Szablon:Chem2

Dokumentacja szablonu [zobacz] [edytuj] [historia] [odśwież]

Zagadnieniami chemicznymi w Wikipedii zajmuje się Projekt Chemia. Jeżeli masz uwagi, wątpliwości lub zastrzeżenia dotyczące aspektów chemicznych w tym szablonie, napisz o tym na stronie dyskusji Projektu Chemia. Problemy techniczne związane z działaniem tego szablonu zgłaszaj w Kawiarence technicznej.

Ten szablon używa języka skryptowego Lua. Wywołuje Moduł:Chem2.

Szablon działa poprawnie w większości przypadków, jednak w specyficznych sytuacjach może działać w nieprzewidziany sposób dając błędne wyniki. Każdy taki przypadek należy zgłosić w dyskusji Projektu Chemia.

Pierwotne wersje modułu i szablonu autorstwa Christian75 pochodzą z anglojęzycznej Wikipedii. Zobacz tamtejszą instrukcję obsługi.

Użycie

Szablon służy do zapisywania wzorów i prostych reakcji chemicznych. Automatycznie stosuje indeksy dolne i górne dla ładunków oraz krotności atomów. Wiązania, strzałki i inne symbole zapisuje się z wykorzystaniem składni podanej w tabeli poniżej, bez potrzeby bezpośredniego wpisywania tych symboli (wszystkie elementy wzoru lub równania można wpisać bezpośrednio z klawiatury).

Szablon przyjmuje tylko jeden parametr, w którym należy umieścić cały wzór bądź całe równanie reakcji chemicznej, przykładowo przedstawione równanie reakcji:

CO
2 + H
2O ⇄ H
2CO
3

uzyskuje się poprzez wpisanie:

{{chem2|CO2 + H2O ⇄ H2CO3}} lub {{chem2|CO2 + H2O \darrow H2CO3}}

natomiast równanie:

H
2C=CH−CH(CH
3)
2 + HCl → CH
3−CH
2−CCl(CH
3)
2 + CH
3−CHCl−CH(CH
3)
2

poprzez wpisanie:

{{chem2|H2C\dCH\sCH(CH3)2 + HCl → CH3\sCH2\sCCl(CH3)2 + CH3\sCHCl\sCH(CH3)2}}

lub

{{chem2|H2C\dCH\sCH(CH3)2 + HCl \arrow CH3\sCH2\sCCl(CH3)2 + CH3\sCHCl\sCH(CH3)2}}

W sekcji Przykłady przedstawiono sposoby zapisu bardziej skomplikowanych wzorów (np. wzorów cząsteczek obdarzonych ładunkiem).

Opis parametrów

Symbole w wierszach z szarym tłem powinny być wykorzystywane jedynie w uzasadnionych przypadkach (nie mają żadnego zastosowania w większości przypadków).

