Wikipedia

Szwedzcy Demokraci

szwedzka partia polityczna
(Przekierowano z Sverigedemokraterna)

Szwedzcy Demokraci (szw. Sverigedemokraterna, SD) – szwedzka narodowo-konserwatywna, nacjonalistyczna i populistyczna partia polityczna[2][3], założona w 1988 roku[4], będąca sukcesorką Partii Szwedów, Partii Postępu i organizacji Bevara Sverige Svenskt[5]. Początkowo partia podnosiła postulaty faszystowskie i antydemokratyczne[4], jednak pod koniec lat 90. XX wieku zaczęła się dystansować od swojej ideologicznej przeszłości[6]. Przedstawiciele partii w Parlamencie Europejskim należą do frakcji Europejskich Konserwatystów i Reformatorów[7].

Szwedzcy Demokraci
Sverigedemokraterna
Państwo

 Szwecja

Lider

Jimmie Åkesson

Data założenia

6 lutego 1988

Adres siedziby

Sztokholm

Ideologia polityczna

narodowy konserwatyzm, eurosceptycyzm, prawicowy populizm

Poglądy gospodarcze

gospodarka mieszana

Liczba członków

33 207[1]

Członkostwo
międzynarodowe

Europejscy Konserwatyści i Reformatorzy

Grupa w Parlamencie
Europejskim

Europejscy Konserwatyści i Reformatorzy

Młodzieżówka

Liga Młodzieży

Barwy

     żółty
     niebieski
     fioletowy

Obecni posłowie
72/349
Obecni eurodeputowani
3/21
Strona internetowa

Historia

edytuj

Partia została założona 6 lutego 1988[8]. W latach 1988–1992 partia posiadała dwóch liderów (w latach 1988–1989 funkcję tę pełnili Leif Ericsson i Jonny Berg, w latach 1989–1990 Ola Sundberg i Anders Klarström, a w latach 1990–1992 Anders Klarström i Madeleine Larsson)[9]. W latach 1992–1995 funkcję lidera samodzielnie pełnił Anders Klarström[4]. Pod rządami Mikaela Janssona partia przeszła gruntowne zmiany ideologiczne i wizerunkowe[4]. W 1999 partia odcięła się od wszystkich organizacji, nawiązujących do narodowego socjalizmu[4].

W 2005 roku liderem partii został Jimmie Åkesson[4]. Podobnie jak Mikael Jansson, Åkesson dążył do stworzenia wizerunku Szwedzkich Demokratów jako partii pragmatycznej, bardziej umiarkowanej[4]. W wyborach parlamentarnych w 2010 roku partia zdobyła 5,7% głosów i wprowadziła do Riksdagu 20 posłów[10]. W wyborach parlamentarnych w 2014 roku partia zdobyła 12,9% głosów[4]. Po owych wyborach zarówno partie lewicowe, jak i partie prawicowe nie były w stanie stworzyć rządu większościowego, w związku z czym „języczkiem u wagi” stali się Szwedzcy Demokraci[4]. Ostatecznie rząd stworzyły Szwedzka Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza i Partia Zielonych[11]. 3 grudnia 2014 parlamentarzyści SD zagłosowali za propozycją autorstwa Sojuszu, uniemożliwiając tym samym podwyższenie podatków na rzecz wzmocnienia i częściowej rozbudowy państwa opiekuńczego[4]. 27 grudnia Löfven poinformował o dojściu do porozumienia z partiami Sojuszu, mającego na celu marginalizację Szwedzkich Demokratów[4]. Umowa, pomimo że obowiązywała do 2022 roku, została zerwana w październiku 2015 roku[11][12].

W wyborach parlamentarnych w 2018 roku partia zdobyła 17,5% głosów i wprowadziła do Riksdagu 62 posłów[13]. W tym samym roku został wybrany pierwszy burmistrz z ramienia Szwedzkich Demokratów (w gminie Hörby)[14]. W 2018 roku Szwedzcy Demokraci weszli wraz z Umiarkowaną Partią Koalicyjną i Chrześcijańskimi Demokratami w skład koalicji rządzących m.in. w gminie Bromölla, gminie Herrljunga, gminie Sölvesborg, gminie Staffanstorp[15][16]. 24 listopada 2021 roku Szwedzcy Demokraci wraz z posłami Umiarkowanej Partii Koalicyjnej i Chrześcijańskich Demokratów przegłosowali propozycję budżetu, w którym założono obniżkę podatków[17][18].

