Stewia
rodzaj roślin
Stewia, skupnia[5] (Stevia) – rodzaj z rodziny astrowatych. Obejmuje ok. 270 gatunków[4]. Rośliny te występują w Ameryce Południowej i Ameryce Środkowej sięgając na północy po Meksyk i Stany Zjednoczone. Naukowa nazwa rodzaju upamiętnia Pedro Jaime Esteve (zwanego Steviusem) – botanika i medyka z Walencji, zm. 1556[6].
Stevia rebaudiana | |||
Systematyka[1][2] | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Podkrólestwo | |||
Nadgromada | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadklasa | |||
Klasa | |||
Nadrząd | |||
Rząd | |||
Rodzina | |||
Podrodzina | |||
Rodzaj |
stewia | ||
Nazwa systematyczna | |||
Stevia Cavanilles Icon. 4: 32. Sep-Dec 1797[3] | |||
Typ nomenklatoryczny | |||
S. salicifolia Cavanilles[3] | |||
Synonimy | |||
|
Stevia rebaudiana jest rozpowszechniona w uprawie i wykorzystywana jako źródło stewiozydów i do słodzenia potraw i napojów.
Morfologia
edytuj- Pokrój
- Do rodzaju należą rośliny jednoroczne, byliny, półkrzewy i krzewy osiągające zwykle ok. 50–120 cm wysokości. Pęd jest wzniesiony i zwykle rozgałęziony[6].
- Liście
- Najczęściej naprzeciwległe, rzadziej skrętoległe[7], ogonkowe lub siedzące. Blaszka liściowa 1- lub 3-żyłkowa[6], pojedyncza lub trójlistkowa[7], kształtu od równowąskiego, przez lancetowaty do jajowatego i trójkątnego, całobrzega do piłkowanej, gładka lub naga[6].
- Kwiaty
- Skupione w drobne[7], dyskowate, luźne lub gęste koszyczki[6], zebrane w wiechowate lub baldachogroniaste kwiatostany złożone[7]. Okrywa koszyczków jest walcowata, z jednym rzędem wąskich listków[7]. Korona kwiatów purpurowa do różowej, rzadziej biała, kształtu dzwonkowatego[6].
- Owoce
- Wąskie i żebrowane niełupki z puchem kielichowym w postaci łusek lub włosków[7].
Systematyka
edytujRodzaj należy do plemienia Eupatorieae Cass., nadplemienia Helianthodae i podrodziny Asteroideae w obrębie rodziny astrowatych (Asteraceae)[8].
- Wykaz gatunków[4]
- Stevia achalensis Hieron.
- Stevia alatipes B.L.Rob.
- Stevia alexii G.S.S.Almeida & Carv.-Okano
- Stevia alpina Griseb.
- Stevia alternifolia Hieron.
- Stevia amambayensis B.L.Rob.
- Stevia amblyolepis B.L.Rob.
- Stevia ammotropha B.L.Rob.
- Stevia amplexicaulis Hassl.
- Stevia anadenotricha (B.L.Rob.) Grashoff
- Stevia anderssonii H.Rob.
- Stevia andina B.L.Rob.
- Stevia anisostemma Turcz.
- Stevia apensis B.L.Rob.
- Stevia aristata D.Don ex Hook. & Arn.
- Stevia aschenborniana Sch.Bip.
- Stevia baccharifolia B.L.Turner
- Stevia balansae Hieron.
- Stevia beckii R.M.King & H.Rob.
- Stevia benderi Perkins
- Stevia berlandieri A.Gray
- Stevia bermejensis Hieron.
- Stevia bertholdii B.L.Rob.
- Stevia boliviensis
- Stevia breviaristata Hook. & Arn.
- Stevia bridgesii Rusby
- Stevia burkartii B.L.Rob.
- Stevia burroana B.L.Turner
- Stevia cajabambensis Hieron.
- Stevia calderillensis Hieron.
- Stevia caltepecana B.L.Turner
- Stevia calzadana B.L.Turner
- Stevia camachensis Hieron.
- Stevia camporum Baker
- Stevia caracasana DC.
- Stevia carapariensis Cabrera & Vittet
- Stevia cardiatica Perkins
- Stevia catharinensis Cabrera
- Stevia cathartica Poepp. & Endl.
- Stevia centinelae Cabrera
- Stevia chacoensis R.E.Fr.
- Stevia chamaedrys Griseb.
