem zasilania.
   • EKKTCO1380
   • Siemens VDO FTCO 1319
   • KIenzle 1324
   • Veeder-root 2416MAC
2. Tachografy cyfrowe
   • SiemensVDO DTCO1381
   • Stoneridge SE5000
   • Actia Smartach
   • Efkon Efas-3

Tachografy analogowe rejestrują dane na woskowanych dyskach papierowych. Jak każde urządzenie, są one podatne na fałszowanie. W celu ograniczenia fałszowania zapisów wprowadzono tachografy cyfrowe, które zapisują dane w swojej wewnętrznej pamięci oraz na zewnętrznych kartach chipowych.

Na terenie Unii Europejskiej tachografy zostały uznane za obowiązkowe wyposażenie na podstawie rozporządzenia 3821/85 z 20 grudnia 1985, które weszło w życie 29 września 1986. Konwencja AETR regulująca używanie tachografów weszła w życie 31 lipca 1985. Przepisy UE i umowa AETR wprowadziły obowiązek rejestracji danych w transporcie drogowym w pojazdach ciężarowych lub zespołach pojazdów o DMC powyżej 3,5 t oraz w autobusach przewożących więcej niż 9 osób, łącznie z kierowcą. Od 2018 r. w Polsce obowiązuje ustawa z dnia 5 lipca 2018 r. o tachografach (Dz.U. z 2024 r. poz. 1037).

Zakłócenia zapisu pracy tachografu

Wraz z upowszechnieniem się tachografów rosnąca konkurencja na rynku transportowym spowodowała pojawienie się urządzeń zakłócających pomiar i zapis aktywności kierowcy. Produkcja i montaż tego typu urządzeń jest nielegalna. Skutkiem ubocznym zakłócenia działania tachografu jest: brak informacji na temat prędkości pojazdu, systemy ABS, ASR nie funkcjonują, aktywność kierowcy nie jest rejestrowana. Tarczka tachografu i tachograf, według artykułu 115 § 14 kodeksu karnego, są dokumentem stanowiącym dowód prawa. Stosowanie wyłączników jest przestępstwem przeciwko wiarygodności dokumentów (art. 270-277 Kodeksu karnego). Jeśli takie przestępstwo zostanie wykryte, kierowca otrzymuje karę w wysokości 2 tys. zł, a przedsiębiorca – 5 tys. zł.

Bibliografia

• Podręcznik szkolenia okresowe złota edycja, e-kierowca, Szczecin 2013