W wyborach parlamentarnych w 2022 roku partia zajęła 2. miejsce i wprowadziła do Riksdagu 73 posłów[19]. Szwedzcy Demokraci poparli rząd Ulfa Kristerssona w zamian za utworzenie biura koordynacyjnego w kancelarii rządu, zajmującego się monitorowaniem jego prac[19][20]. Partia brała udział w tworzeniu umowy koalicyjnej w Tidö[19].

Program

edytuj

Program Szwedzkich Demokratów opiera się na narodowym konserwatyzmie[2] i populizmie[21].

Partia chce ograniczenia liczby wykonywanych aborcji. Postuluje ograniczenie prawa do przerywania ciąży na życzenie do 12. tygodnia (obecnie możliwe jest to do 18. tygodnia)[22]. Szwedzcy Demokraci uważają, że „masowa imigracja do Szwecji jest powodem wielu problemów społecznych”, a także popierają zaostrzenie polityki migracyjnej[23]. Sądzą również, że w Szwecji wszyscy powinni mieć równe prawa, niezależnie od orientacji seksualnej[24].

Partia proponuje podwyższenie pensji policjantów i zwiększenie uprawnień policji[24]. Szwedzcy Demokraci popierają wprowadzenie zaostrzenia kar za przestępstwa, zwłaszcza za te z użyciem przemocy i przestępstwa seksualne[24].

Po inwazji Rosji na Ukrainę partia poparła wstąpienie Szwecji do NATO[25]. Jest uważana za partię eurosceptyczną[26]. Partia popiera państwowość Tajwanu, rozwiązanie dwupaństwowe konfliktu izraelsko-palestyńskiego i przeniesienie ambasady Szwecji w Izraelu do Jerozolimy[24].

Struktury

edytuj

Na początku 2008 roku partia liczyła około 3 000 członków, w 2017 było już 28 340 członków[27].

W chwili obecnej posiada trzynaście stowarzyszeń regionalnych oraz około stu miejscowych lub miejskich stowarzyszeń. Młodzieżówką Sverigedemokraterny jest powołana do życia w 1998 Liga Młodzieży.

Przewodniczący partii

edytuj

Poparcie w wyborach

edytuj

Wybory do Riksdagu

edytuj
Wybory Wyniki[28] Mandaty +/- Rząd
Głosy %
1988 1 118 0,0
0/349
 Nowa Poza parlamentem
1991 4 887 0,1
0/349
   0 Poza parlamentem
1994 13 954 0,3
0/349
   0 Poza parlamentem
1998 19 624 0,4
0/349
   0 Poza parlamentem
2002 76 300 1,4
0/349
   0 Poza parlamentem
2006 162 463 2,9
0/349
   0 Poza parlamentem
2010 339 610 5,7
20/349
   20 Opozycja
2014 801 178 12,9
49/349
   29 Opozycja
2018 1 100 662 17,6
62/349
   13 Opozycja
2022 1 330 325 20,5
73/349
   11 Wsparcie

Wybory do Parlamentu Europejskiego

edytuj
Wybory Wyniki[28] Mandaty +/-
Głosy %
1999 8 568 0,3
0/22
 Nowa
2004 28 303 1,1
0/19
   0
2009 103 584 3,3
0/19
   0
2014 359 248 9,7
2/20
   2
2019 636 877 15,3
3/20
   1

