Szaława
Szaława (Saława, Salava, Sielawa) – polski herb szlachecki, używany przez kilkadziesiąt rodzin, z których największe znaczenie uzyskali Ledóchowscy i Świrscy.
Opis herbu
edytujOpis herbu z wykorzystaniem zasad blazonowania, zaproponowanych przez Alfreda Znamierowskiego[1]:
W polu błękitnym toczenica złota z trzema takimiż krzyżami kawalerskimi zaćwieczonymi wewnątrz, ułożonymi w rosochę.
Klejnot: zbrojne ramię z mieczem, barwy naturalnej.
Historia
edytujNajwcześniejsze wzmianki
edytujWedług Alfreda Znamierowskiego herb znany od 1354[2]. Franciszek Piekosiński podaje, że znane są dwie bezimienne pieczęcie z tym herbem z roku 1464[3]. Średniowieczny klejnot tego herbu nie był znany, pojawił się dopiero w źródłach XVI-wiecznych: Herbach rycerstwa polskiego i Gnieździe cnoty Paprockiego oraz w Kronice Bielskiego[4].
Legenda herbowa
edytujWedług legendy, przytaczanej przez Paprockiego i Niesieckiego, początek tego herbu powiązany jest z chrystianizacją Rusi. Książę Włodzimierz, zapragnąwszy przyjąć chrzest, wyprawił swych posłów do Bizancjum, aby tam zapoznali się z zasadami obrządku prawosławnego. Posłowie tak przekonali się do greckich ceremonii, że przyjęli chrzest i powróciwszy do kraju bardzo entuzjastycznie wypowiadali się o chrześcijaństwie. To słysząc, poganie z otoczenia księcia szydzili z nich i z nowej religii. Nie mogąc znieść obelg, jeden z posłów wyzwał trzech adwersarzy na pojedynek w zakreślonym przez siebie kręgu i wszystkich pokonał. Dla szaleńczej odwagi przezwano posła szalonym, a na pamiątkę wydarzenia, książę nadał mu herb z trzema krzyżami w kręgu[5].
Herbowni
edytujLista sporządzona została na podstawie wiarygodnych źródeł, zwłaszcza klasycznych i współczesnych herbarzy. Zwracamy jednak szczególną uwagę na częste zjawisko przypisywania rodom szlacheckim niewłaściwych herbów, nasilone w czasie legitymacji szlachectwa przed zaborczymi heroldiami, co zostało następnie utrwalone w wydawanych kolejno herbarzach. Podkreślamy także, że identyczność nazwiska nie musi oznaczać przynależności do danego rodu herbowego. Przynależność taką mogą bezspornie ustalić wyłącznie badania genealogiczne.
Lista nazwisk herbownych znajdująca się w artykule pochodzi z Herbarza polskiego Tadeusza Gajla. Zawiera 40 pozycji[6]:
Alkiewicz, Chalkowski, Figurski, Gałko, Gałkowski, Gołajkowski, Hajkowski, Halk, Halka, Hałajkowski, Hałko, Kociełło, Korotyński, Kuczyński, Ledochowicz, Ledóchowski, Leduchowski, Ludochowski, Łopata, Nawojski, Nawratyński, Nawrocki, Nawrotyński, Puciłowski, Romanowski, Strzesz, Strzyż, Strzyżewski, Syratowicz, Syriatowicz, Syryjatowicz, Szalewicz, Szamlicki, Szapka, Szaputowicz, Szatkowski, Świerski, Świrkowski, Świrski, Wigura.
Znani herbowni
edytujBibliografia
edytuj- Tadeusz Gajl: Herbarz polski od średniowiecza do XX wieku : ponad 4500 herbów szlacheckich 37 tysięcy nazwisk 55 tysięcy rodów. L&L, 2007. ISBN 978-83-60597-10-1.
Linki zewnętrzne
edytuj- Herb Szaława z listą nazwisk w elektronicznej wersji Herbarza polskiego Tadeusza Gajla
- Herby szlacheckie. Herb Szaława, odmiany i herbowni (pol.)
- Herbarz szlachty białoruskiej. (pol.)
Przypisy
edytuj- ↑ Alfred Znamierowski, Paweł Dudziński: Wielka księga heraldyki. Warszawa: Świat Książki, 2008, s. 104-108. ISBN 978-83-247-0100-1.
- ↑ Alfred Znamierowski: Herbarz rodowy. Warszawa: Świat Książki, 2004, s. 166. ISBN 83-7391-166-9.
- ↑ Franciszek Piekosiński: Heraldyka polska wieków średnich. Kraków: Akademia Umiejętności, 1899, s. 260.
- ↑ Józef Szymański: Herbarz rycerstwa polskiego z XVI wieku. Warszawa: DiG, 2001, s. 264. ISBN 83-7181-217-5.
- ↑ Kasper Niesiecki, Jan Nepomucen Bobrowicz: Herbarz polski Kaspra Niesieckiego S. J. T. 8. Lipsk: Breitkopf i Haertel, 1841, s. 594.
- ↑ Tadeusz Gajl: Herbarz polski od średniowiecza do XX wieku : ponad 4500 herbów szlacheckich 37 tysięcy nazwisk 55 tysięcy rodów. L&L, 2007, s. 406-539. ISBN 978-83-60597-10-1.