Symbol	Składnia	Opis	Przykład w kodzie	Wynik użycia
−	\s	wiązanie pojedyczne	`{{chem2\|CH3\sCH3}}`	CH 3−CH 3
=	\d	wiązanie podwójne	`{{chem2\|CH2\dCH2}}`	CH 2=CH 2
≡^[i]	\t	wiązanie potrójne	`{{chem2\|CH\tCH}}`	CH≡CH
≣^[i]	\q	wiązanie poczwórne	`{{chem2\|[Cl4Re\qReCl4](2−)}}`	[Cl 4Re≣ReCl 4]2−
⋯^[i]	\p	wiązanie częściowe	`{{chem2\|HArF\pHF}}`	HArF⋯HF
→^[i]	-> \arrow	strzałka (w równaniu reakcji)	`{{chem2\|CO2 + H2O -> H2CO3}}`	CO 2 + H 2O → H 2CO 3
←^[i]	\larrow	strzałka w lewo	`{{chem2\|H2CO3 \larrow CO2 + H2O}}`	H 2CO 3 ← CO 2 + H 2O
⇄^[i]	<-> \darrow	strzałki w obie strony (reakcja odwracalna)	`{{chem2\|2NaCl + CaCO3 <-> Na2CO3 + CaCl2}}`	2NaCl + CaCO 3 ⇄ Na 2CO 3 + CaCl 2
⇆^[i]	\dlarrow	strzałki w obie strony (odwrotnie)	`{{chem2\|2NaCl + CaCO3 \dlarrow Na2CO3 + CaCl2}}`	2NaCl + CaCO 3 ⇆ Na 2CO 3 + CaCl 2
⇌^[i]	\equil	półstrzałki w obie strony (reakcja równowagowa)	`{{chem2\|CH3COOH + H2O \equil CH3COO− + H3O+}}`	CH 3COOH + H 2O ⇌ CH 3COO− + H 3O+
↔^[i]	meso	strzałka w obie strony (rezonans)	`{{chem2\|[S\dC\dN- \meso -S\sC\tN]}}`	[S=C=N− ↔ − S−C≡N]
↑^[i]	\up	strzałka w górę (gazowy produkt reakcji opuszcza układ)	`{{chem2\|As2S5 + 3CO3(2-) \arrow AsS4(3-) + 3CO2\up}}`	As 2S 5 + 3CO2− 3 → AsS3− 4 + 3CO 2↑
↓^[i]	\down	strzałka w dół (produkt reakcji strąca się)	`{{chem2\|2As(3+) + 3S(2-) \arrow As2S3\down}}`	2As3+ + 3S2− → As 2S 3↓
	^{}	indeks górny	`{{chem2\|R^{1}R^{2}C\dCR^{3}R^{4}\|}}`	R1 R2 C=CR3 R4
	_{}	indeks dolny	`{{chem2\|C_{''n''}H_{2''n''+2}\|}}`	C nH 2n+2
·	*	kropka (np. przy hydratach)	`{{chem2\|CuSO4*5H2O}}`	CuSO 4·5H 2O
•	\r, (\r)	rodnik jonorodnik	`{{chem2\|O2\r}}, {{chem2\|O2(\r)}}` `{{chem2\|C6H6\r(+)}}, {{chem2\|C6H6(+)\r}}`	O 2• ^[ii], O• 2 C 6H 6• + ^[ii], C 6H+ 6•
•	(\r+), (\r-)	jonorodnik	`{{chem2\|C6H6(\r+)}}, {{chem2\|C6H6(\r-)}}`	C 6H•+ 6, C 6H•− 6
′^[i]	\' \prim	prim	`{{chem2\|R\'R\bisC\dCR\trisR\quat}}`	R′R″C=CR‴R⁗
″^[i]	\bis	bis
‴^[i]	\tris	tris
⁗^[i]	\quat	quater
η^[i]	\h	hapto (liczba połączeń liganda z atomem centralnym)	`{{chem2\|\h}}`	η
η^[i]	\h{}	hapto (liczba połączeń liganda z atomem centralnym)	`{{chem2\|\h{5}\|}}`	η⁵-
μ^[i]	\m	ligand mostkowy	`{{chem2\|\m}}`	μ
μ^[i]	\m{}	ligand mostkowy	`{{chem2\|\m{2}\|}}`	μ²-
-	\-	łącznik	`{{chem2\|\h\-}}`	η-

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q Zamiast kodu można użyć tego symbolu.
↑ ^a ^b Zwróć uwagę, że w tym przypadku symbol rodnika znajduje się nie nad, lecz za indeksem dolnym, co jest niezgodne ze standardowym wyświetlaniem indeksów w szablonie chem2. Dla jonorodników można zastosować odwrotną kolejność symboli lub wywołanie kodem „(r+)”/„r(-)”, tak jak w kolejnych przykładach. Dla rodników bez ładunku można użyć kodu „(\r)” jak w przykładzie, aby uzyskać wyrównanie względem indeksu dolnego.

Przykłady

Cząsteczki obdarzone ładunkiem elektrycznym – ładunek zapisuje się w większości przypadków ujmując go w nawias:

jony Mg2+
, Fe3+
, NO−
3 można zapisać w postaci:

{{chem2|Mg(2+)}}, {{chem2|Fe(3+)}}, {{chem2|NO3(-)}}

dla ładunków jednostkowych nawias można pominąć, np. przy zapisie OH−
, Li+

{{chem2|OH-}}, {{chem2|Li+}}

pominięcie nawiasu w sytuacji, gdy oprócz znaku ładunku podaje się liczbę (np. S2−
), bądź gdy w zapisie obok ładunku występuje krotność atomu (np. CO2−
3), spowoduje błędne wyświetlenie wzoru:

błędnie: S−
2 ({{chem2|S2-}}) i CO−
32 ({{chem2|CO32-}})

poprawnie: S2−
({{chem2|S(2-)}}) i CO2−
3 ({{chem2|CO3(2-)}})

Stan skupienia reagentów – wykorzystuje się składnię do zapisu indeksów dolnych:

równanie reakcji: CH
4
(g) + O
2
(g) → CO
2
(g) + H
2O
(c) należy zapisać jako:

{{chem2|CH4_{(g)} + O2_{(g)} \arrow CO2_{(g)} + H2O_{(c)}|}}

podobnie w przypadku informacji, że dany związek znajduje się w roztworze (np. NH
3
(aq)):

{{chem2|NH3_{(aq)}|}}

Związki niestechiometryczne – wykorzystuje się składnię do zapisu indeksów dolnych:

wzór Fe
0,95O należy zapisać jako:

{{chem2|Fe_{0,95}O}}

mimo że szablon poprawnie zapisuje wzory z ułamkami zapisanymi z użyciem kropki (np. Fe
0.95O), nie należy jej wykorzystywać.