Zobacz też

edytuj

Bibliografia

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Tusentals medlemmar lämnade S i fjol – bara SD ökade. nyheteridag.se, 30 kwietnia 2021. [dostęp 2021-12-11]. (szw.).
  2. ↑ a b Parties and Elections in Europe [online], parties-and-elections.eu [dostęp 2021-12-11] (ang.).
  3. ↑ Szwedzcy Demokraci: Nacjonaliści ze Skandynawii [online], rp.pl, 30 lipca 2018 [dostęp 2021-12-11] (pol.).
  4. ↑ a b c d e f g h i j k Wojciech Lieder, Szwedzkie partie skrajnie prawicowe i wzrost ich znaczenia w Riksdagu [online], psz.pl, 9 sierpnia 2015 [dostęp 2021-12-11] [zarchiwizowane z adresu 2015-08-09] (pol.).
  5. ↑ Mattias Fagerholm, Sverigedemokraternas resa. Från en rasistisk och marginell rörelse till vågmästaren som förändrade svensk politik. [online], agenda.fi, 12 września 2018 [dostęp 2021-12-11] (szw.).
  6. ↑ David Stavrou, Israel’s Ambassador to Sweden Rejects Far-right – and Stirs Political Storm [online], haaretz.com, 28 października 2021 [dostęp 2021-12-11] (ang.).
  7. ↑ Sweden [online], europarl.europa.eu [dostęp 2021-12-11] (ang.).
  8. ↑ Szwecja [online], pap.pl [dostęp 2021-12-11] (pol.).
  9. ↑ Political Leaders: Sweden [online], zarate.eu [dostęp 2021-12-11] (ang.).
  10. ↑ Henrik Andersson, Sirus H. Dehdari, Workplace Contact and Support for Anti-Immigration Parties [online], cambridge.org, 2021, s. 2 [dostęp 2021-12-11] (ang.).
  11. ↑ a b Sweden parties reach budget deal to avoid snap election [online], bbc.com, 27 grudnia 2014 [dostęp 2021-12-11] (ang.).
  12. ↑ The December Agreement collapses [online], country.eiu.com, 12 października 2015 [dostęp 2021-12-11] (ang.).
  13. ↑ Jon Henley, Sweden remains in political limbo after all votes counted [online], theguardian.com, 14 września 2018 [dostęp 2021-12-11] (ang.).
  14. ↑ Mattias Dahlgren, Fackuppror och nakenbad: Stökigt i Hörby när SD tog över [online], arbetet.se, 28 czerwca 2021 [dostęp 2021-12-11] (szw.).
  15. ↑ M och SD inleder nytt samarbete i Staffanstorp [online], www.expressen.se [dostęp 2021-12-11] (szw.).
  16. ↑ Petter Lundqvist, Sverigedemokraterna och svenska kommunstyren: Ett pariapartis politiska påverkan [online], diva-portal.org, 2019 [dostęp 2021-12-11] (szw.).
  17. ↑ Statens budget 2022 – Rambeslutet [online], riksdagen.se [dostęp 2021-12-12] (szw.).
  18. ↑ Nowa premier Szwecji po kilku godzinach ustąpiła ze stanowiska [online], wiadomosci.onet.pl, 24 listopada 2021 [dostęp 2021-12-12] (pol.).
  19. ↑ a b c Justyna Gotkowska, Nowy rząd Szwecji: zmiany wewnętrzne, konsensus w bezpieczeństwie [online], osw.waw.pl, 19 października 2022 [dostęp 2023-02-26] (pol.).
  20. ↑ Przemysław Gołyński, Szwecja ma być bardziej szwedzka. Tego chce jej nowy rząd [online], gs24.pl, 19 października 2022 [dostęp 2023-02-26] (pol.).
  21. ↑ Richard Orange, Jak to jest, kiedy miastem rządzą populiści. Przykład Sölvesborga [online], dw.com, 2019–1103 [dostęp 2023-02-26] (pol.).
  22. ↑ Lova Olsson, Abortkrav blev belastning för SD [online], sverigesradio.se, 7 czerwca 2019 [dostęp 2023-02-26] (szw.).
  23. ↑ Vad vi vill [online], sd.se [dostęp 2023-02-26] (szw.).
  24. ↑ a b c d A-Ö [online], sd.se, 1 listopada 2021 [dostęp 2023-02-26] [zarchiwizowane z adresu 2021-11-01] (szw.).
  25. ↑ Szwecja idzie do NATO. Parlamentarna większość jest „za” [online], forsal.pl, 16 maja 2022 [dostęp 2023-02-26] (pol.).
  26. ↑ Alexandra von Nahmen, UE: Szwedzka prezydencja na łasce skrajnej prawicy [online], dw.com, 15 stycznia 2023 [dostęp 2023-02-26] (pol.).
  27. ↑ Sjunkande medlemsantal oroar inte Gudrun Schyman och Feministiskt initiativ [online], DN.SE, 23 lutego 2018 [dostęp 2019-03-05] (szw.).
  28. ↑ a b Historical statistics of elections 1910–2022 [online], Statistiska Centralbyrån [dostęp 2024-02-19] (ang.).
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Szwedzcy_Demokraci&oldid=73547882”