Studium generale
Studium generale, l. mn. studia generalia – nazwa nadawana w średniowieczu niektórym szkołom o randze międzynarodowej. Ze szkół tych wykształcił się średniowieczny uniwersytet.
Większość wczesnych studiów generaliów mieściła się w Italii, Francji, Anglii, Hiszpanii i Portugalii. Od zwykłych szkół różniły się tym, że uczyli się w nich studenci z całej Europy. Oprócz początkowego programu sztuk wyzwolonych prowadzono w nich kursy z medycyny, prawa czy teologii[1]. Przywileje, jakimi się cieszyły i odrębny, bardziej zaawansowany program studiów, spowodowały, że coraz bardziej zaczęły się one różnić od szkół lokalnych, tworząc instytucję uniwersytetu. Studium generale pozostało w średniowieczu oficjalnym terminem na oznaczenie tych szkół[2].
Status pierwszych studium generale (w Paryżu, Bolonii czy w Salerno) wynikał z ich własnych zasług[1]. Ich forma organizacyjna i względna samodzielność potwierdzone zostały następnie bullami papieskimi. W późniejszym okresie status i wiążące się z nim przywileje był nadawany przez papieża lub cesarza również dla nowo powstałych szkół. Uniwersytet Jagielloński otrzymał ten tytuł wraz z aktem erekcyjnym, wydanym w 1364 roku, jako 27 uczelnia w Europie.
Lista istniejących studium generale jest trudna do opracowania, ze względu na niejednolitość form powstawania, sporność niektórych przypadków, a także ustanie działalności niektórych z nich. Do 1300 powstało 18 studium generale, z czego 15-16 było nadal aktywnych. Dalsze 4 placówki (Reggio nell’Emilia, Piacenza, Palencia, Sewilla) są sporne (niejednoznaczne źródła, być może nie rozpoczęły działalności). Działające studia generale przekształciły się w uniwersytety, a 7 gromadziło żaków z całej Europy, zyskując znaczenie międzynarodowe (Bolonia, Paryż, Montpelier, Oksford, Padwa, Salamanca, Cambridge)[3].
W późniejszym okresie tytuł studium generale nadal był nadawany przez papieża, choć stopniowo tracił swoją rangę. Obecnie bywa używany na oznaczenie uczelni o randze niższej od uniwersytetu.
Przypisy
edytuj- ↑ a b Olaf Pedersen: The First Universities. Studium generale and the origins of university education in Europe. Cambridge: Cambridge University Press, 2000, s. 133.
- ↑ Olaf Pedersen: The First Universities. Studium generale and the origins of university education in Europe. Cambridge: Cambridge University Press, 2000, s. 145.
- ↑ Jacques Verger, Patterns, [w:] H. de Ridder-Symoens (red.), A history of the University in Europe. (1) Universities in the Middle Ages, Cambridge: Cambridge University Press, 1992, s. 55.