Szczekuszkowate
rodzina ssaków
Szczekuszkowate[10] (Ochotonidae) – rodzina niewielkich ssaków z rzędu zajęczaków (Lagomorpha).
| Ochotonidae | |||
| O. Thomas, 1897[1] | |||
 Przedstawiciel rodziny – szczekuszka mongolska (O. pallasi) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina |
szczekuszkowate | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Ochotona Link, 1795 | |||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Rodzaj | |||
| |||
Zasięg występowania
edytujRodzina obejmuje gatunki występujące w Ameryce Północnej oraz Eurazji[11][12][13].
Charakterystyka
edytujDługość ciała (bez ogona) 110–260 mm; masa ciała 40–360 g[13][14]. Mają rozmiar szczura, jednak w przeciwieństwie do niego nie mają ogona. Ich tylne kończyny są nieco dłuższe od przednich, a uszy zaokrąglone. Poruszają się skokami, jak zając. Żyją w górach lub na stepach, przeważnie w stadkach. Kopią w ziemi nory mające liczne wejścia. Odżywiają się roślinami. Przed zimą w norach gromadzą zapasy suszonych traw. Na zimę zapadają w płytki sen, w czasie którego przebudzają się i odżywiają zgromadzonymi zapasami. U różnych gatunków ciąża trwa 20–32 dni, w ciągu roku samica wydaje 2–4 mioty, po kilka młodych w każdym.
Podział systematyczny
edytujDo rodziny należy jeden występujący współcześnie rodzaj[15][14][11][10]:
- Ochotona Link, 1795 – szczekuszka
Opisano również szereg rodzajów wymarłych:
- Albertona López Martínez, 1986[16]
- Alloptox Dawson, 1961[17]
- Austrolagomys Stromer, 1923[18]
- Bellatona Dawson, 1961[19]
- Bellatonoides Şen, 2003[20] – jedynym przedstawicielem był Bellatonoides eroli Şen, 2003
- Bohlinotona Muizon, 1977[21]
- Cuyamalagus Hutchison, 1974[22] – jedynym przedstawicielem był Cuyamalagus dawsoni Hutchison, 1974
- Gripholagomys M. Green, 1972[23] – jedynym przedstawicielem był Gripholagomys lavocati M. Green, 1972
- Gymnesicolagus Mein & Adrover, 1982[24] – jedynym przedstawicielem był Gymnesicolagus gelaberti Mein & Adrover, 1982
- Hesperolagomys Clark, Dawson & Wood, 1964[25]
- Heterolagus Crusafont i Pairó, Villalta Comella & Truyols Santonja, 1955[26] – jedynym przedstawicielem był Heterolagus albaredae Crusafont i Pairó, Villalta Comella & Truyols, 1955
- Lagopsis Schlosser, 1884[27]
- Marcuinomys Lavocat, 1951[28] – jedynym przedstawicielem był Marcuinomys roquesi Lavocat, 1951
- Ochotonoides Teilhard de Chardin & Yang Zhongjian, 1931[29]
- Ochotonoma Şen, 1998[30]
- Oklahomalagus Dalquest, Baskin & Schultz, 1996[31] – jedynym przedstawicielem był Oklahomalagus whisenhunti Dalquest, Baskin & Schultz, 1996
- Oreolagus Dice, 1917[32]
- Paludotona Dawson, 1959[33]
- Piezodus Viret, 1925[34]
- Plicalagus Wu Wenyu, Ye Jie, Meng Jin, Bi Shundong, Liu Liping & Zhang Yi, 1998[35] – jedynym przedstawicielem był Plicalagus junggarensis Wu Wenyu, Ye Jie, Meng Jin, Bi Shundong, Liu Liping & Zhang Yi, 1998
- Pliolagomys Agadjanian & Erbayeva, 1983[36]
- Pseudobellatona V.O. Topachevskiy, Nesin & I.V. Topachevskiy, 1993[37] – jedynym przedstawicielem był Pseudobellatona relicta V.O. Topachevskiy, Nesin & I.V. Topachevskiy, 1993
- Ptychoprolagus Tobien, 1975[38] – jedynym przedstawicielem był Ptychoprolagus forsthartensis Tobien, 1975
- Russellagus Storer, 1970[39] – jedynym przedstawicielem był Russellagus vonhofi Storer, 1970
- Sinolagomys Bohlin, 1937[40]
- Titanomys H. Meyer, 1843[41] – jedynym przedstawicielem był Titanomys visenoviensis H. Meyer, 1843
- Tonomochota Tiunov & Gusev, 2020[42]
Uwagi
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ O. Thomas. On the Genera of Rodents: an Attempt to bring up to Date the current Arrangement of the Order. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1896, s. 1026, 1896. (ang.).
