Strzelino
Strzelino (kaszb. Strzelno lub Wieldżé Strzelëno[5], niem. Groß Strellin) – wieś w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie słupskim, w gminie Redzikowo[4][6], położone ok. 6 km na północny zachód od Słupska.
| wieś | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) |
626[2] |
| Strefa numeracyjna |
59 |
| Kod pocztowy |
76-200[3] |
| Tablice rejestracyjne |
GSL |
| SIMC |
0750882[4] |
Położenie na mapie gminy Redzikowo  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu słupskiego  | |
 54°30′15″N 16°58′02″E/54,504167 16,967222[1]
| |
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa słupskiego.
Nazwa
edytujNazwa, wzmiankowana po raz pierwszy w 1277, ma pochodzenie słowiańskie. Co do jej charakteru wysunięto następujące hipotezy etymologiczne:
- nazwa dzierżawcza, wyprowadzona od nazwy osobowej Strzała przy pomocy formantu -ino[7],
- nazwa topograficzna, wyprowadzona od pom. nazwy pospolitej *střel „przestrzeń” przy pomocy formantu -ino[7].
Friedrich Lorentz odnotował formę nazwy w lokalnych gwarach słowińskich: Vjẽlђė Střìe̯länɵ wraz z nazwami mieszkańców – zarówno z pominiętym formantem -ɵv-: 'Střìe̯lȯu̯n, Střìe̯lȯu̯nkă „strzelinianin, strzelinianka”, jak i w postaci pełnej: Střìe̯läńȯu̯n, Střìe̯läńȯu̯nkă „ts.”[8]. Niemiecka nazwa Groß Strellin jest adaptacją pierwotnej nazwy słowiańskiej z wyróżnikiem groß „wielki”, odróżniającym od sąsiedniej miejscowości Klein Strellin „Strzelinko”[7].
Rada Języka Kaszubskiego proponuje kaszubską formę nazwy Strzelëno[9].
Historia
edytujStrzelino należy do najstarszych wsi gminy Słupsk. Jest wzmiankowane po raz pierwszy w 1277, kiedy zostało nadane w lenno rycerzowi Mirosławowi Roswarowicowi przez Mściwoja II. Roswarowic odstąpił wieś dziewię lat później na rzecz zakonu norbertanek ze Słupska, gdzie znajdowała się filia klasztoru w Białobokach. Norbertanki otrzymały również dziesięcinę z pobliskiego Włynkowa. Kolejnym wzmiankowanym właścicielem wsi był odnotowany w źródłach z 1364 Johannes Gherwyn, natomiast już w 1366 wieś została zakupiona przez miasto Słupsk.
W XV wieku zbudowano szachulcowy Kościół na planie prostokąta, przebudowany i rozbudowany w XIX wieku, dobudowano wówczas absydę oraz wieżę, w górnej partii ryglową[10]. Z XV wieku w kościele zachowały się: granitowa chrzcielnica oraz dzwony.
W 1700 roku ziemie Strzelina zakupił Gerd von Below. W rękach tego rodu wieś była do 1784, a ostatnim właścicielem był Franz Jacob von Below. W tym czasie istniał już jeden folwark, młyn wodny, nazywany w odróżnieniu od młyna we Włynkówku "nowym młynem" i 21 "dymów". Z końcem XVIII wieku, miejscowość przeszła w ręce rodziny Meske. W 1853 roku posiadłość zakupił, za sumę 80 000 talarów Gustav Mach. Rodzina Machów administrowała tutejszym majątkiem aż do 1945 roku - ostatnimi właścicielami byli Emil i Rudolf Machowie. W II połowie XIX wieku rodzina Machów zbudowała zespół dworski z zewnętrzną elewacją nawiązującą do budowli klasycystycznych. Z zabytkowego wyposażenia zachował się ozdobny piec kaflowy z otwartym paleniskiem, boazeria w sieni, zaś w sali konferencyjnej, bibliotece i dwóch pomieszczeniach dekoracja stiukowa.
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 132411
- ↑ Strona gminy. Stan ludności 31.12.2021 [dostęp 2022-01-28]
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1213 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Friedrich Lorentz, Polskie i kaszubskie nazwy miejscowości na Pomorzu Kaszubskiem, Instytut Zachodnio-Słowiański przy Uniwersytecie Poznańskim, 1923, s. 150 (pol.).
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b c Witold Iwicki, Toponimia byłego powiatu słupskiego, Gdańsk: Wydawnictwo Gdańskie, 1993, s. 106.
- ↑ Friedrich Lorentz, Slovinzisches Wörterbuch: zweiter Teil: P-Z : Orts- und Personennamen. Nachträge, Unsichere Wörter, Sankt Petersburg: Kaiserliche Akademie der Wissenschaften, 1912, s. 1523.
- ↑ Felicja Baska-Borzyszkowska i inni, Polsko-kaszubski słownik nazw miejscowych, Gdańsk: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie, 2017, s. 221, ISBN 978-83-62137-50-3.
- ↑ Piotr Skurzyński, Pomorze, Warszawa: Wyd. Muza S.A., 2007, s. 268, ISBN 978-83-7495-133-3.