Sziblom
Sziblom (deseret 𐐟𐐆𐐒𐐢𐐊𐐣)[1] – w wierzeniach ruchu świętych w dniach ostatnich (mormonów) neficki wojskowy żyjący w IV[1] wieku n.e. Jeden z dowódców w bitwie na wzgórzu Kumorah z 385, poległ w niej wraz ze wszystkimi swymi podkomendnymi. Jest obiektem spekulacji mormońskich teologów. Imię Sziblom pojawia się jednocześnie w psychologicznych analizach Josepha Smitha, pierwszego mormońskiego przywódcy, występuje też wśród wyznających mormonizm Maorysów.
Wymowa imienia
edytujWymowa tego imienia wzbudzała pewne zainteresowanie mormońskich badaczy. Zostało ono zresztą ujęte w przewodniku po wymowie, dołączanym do każdego egzemplarza anglojęzycznej wersji Księgi Mormona od 1981[2]. Źródła wskazują generalnie niemniej na znaczną różnicę między wymową preferowaną i powszechną współcześnie, a tą z wczesnego okresu kolonizacji terytorium Utah[3], jeżeli chodzi o wiele nazw i imion z Księgi Mormona. Nie ma takiej różnicy wszelako w przypadku Szibloma[4]. Pierwotna wymowa, zwłaszcza ta stosowana przez Josepha Smitha, ma pewne znaczenie w badaniach nazw własnych występujących w Księdze Mormona, choć, na gruncie mormońskiej teologii, nie jest w nich czynnikiem decydującym. Do ustalenia wymowy używanej przez Smitha wykorzystuje się między innymi wydanie Księgi Mormona w alfabecie deseret z 1869[5].
Istnieją wszelako relacje ludzi posługujących w procesie nazywanym przez świętych w dniach ostatnich tłumaczeniem Księgi Mormona, które rzucają światło na to, jak Smith pierwotnie radził sobie z nieznanymi słowami. Hugh Nibley, powołując się na relacje skrybów Smitha, stwierdził, że nigdy nie wymawiał on takich słów, zawsze poprzestając na ich przeliterowaniu[6]. Ściśle na gruncie mormońskiej teologii nie próbuje się dociekać pierwotnej, jeredyckiej wymowy tegoż słowa, podobnie jak nie prowadzi się takowych rozważań wobec słów i nazw nefickich[7].
Również na gruncie mormońskiej teologii zauważa się inherentną problematyczność wymowy nazw i imion przynależnych do tej mormońskiej świętej księgi. Ma to wynikać z tego, że żadne z nich nie zostało przekazane Josephowi Smithowi ustnie, z wyjątkiem może imienia Moroniego, który wszak przedstawił się Smithowi w wizji. Z doktrynalnego punktu widzenia sposób, w jaki bohaterowie Księgi Mormona wypowiadali te słowa, pozostał nieznany pierwszemu mormońskiemu przywódcy[8].
W Księdze Mormona
edytujNa kartach Księgi Mormona pojawia się wyłącznie w wersie czternastym szóstego rozdziału Księgi Mormona[9] w kontekście rozstrzygającej bitwy konfliktu neficko-lamanickiego, mianowicie bitwy na wzgórzu Kumorah (385)[10]. Przez komentatorów uznawany za generała[11], we wspomnianym starciu dowodził dziesięcioma tysiącami ludźmi[12]. Poległ w niej wraz ze wszystkimi swymi podkomendnymi. Wzmiankowany pośrednio również w oszacowaniach liczby ofiar śmiertelnych tejże bitwy[13][14]. Nie powinien być przy tym mylony z jeredyckim królem o tym samym imieniu[11].
W mormońskiej teologii oraz w badaniach nad Księgą Mormona
edytujIstnienie Szibloma nie znalazło potwierdzenia w źródłach zewnętrznych. Językoznawcy związani z Kościołem Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich rozważali etymologię imienia tego wojskowego, wskazując, bez definitywnego wszakże rozstrzygania kwestii, na jego semickie źródła[1]. W ściśle teologicznym sensie można z kolei zauważyć, że badania nad etymologią jeredyckich nazw własnych pozostają w sferze spekulacji. Osiąga się w tym zakresie niemniej pewne rezultaty, zwłaszcza jeżeli przyjmie się, iż niektóre zostały przetłumaczone na język używany przez Nefitów[1]. Już starszy George Reynolds w swym opublikowanym w 1891 A Dictionary of the Book of Mormon, Comprising Its Biographical, Geographical and Other Proper Names zauważył podobieństwo między imieniem Sziblom a jedną z jednostek nefickiego systemu monetarnego, mianowicie sziblumem[15][16]. Przewijało się również w badaniach przy okazji wspominków o jeredyckich wpływach widocznych w nefickiej kulturze[17].