- ↑ J.E. Gray. An Outline of an Attempt at the Disposition of Mammalia into Tribes and Families, with a List of the Genera apparently appertaining to each Tribe. „Annals of Philosophy”. New Series. 10, s. 341, 1825. (ang.).
- ↑ W. Lilljeborg: Systematisk öfversigt af de gnagande däggdjuren, glires. Uppsala: Kongl. Akad. boktryckeriet, 1866, s. 9, 58. (szw.).
- ↑ H. Winge: Jordfundne og nulevende Gnavere (Rodentia) fra Lagoa Santa, Minas Geraes, Brasilian. Med Udsigt over Gnavernes indbyrdes Slægtskab. Kjøbenhavn: F. Dreyer, 1887, s. 108, seria: E Museo Lundii. (duń.).
- ↑ М.А. Ербаева: Пищухи кайнозоя: таксономия, систематика, филогения. Москва: Наука, 1988, s. 199. ISBN 978-5-02-004645-0. (ros.).
- ↑ H.Н. Каландадзе & А.С. Раутиан: Система млекопитающих и историческая зоогеография. W: Филогенетика млекопитающих. Москва: Издательство Московского университета, 1992, s. 77. (ros.).
- ↑ А.О. Аверьянов. О положении рода Lepus в системе семейства Leporidae (Mammalia, Lagomorpha). „Зоологический Журнал”. 73 (10), s. 106, 1994. (ros.).
- ↑ А.О. Averianov. Phylogeny and classification of Leporidae (Mammalia, Lagomorpha). „Vestnik zoologii”. 33 (1–2), s. 45, 1999. (ang.).
- ↑ А.О. Averianov. A new genus of Palaeolagidae and a new extinct subfamily of Ochotonidae (Lagomorpha). „Zoosystematica Rossica”. 8 (2), s. 306, 2000. (ang.).
- ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 55–56. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 274–278. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Family Ochotonidae. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-03-01].
- ↑ a b A. Lissovsky: Family Ochotonidae (Pikas). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher Jr. & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 47–60. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
- ↑ a b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 180–183. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-27]. (ang.).
- ↑ N. Lopez-Martinez. The mammals from the Early Miocene of Aliveri (Island of Evia, Greece); VI. The ochotonid lagomorph Albertona balkanica n.gen. n.sp. and its relationships. „Proceedings of the Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen”. Series B. 89 (2), s. 177, 180, 1986. (ang.).
- ↑ Dawson 1961 ↓, s. 6.
- ↑ E. Stromer. Ergebnisse der Bearbeitung mitteltertiärer Wirbeltier-Reste aus Deutsch-Südwest-Afrika. „Sitzungsberichte der mathematisch-physikalischen Klasse der Bayerischen Akademie der Wissenschaften”. Jahrgang 1923 (2), s. 261, 1923. (niem.).
- ↑ Dawson 1961 ↓, s. 8.
- ↑ Ş. Şen: Lagomorpha. W: M. Fortelius, J. Kapppelman, Ş. Şen & R.L. Bernor (redaktorzy): Geology and Paleontology of the Miocene Sinap Formation, Turkey. New York: Columbia University Press, 2003, s. 163–178. ISBN 978-0-231-11358-8. (ang.).
- ↑ Ch. de Muizon. Revision des lagomorphes des couches a Baluchitherium (Oligocene superieure) de San-tao-ho (Ordos, Chine). „Bulletin du Muséum national d’histoire naturelle”. Sciences de la terre. 65 (488), s. 272, 1977. (fr.).
- ↑ J.H. Hutchison & E.H. Lindsay. The Hemingfordian mammal fauna of the Vedder locality, Branch Canyon Formation, Santa Barbara County, California. Part I: Insectivora, Chiroptera, Lagomorpha, and Rodentia (Sciuridae). „PaleoBios”. 15, s. 10, 1974. (ang.).
- ↑ M. Green. Lagomorpha from the Rosebud Formation, South Dakota. „Journal of Paleontology”. 46 (3), s. 378, 1972. JSTOR: 1302971. (ang.).
- ↑ P. Mein & R. Adrover. Une faunule de mammifères insulaires dans le Miocène moyen de Majorque (Îles Baléares). „Geobios”. 15, s. 453, 1982. DOI: 10.1016/S0016-6995(82)80133-2. (fr.).
- ↑ J.B. Clark, M.R. Dawson & A.E. Wood. Fossil mammals from the Lower Pliocene of Fish Lake Valley, Nevada. „Bulletin of the Museum of Comparative Zoology”. 131 (2), s. 33, 1964. (ang.).
- ↑ P. Crusafont i Pairó, J.F. de Villalta Comella & J. Truyols Santonja: El Burdigaliense continental de la cuenca del Vallés-Penedés. Barcelona: Memorias y comunicaciones del Instituto Geológico, Diputación Provincial de Barcelona, 1955, s. 146. (hiszp.).