- Stevia chiapensis Grashoff
- Stevia chilapensis Soejima & Yahara
- Stevia cinerascens Sch.Bip. ex Baker
- Stevia claussenii Sch.Bip. ex Baker
- Stevia clinopodioides Greenm.
- Stevia clivicola B.L.Rob.
- Stevia coahuilensis Soejima & Yahara
- Stevia cochabambensis Hieron.
- Stevia collina Gardner
- Stevia commixta B.L.Rob.
- Stevia concordiana
- Stevia congesta Hook. & Arn.
- Stevia connata Lag.
- Stevia constricta (Grashoff) Soejima, Yahara & K.Watan.
- Stevia copiosa J.Kost.
- Stevia cordifolia Benth.
- Stevia crassicephala Cabrera
- Stevia crassifolia Soejima & Yahara
- Stevia crenata Benth.
- Stevia crenulata Baker
- Stevia cruziana Malme
- Stevia cruzii Grashoff
- Stevia cryptantha Baker
- Stevia cuneata Hassl.
- Stevia cuzcoensis Hieron.
- Stevia decumbens Greene
- Stevia decussata Baker
- Stevia deltoidea Greene
- Stevia dianthoidea Hieron.
- Stevia dictyophylla B.L.Rob.
- Stevia discolor B.L.Rob.
- Stevia divaricata DC.
- Stevia dubia B.L.Rob.
- Stevia ecatepecana Soejima, Yahara & K.Watan.
- Stevia eclipes B.L.Rob.
- Stevia elatior Kunth
- Stevia enigmatica B.L.Turner
- Stevia entreriensis Hieron.
- Stevia ephemera Grashoff
- Stevia estrellensis Hassl. ex B.L.Rob.
- Stevia eupatoria Willd.
- Stevia fiebrigii Hieron.
- Stevia filipes Rusby
- Stevia filodecaballoana Soejima, Yahara & K.Watan.
- Stevia fruticosa Griseb.
- Stevia galeopsidifolia Hieron.
- Stevia gardneriana Baker
- Stevia gilliesii Hook. & Arn.
- Stevia glandulosa Hook. & Arn.
- Stevia glanduloso-pubescens Hieron.
- Stevia glomerata Hieron.
- Stevia gratioloides Hook. & Arn.
- Stevia grazielae Quaresma & J.N.Nakaj.
- Stevia grisebachiana Hieron.
- Stevia heptachaeta DC.
- Stevia herrerae B.L.Rob.
- Stevia hilarii B.L.Rob.
- Stevia hintonii (Grashoff) B.L.Turner
- Stevia hintoniorum B.L.Turner
- Stevia hirsuta DC.
- Stevia hispidula DC.
- Stevia hoppii B.L.Rob.
- Stevia hypomalaca B.L.Rob.
- Stevia iltisiana Grashoff
- Stevia incognita Grashoff
- Stevia involucrata Sch.Bip. ex Baker
- Stevia isomeca Grashoff
- Stevia jaliscensis B.L.Rob.
- Stevia jorullensis Kunth
- Stevia jujuyensis Cabrera
- Stevia karwinskyana Steud.
- Stevia kuhnioides Rusby ex B.L.Rob.
- Stevia kuntzei Hieron.
- Stevia lasioclada Grashoff
- Stevia latifolia Benth.
- Stevia lechleri Hieron.
- Stevia lehmannii Hieron.
- Stevia lemmonii A.Gray
- Stevia leptophylla Sch.Bip. ex Baker
- Stevia leucosticta B.L.Rob.
- Stevia liebmannii Sch.Bip. ex Klatt
- Stevia lilloi B.L.Rob.
- Stevia lita Grashoff
- Stevia lucida Lag.
- Stevia lundiana DC.
- Stevia macbridei B.L.Rob.
- Stevia macvaughii Grashoff
- Stevia maimarensis (Hieron.) Cabrera
- Stevia mandonii Sch.Bip.
- Stevia martinii B.L.Turner
- Stevia mascotensis Soejima & Yahara
- Stevia melancholica B.L.Rob.
- Stevia melissifolia Sch.Bip.
- Stevia menthifolia Sch.Bip.
- Stevia mercedensis Hieron.
- Stevia mexicana Soejima, Yahara & K.Watan.
- Stevia miahuatlana B.L.Turner
- Stevia micradenia B.L.Rob.
- Stevia micrantha Lag.
- Stevia microchaeta Sch.Bip.
- Stevia minor Griseb.
