Tabulacja

Tabulacja – sposób wyrównywania tekstu stosowany w maszynach do pisania, do których zachowania nawiązują komputerowe edytory tekstu.

Maszyny do pisania

W maszynach do pisania i maszynach drukarskich tabulatorami poziomymi były określone punkty na osi poziomej arkusza papieru. Tabulacja realizowana była przez przeskok do najbliższego tabulatora w prawo. Pionowa tabulacja była realizowane poprzez obrót wałka maszyny do pisania o określony kąt. Na kartce był to przeskok o daną liczbę wierszy w dół.

Komputerowe edytory tekstu

W celu zastosowania tabulacji edytor tekstu rozmieszcza w tekście tabulatory, czyli obiekty służące do wyrównywania tekstu, które wykorzystywane są przy tworzeniu różnych zestawień i spisów. Mogą nimi być specjalne znaki typograficzne niewidoczne na wydruku (ang. whitespace), których wpisanie powoduje przesunięcie kursora tekstowego w prawo do najbliższego punktu tabulacji. Tabulatorami są też często nazywane same punkty tabulacji. W celu wprowadzenia znaku tabulacji na klawiaturze wybiera się klawisz Tab ↹.

Zastosowanie tabulacji powoduje, że tekst jest widoczny w postaci tzw. wcięć. Graficznie tabulacja odpowiada kilku znakom spacji. Ułatwia tworzenie różnego rodzaju zestawień i pozwala na dostosowanie wielkości wcięcia akapitu – tabulacje pozwalają więc na napisanie tekstu w bardziej czytelny sposób. Stosuje się ją przy pisaniu programów w ogromnej większości języków programowania, gdzie umożliwia wydzielanie poszczególnych struktur programu.

Przykład programu z wcięciami w języku C++:

#include <iostream.h>

int main(int argc, char *argv[]) {
	int x[10];    // deklaracja tablicy
	int i;

	for (i = 0; i < 10; i++) {
		x[i] = i;      // wpisanie do tablicy danych
	}

	for (i = 0; i < 10; i++) {
		std::cout << x[i] << std::endl;   // wyświetlenie wyniku
	}

	return 0;
}

W edytorach tekstu punkty tabulacji są widoczne na linijce. Tworzone są automatyczne według określonej siatki tabulacji, ale mogą też być ustawiane ręcznie przez użytkownika.

Znaki tabulacji

Zestawienie znaków przedstawia poniższa tabela. W przeważającej większości systemów kodowania znaków tabulatory mają takie same numery jak w kodzie ASCII. Wynika to z ujednolicenia sterowania programami i urządzeniami do edycji tekstu.

Wyjątkami są EBCDIC, BSI (proponowany system zapisu na taśmie magnetycznej), X3.2 (standard poprzedzający ASCII), ECMA (kod 6-bitowy) i Fieldata (sposób kodowania w armii USA w latach 50.), ale są to kody już historyczne lub istniejące tylko jako propozycje.

Znaki tabulacji – zestawienie kodów

Sposób kodowania znaków	Pozioma tabulacja nr DEC (HEX)	Pionowa tabulacja nr DEC (HEX)
ASCII	9 (09)	11 (0B)
UNICODE	9 (09)	11 (0B)
EBCDIC	5 (05)	11 (0B)
BSI	4 (04)
X3.2	6 (06)	7 (07)
ECMA	1 (01)	3 (03)
Fieldata	67 (43)

System kodowania ISO 6429 zawiera dodatkowe znaki sterujące tabulacją:

• 136 – Horizontal Tabulation Set (zatrzymuje tabulację na pozycji kursora);
• 137 – Horizontal Tabulation With Justification (podobnie jak wcześniej, ale dodatkowo tekst zostaje rozciągnięty tak, ze ostatni znak jest umieszczony tuż przed znakiem tabulacji);
• 138 – Vertical Tabulation Set (zatrzymuje tabulację na pozycji kursora).

Bibliografia

• EricE. Fischer EricE., The Evolution of Character Codes, 1874-1968, 2000 [dostęp 2012-10-29] [zarchiwizowane z adresu 2012-09-16]  (ang.).