Sybaldia rozesłana

Sybaldia rozesłana
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	różowce
Rodzina	różowate
Rodzaj	sybaldia
Gatunek	sybaldia rozesłana
	Nazwa systematyczna
	Sibbaldia procumbens L.; Sp. pl. 1:284. 1753
Synonimy
	Potentilla sibbaldii Haller f.;
	Potentilla sibbaldii Haller f.;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Sybaldia rozesłana^[5] (Sibbaldia procumbens L.) – gatunek rośliny z rodziny różowatych (Rosaceae).

Rozmieszczenie geograficzne

Gatunek cyrkumborealny, arktyczno-alpejski. Występuje w Ameryce Północnej, Azji i Europie^[4]. W Europie występuje w północnej Rosji, Szkocji, na Półwyspie Skandynawskim oraz w górach: Pireneje, Alpy, Apeniny, Wogezy, Jura, Karpaty, Góry Dynarskie i góry Korsyki i Półwyspu Bałkańskiego^[6]. Podano także jej izolowane stanowisko w obwodzie królewieckim^[6]. W Polsce gatunek ten podany został z 12 stanowisk, wszystkie w Tatrach Zachodnich, głównie w Czerwonych Wierchach^[6]. Do 2008 r. potwierdzono jego występowanie na 10 stanowiskach: Wyżnia Polana Tomanowa, Hala Upłaz, polana Upłaz, Mała Świstówka, pomiędzy Małą a Wielką Świstówką, Ciemniak, Krzesanica, Dolina Litworowa, okolice Małołąckiej Przełęczy, Kopa Kondracka, Wyżnia Kondracka Przełęcz^[6].

Morfologia

Pokrój: Roślina drobna i niepozorna. Tworzy niskie darnie o wysokości zaledwie 4 cm. Pod ziemią posiada rozgałęzione kłącze. Cała jest przylegająco owłosiona^[7]^[6].
Liście: 3-listkowe, 3-(5)-ząbkowe, zebrane w różyczkę. Boczne listki całobrzegie, listek szczytowy ucięty. Maja kolor brudno-sino-zielony^[7].
Kwiaty: Niepozorne. Na jednej roślinie wyrasta 3-6 drobnych, jasnożółtych kwiatów^[7].

Morfologia
Pokrój
Rośliny z owocami

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Orofit, występujący w Tatrach głównie w piętrze halnym. Występuje głównie na wyleżyskach, na podłożu bezwapiennym (mimo że występuje w rejonie Tatr zbudowanym z wapieni, to rośnie na płytkich, pokrywających wapienie silnie szkieletowych glebach o odczynie kwaśnym lub lekko kwaśnym)^[6]. Gatunek charakterystyczny dla rzędu (O.) Salicetalia herbaceae i Ass. Salicetum herbaceae^[8]. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Liczba chromosomów 2n = 14^[6].

Zagrożenia

Kategorie zagrożenia gatunku:

Kategoria zagrożenia w Polsce według Czerwonej listy roślin i grzybów Polski (2006)^[9]: R (rzadki); 2016: VU (narażony)^[10].
Kategoria zagrożenia w Polsce według Polskiej Czerwonej Księgi Roślin (2001, 2014): VU (narażony na wymarcie)^[11].

Wszystkie stanowiska tej rośliny w Polsce znajdują się na obszarze Tatrzańskiego Parku Narodowego i większość z nich nie jest zagrożona. Zagrożone są jedynie 2 stanowiska: na polanie Upłaz z powodu jej zarastania i na Wyżniej Kondrackiej Przełęczy z powodu zadeptywania przez turystów^[6].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-29] (ang.).
↑ The Plant List. [dostęp 2017-01-28].
↑ ^a ^b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-05-05].
↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
↑ ^a ^b ^c Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-29] (ang.).

[tpl-3] The Plant List. [dostęp 2017-01-28].

[grin-4] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-05-05].

[checklist2002-5] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.

[K-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.

[szafer-7] Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.

[8] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[9] Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[10] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[11] Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.

[5]

[1]

[2]

[3]

[4]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]