Izotopy – wykorzystuje się składnię do zapisu indeksów górnych:

wzór 14
C należy zapisać jako:

{{chem2|^{14}C}}

Addukty (np. hydraty) – wykorzystuje się asterysk (gwiazdkę):

wzór CuSO
4·5H
2O zapisuje się jako:

{{chem2|CuSO4*5H2O}}

Linkowanie do innych artykułów

wzór lub tekst w szablonie może być linkiem wewnętrznym (funkcjonalność tę wprowadzono na początku 2017 roku), np.:

{{chem2|[[kwas arsenowy|H3AsO4]]}} daje H
3AsO
4

{{chem2|[[dwutlenek węgla|CO2]] + [[woda|H2O]] <-> [[kwas węglowy|H2CO3]]}} daje CO
2 + H
2O ⇄ H
2CO
3

Stosowanie z innymi szablonami

Szablon Chem2 może zakłócać działanie niektórych szablonów. Np. nie można go stosować w szablonie {{Cytuj}}. Działa natomiast prawidłowo z szablonem {{Wzór}}, np.:

{{wzór|{{chem2|2H2O <-> 2H2↑ + O2↑}}|opis= Δ''H'' = −285,8 kJ·mol<sup>−1</sup>|1}}

daje efekt:

2H
2O ⇄ 2H
2↑ + O
2↑

(ΔH = −285,8 kJ·mol⁻¹)

(1)

[Do reakcji numerowanych można tworzyć hiperaktywne odwołania za pomocą szablonu {{LinkWzór|[numer]}}, np. „Równanie (1) przedstawia reakcję tworzenia wody”.]

Błędy

Błędy należy zgłaszać na stronie dyskusji Projektu Chemia lub w Kawiarence technicznej.

Znane problemy

Nawias klamrowy użyty jako ostatni znak w szablonie

jeżeli w szablonie ostatnim znakiem jest nawias klamrowy „}”, szablon wyświetli błędny wzór:

zapisując wzór NH
3
(aq) jako {{chem2|NH3_{(aq)}}} otrzymamy NH
3_{(aq)}

rozwiązanie: jako ostatni znak w szablonie należy wstawić znak potoku „|”, tzn. {{chem2|NH3_{(aq)}|}}; możliwe jest również wstawienie spacji, jednak może ona zostać przypadkowo usunięta, np. poprzez użycie WP:SK.

Podanie znaku równości w szablonie

jeżeli w równaniu konieczne jest zapisanie znaku równości „=” i zapisze się go bezpośrednio:

{{chem2|CO2 + H2O = H2CO3}}

to równanie nie zostanie wyświetlone

rozwiązanie: do zapisu „=” należy używać „\d”

Parametry szablonu (strukturyzacja VE)

Szablon służy do zapisu wzorów i równań reakcji chemicznych. Proste wzory należy zapisywać bezpośrednio (jako np. H2O, CH3COOH); ładunki cząsteczek umieszcza się w nawiasach, np. NO3(-); dla znaków i symboli stosuje się odpowiednią składnię, np. do wyświetlenia strzałki należy wpisać „\arrow”, a wiązania pojedyncze, podwójne i potrójne zapisuje się stosując odpowiednio „\s”, „\d” i „\t”. Aby zapoznać się z listą dostępnych znaków i symboli, przeczytaj dokumentację tego szablonu: https://pl.wiki.x.io/wiki/Szablon:Chem2.

Parametry szablonu[Zarządzaj dokumentacją szablonu]
Parametr		Opis	Typ	Status
wzór	`1`	Podaj wzór cząsteczki bądź równanie reakcji chemicznej. Do zapisu strzałki użyj „\arrow”, wiązania pojedyncze, podwójne i potrójne zapisuje się stosując odpowiednio „\s”, „\d” i „\t”, strzałka w obie strony to „\darrow”, a strzałki w górę i w dól to „\up” i „\down”. Po więcej znaków sięgnij do dokumentacji tego szablonu. Przykład H3O(+) + OH(-) \arrow 2H2O	Ciąg znaków	wymagany

Zobacz też

{{chem}} – szablon do zapisu wzorów chemicznych bez użycia Lua.

Powyższy opis jest dołączany ze strony Szablon:Chem2/opis. (edytuj | historia)
Kategorie należy dodawać do podstrony /opis. Zobacz podstrony tego szablonu.

[symbol-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q Zamiast kodu można użyć tego symbolu.

[rodnik-2] Zwróć uwagę, że w tym przypadku symbol rodnika znajduje się nie nad, lecz za indeksem dolnym, co jest niezgodne ze standardowym wyświetlaniem indeksów w szablonie chem2. Dla jonorodników można zastosować odwrotną kolejność symboli lub wywołanie kodem „(r+)”/„r(-)”, tak jak w kolejnych przykładach. Dla rodników bez ładunku można użyć kodu „(\r)” jak w przykładzie, aby uzyskać wyrównanie względem indeksu dolnego.

[i]

[ii]