Synagoga w Gryficach
Synagoga w Gryficach – dawna i nieistniejąca już bożnica w Greifenbergu (dziś: Gryfice).
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość |
Gryfice |
| Budulec |
murowana |
| Data budowy | |
| Data likwidacji |
9 listopada/10 listopada 1938 |
| Data zburzenia |
30 stycznia 1986 |
Położenie na mapie Gryfic  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu gryfickiego  | |
Położenie na mapie gminy Gryfice  | |
 53°54′54″N 15°11′46″E/53,915000 15,196000
| |
Żydowski dom modlitwy został wybudowany w 1855 r. (na miejscu starego z 1840 r.)[1] Znajdował się na terenie dzisiejszej remizy straży pożarnej, przy Poetensteig (dziś ul. 3-Maja) obok dawnej szkoły miejskiej. Synagoga w czasie tzw. "nocy kryształowej" została podpalona, następnie zamknięta[2]. W czasie II wojny światowej – w bożnicy urządzono obóz pracy (Stalag II D, filia obozu w Stargardzie) dla francuskich jeńców wojennych[3]. Po 1945 r. przeznaczona na magazyny. Obiekt został rozebrany 30 stycznia 1986 r.[4][5]
Przy synagodze działała szkoła dla żydowskich chłopców[1]. Bożnica spełniała również funkcję siedziby gminy żydowskiej (kahału), archiwum i skarbca. Nie posiadała stałego rabina, z uwagi na brak dostatecznych funduszy. Nabożeństwa były prowadzone przez rabinów synagogi stargardzkiej i kołobrzeskiej[6].
Zbudowana została na planie prostokąta, była murowana w stylu ryglowym i pokryta dwuspadowym dachem. Fasadą zwrócona do dzis. ul. 3-Maja o kamiennym, ściętym i prostokątnym portalu, który był zwieńczony gładkim tympanonem o trzech uskokach. Z lewej strony umieszczone było dwuskrzydłowe prostokątne okno[3]. Szczyt fasady przedzielony został podwójnym prostym gzymsem. Nad tympanonem umieszczona została gwiazda Dawida. Wschodnia elewacja – Mizrach zwrócona była w stronę Jerozolimy. Wbudowano w nią Świętą Skrzynię (Aron ha-kodesz), która była zadaszona i przesłonięta parochetem i wystawała poza lico muru. Przechowywano w niej Torę. Nad skrzynią zawieszona była ozdobna lampa (ner tamid). We wnętrzu znajdowały się: menora, bima do czytania Tory oraz drewniana empora (tzw. babiniec). Wnętrze zostało pokryte polichromią[3].
Przypisy
edytuj- ↑ a b W. Jarząb. O dwóch synagogach i grzywnie pastora. „Gryfickie Echa”. , z dn. 8 maja 2008 r., s. 9, 2008. Gryfice.
- ↑ W. Jarząb. O tym, jak synagoga spłonęła. „Gryfickie Echa”. Z dn. 23 kwietnia 2009 r., s. 9-10, 2009. Gryfice.
- ↑ a b c W. Jarząb. O synagodze, kirkucie i obozie pracy. „Gryfickie Echa”. , z dn. 15 maja 2008 r., s. 9, 2008. Gryfice.
- ↑ Za: Państwowa Straż Ochrony Zabytków za lata 1983-1986, akta 494.
- ↑ Z topografii miasta Gryfice w 1930 r. Za: Innenstadt von Greifenberg in Pommern aus der Zeit um 1930 (schematische Darstellung).
- ↑ W. Jarząb. O podatkach, urzędnikach i głosowaniu żydowskich kobiet. „Gryfickie Echa”. Z dn. 12 czerwca 2008 r., s. 7, 2008. Gryfice.
Linki zewnętrzne
edytuj- Synagoga w Gryficach na portalu Wirtualny Sztetl, [dostęp 2012-07-06].