Imię tego nefickiego żołnierza pojawiało się w krytycznych analizach mormońskiego świętego tekstu, w tym w psychologicznych analizach pierwszego mormońskiego przywódcy, Josepha Smitha[18].
Imię Sziblom (w zapisie Hipiroma) występuje wśród wyznających mormonizm Maorysów[19].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Brigham Young University: SHIBLOM. [w:] Book of Mormon Onomasticon [on-line]. byu.edu. [dostęp 2021-09-14]. (ang.).
- ↑ Woodger 2000 ↓, s. 57.
- ↑ Huchel 2000 ↓, s. 59.
- ↑ Spendlove 2015 ↓, s. 60.
- ↑ Huchel 2000 ↓, s. 58.
- ↑ Woodger 2000 ↓, s. 53.
- ↑ Woodger 2000 ↓, s. 56.
- ↑ Wilcox 2019 ↓, s. 114.
- ↑ George Reynolds: A Complete Concordance to the Book of Mormon. Salt Lake City: Deseret Book, 1900, s. 629.
- ↑ George Reynolds: A Dictionary of the Book of Mormon, Comprising Its Biographical, Geographical and Other Proper Names. Salt Lake City: Joseph Hyrum Perry, 1891, s. 331.
- ↑ a b Paul Nolan Hyde: A Comprehensive Commentary of the Book of Mormon. Orem: Parrish Press, 2015, s. 51.
- ↑ Shiblom2, [w:] Dennis L. Largey (red.), The Book of Mormon Reference Companion [e-book], Salt Lake City: Deseret Book, 2003, lokalizacja 8791, ISBN 978-1-60908-763-0.
- ↑ Alan C. Miner: Mormon 6. [w:] Step-by-Step Through the Book of Mormon [on-line]. stepbystep.alancminer.com. [dostęp 2021-05-29]. (ang.).
- ↑ Paul Nolan Hyde: A Comprehensive Commentary of the Book of Mormon. Orem: Parrish Press, 2015, s. 50-51.
- ↑ George Reynolds: A Dictionary of the Book of Mormon, Comprising Its Biographical, Geographical and Other Proper Names. Salt Lake City: Joseph Hyrum Perry, 1891, s. 95-96.
- ↑ George Reynolds: A Dictionary of the Book of Mormon, Comprising Its Biographical, Geographical and Other Proper Names. Salt Lake City: Joseph Hyrum Perry, 1891, s. 96.
- ↑ Wunderli 2002 ↓, s. 171.
- ↑ Prince 1917 ↓, s. 382.
- ↑ Karaitiana N. Taiuru: Baby names: Christian, Mormon and non religious Māori first names and their equivalent English name. 2016, s. 10. ISBN 978-0-9582597-2-9.
Bibliografia
edytuj- Frederick M. Huchel. The Deseret Alphabet as an Aid in Pronouncing Book of Mormon Names. „Journal of Book of Mormon Studies”. 9 (1), s. 58–59, 79, 2000. Brigham Young University. ISSN 2168-3158.
- Loren Blake Spendlove. Say Now Shibboleth, or Maybe Cumorah. „Interpreter: A Journal of Mormon Scripture”. 15, s. 33-63, 2015. The Interpreter Foundation. ISSN 2372-126X.
- Mary Jane Woodger. How the Guide to English Pronunciation of Book of Mormon Names Came About. „Journal of Book of Mormon Studies”. 9 (1), s. 52–57, 79, 2000. Brigham Young University. ISSN 2168-3158.
- Brad Wilcox, Bruce L. Brown, Wendy Baker-Smemoe, Sharon Black i inni. Comparing Phonemic Patterns in Book of Mormon Personal Names with Fictional and Authentic Sources: An Exploratory Study. „Interpreter: A Journal of Latter-day Saint Faith and Scholarship”. 33, s. 105-122, 2019. The Interpreter Foundation. ISSN 2372-126X.
- Walter Franklin Prince. Psychological Tests for the Authorship of the Book of Mormon. „The American Journal of Psychology”. 28 (3), s. 373-389, 1917. University of Illinois Press. ISSN 1939-8298.
- Earl M. Wunderli. Critique of a Limited Geography for Book of Mormon Events. „Dialogue: A Journal of Mormon Thought”. 35 (3), s. 161-197, 2002. Dialogue Foundation. ISSN 1554-9399.