Szapoklak

rodzaj nakrycia głowy

Szapoklak (od fr. chapeau claque[3]) – cylinder o specjalnej konstrukcji, pozwalającej na złożenie go na płasko[4].

Szapoklak rozłożony i złożony

Wygodniejszy od zwykłego cylindra, obciągnięty lśniącym jedwabiem, używany był przez mężczyzn na przełomie wieków XIX i XX, jako element stroju wizytowego i balowego. We Francji, gdzie nazywano go też „kapeluszem mechanicznym”, stał się popularny w 1823[5]. Składające się i rozkładające po naciśnięciu sprężyny szapoklaki przyjęły się od 1834 w Polsce[6].

Wprowadzony do uroczystego stroju kominiarza w XIX wieku, używany był jako element uniformu mistrza kominiarskiego[7].

Szapoklak był i nadal bywa charakterystycznym atrybutem scenicznym – m.in. Krzysztofa „Grabaża” Grabowskiego oraz nakryciem głowy Staruszki Szapoklak, bohaterki serii radzieckich filmów lalkowych o Kiwaczku.

Przypisy

edytuj
  1. szapoklak, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-03-03].
  2.   szapoklak [w:] Słownik języka polskiego [online], PWN [dostęp 2022-03-03].
  3. Od „kapelusz” (chapeau) i dźwiękonaśladowczego claque – klaśnięcie, klaps, puknięcie (Władysław Kopaliński: Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych. Warszawa: Muza, 2001, s. 480).
  4. Iwona Kienzler: Dwudziestolecie międzywojenne. Tom 45: Savoir-vivre. Warszawa: Edipresse Polska/Bellona, 2014, s. 127.
  5. François Boucher: Historia mody. Warszawa: Arkady, 2006, s. 347. ISBN 83-213-4231-0.
  6. Anna Sieradzka: Tysiąc lat ubiorów w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 2003, s. 151, ​ISBN 83-213-4257-4​.
  7. Małgorzata Szubert: Leksykon rzeczy minionych i przemijających. Warszawa: Muza, 2004, s. 262.