- ↑ M. Schlosser. Die Nager des europäischen Tertiärs nebst Betrachtungen über die Organisation und die geschichtliche Entwicklung der Nager überhaupt. „Palaeontographica”. 11 (3), s. 13, 1884. (niem.).
- ↑ R. Lavocat. Révision de la faune des mammifères oligocènes d’Auvergne et du Velay. „Sciences et Avenier”. 32, s. 35, 1951. (fr.).
- ↑ P. Teilhard de Chardin & Z.-j. Yang. Fossil mammals from the late Cenozoic of Nothern China. „Paleontologia sinica”. Series C. 9 (1), s. 30, 1931. (ang.).
- ↑ Ş. Şen. Pliocene vertebrate locality of Çalta, Ankara, Turkey. 4. Rodentia and Lagomorpha. „Geodiversitas”. 20 (3), s. 367, 1998. (ang.).
- ↑ W.W. Dalquest, J.A. Baskin & G.E. Schultz: Fossil mammals from a Late Miocene (Clarendonian) site in Beaver County, Oklahoma. W: Contributions in mammalogy: A memorial volume honoring Dr. J. Knox Jones Jr.. Lubbock: Museum of Texas Tech University, 1996, s. 118. ISBN 0-9640188-3-7. (ang.).
- ↑ L.R. Dice. Systematic position of several American Tertiary lagomorphs. „University of California Publications, Bulletin of the Department of Geology”. 10 (12), s. 182, 1917. (ang.).
- ↑ M.R. Dawson. Paludotona etruria, a new ochotonid from the Pontian of Tuscany. „Verhandlungen der Naturforschenden Gesellschaft in Basel”. 70 (2), s. 157, 1959. (ang.).
- ↑ J. Viret. Sur la jaune de Rongeurs de Staint-Gérand-le-Puy (Allier). „Comptes rendus hebdomadaires de l’Académie des Sciences”. 181, s. 339, 1925. (fr.).
- ↑ 吴文裕, 叶捷, 孟津, 毕顺东, 刘丽萍 & 张翼 / W.-y. Wu, J. Ye, J. Meng, S.-d. Bi, L.-p. Liu & Y. Zhang. 新疆准噶尔盆地北缘中中新世兔形类新材料 / New lagomorph from the Miocene of northern Junggar Basin, Xinjiang, China. „古脊椎动物学报 / Vertebrata PalAsiatica”. 36 (4), s. 319, 1998. (chiń. • ang.).
- ↑ А.К. Агаджанян & М.А. Ербаева: Позднекайнозойские грызуны и зайцеобразные территории СССР. Москва: Наука, 1983, s. 70. (ros.).
- ↑ В.O. Топачевский, В.А. Несин & И.В. Топачевский. Первые находки песчанок (Rodentia, Gerbillidae) и проблематичных пищух синолагомиин (Lagomorpha, Ochotonidae) в верхнем мэотисе и понте северной части Восточной Паратетиды. „Доклады Академии Наук Украины”. 4, s. 163, 1993. (ros.).
- ↑ H. Tobien. Zur Gebisstruktur, Systematik und Evolution der Genera Piezodus, Prolagus und Ptychoprolagus (Lagomorpha, Mammalia) aus einigen Vorkommen im jüngeren Tertiär Mittel- und Westeuropas. „Notizblatt des hessischen Landesamtes für Bodenforschung zu Wiesbaden”. 103, s. 170, 1975. (niem.).
- ↑ J.E. Storer. New rodents and lagomorphs from the Upper Miocene Wood Mountain Formation of southern Saskatchewan. „Canadian Journal of Earth Sciences”. 7 (4), s. 1129, 1970. DOI: 10.1139/e70-106. (ang.).
- ↑ A.B. Bohlin. Oberoligozäne Säugetiere aus dem Shargaltein-Tal (Western Kansu). „Palaeontologia Sinica”. New Sesies C. 3, s. 31, 1937. (niem.).
- ↑ Ch.E.H. von Meyer. Summarische Uebersicht der fossilen Wirbel-thiere des Mainzer Tertiär-Beckens, mit besonderer Rücksicht auf Weisenau. „Neues Jahrbuch für Mineralogie, Geognosie, Geologie und Petrefaktenkunde”. Jahrgang 1843, s. 390, 1843. (niem.).
- ↑ M.P. Tiunov & A.E. Gusev. A new extinct ochotonid genus from the late Pleistocene of the Russian Far East. „Palaeoworld”. 30 (3), s. 562–572, 2020. DOI: 10.1016/j.palwor.2020.08.003. (ang.).
Bibliografia
edytuj- M.R. Dawson. On two ochotonids (Mammalia, Lagomorpha) from the later Tertiary of Inner Mongolia. „American Museum novitates”. 1961, s. 1–15, 1961. (ang.).