- Stevia mitopoda B.L.Rob.
- Stevia monardifolia Kunth
- Stevia morii R.M.King & H.Rob.
- Stevia multiaristata Spreng.
- Stevia myriadenia Sch.Bip. ex Baker
- Stevia myricoides McVaugh
- Stevia neglecta Rusby
- Stevia nelsonii B.L.Rob.
- Stevia neurophylla B.L.Rob. & Greenm.
- Stevia oaxacana Soejima & Yahara
- Stevia obovata Rusby
- Stevia occidentalis (Grashoff) Soejima, Yahara & K.Watan.
- Stevia okadae Cabrera
- Stevia oligocephala DC.
- Stevia oligophylla Soejima & Yahara
- Stevia ophiomaches B.L.Rob.
- Stevia ophryodonta B.L.Rob.
- Stevia ophryophylla B.L.Rob.
- Stevia organensis Gardner
- Stevia origanoides Kunth
- Stevia orizabensis B.L.Rob.
- Stevia ovalis B.L.Rob.
- Stevia ovata Willd.
- Stevia pabloensis Hieron.
- Stevia pallida Hieron.
- Stevia palmeri A.Gray
- Stevia parvifolia Hassl.
- Stevia pauciflora J.Kost.
- Stevia pearcei B.L.Rob.
- Stevia pelophila S.F.Blake
- Stevia pennellii B.L.Rob.
- Stevia perfoliata Cronquist
- Stevia petiolata Sch.Bip.
- Stevia philippiana Hieron.
- Stevia phlebophylla A.Gray
- Stevia pilosa Lag.
- Stevia plummerae A.Gray
- Stevia pohliana Baker
- Stevia polycephala Bertol.
- Stevia polyphylla DC.
- Stevia porphyrea McVaugh
- Stevia porphyreoides Yahara & Soejima ex B.L.Turner
- Stevia potosiensis R.M.King & H.Rob.
- Stevia potosina Soejima, Yahara & K.Watan.
- Stevia potrerensis Hieron.
- Stevia pratheri B.L.Turner
- Stevia procumbens Hieron.
- Stevia puberula Hook.
- Stevia punensis B.L.Rob.
- Stevia purdiei B.L.Rob.
- Stevia puricana B.L.Turner
- Stevia purpusii B.L.Rob.
- Stevia pyrolifolia Schltdl.
- Stevia quiexobra B.L.Turner
- Stevia rebaudiana (Bertoni) Bertoni
- Stevia reclinata Rusby
- Stevia regnellii Sch.Bip.
- Stevia reinana B.L.Turner
- Stevia resinosa Gardner
- Stevia reticulata Grashoff
- Stevia revoluta B.L.Rob.
- Stevia riedelii Sch.Bip. ex Baker
- Stevia rojasii Hassl.
- Stevia rosei B.L.Rob.
- Stevia rotundifolia Soejima, Yahara & K.Watan.
- Stevia rzedowskii McVaugh
- Stevia sabulonis B.L.Rob.
- Stevia sahuaribana
- Stevia salicifolia Cav.
- Stevia samaipatensis B.L.Rob.
- Stevia sanguinea Hieron.
- Stevia santacruzensis Hieron.
- Stevia sarensis B.L.Rob.
- Stevia satureiifolium (Lam.) Cav.
- Stevia scabrella Benth.
- Stevia scabrelloides Soejima & Yahara
- Stevia schiblii B.L.Turner
- Stevia schreiteri B.L.Rob.
- Stevia seemannii Sch.Bip.
- Stevia seemannioides Grashoff
- Stevia seleriana B.L.Rob.
- Stevia selloi (Spreng.) B.L.Rob.
- Stevia serboana B.L.Turner
- Stevia serrata Cav.
- Stevia setifera Rusby ex B.L.Rob.
- Stevia soratensis Hieron.
- Stevia spathulata Cabrera
- Stevia stolonifera Yahara & Soejima
- Stevia strotheriana B.L.Turner
- Stevia stuebelii Hieron.
- Stevia suaveolens Lag.
- Stevia subpubescens Lag.
- Stevia talpensis Grashoff
- Stevia tarijensis Hieron.
- Stevia tenuis Hook. & Arn.
- Stevia tephra B.L.Rob.
- Stevia tephrophylla S.F.Blake
- Stevia tomentosa Kunth
- Stevia totalcoana B.L.Turner
- Stevia totorensis B.L.Rob.
- Stevia triangularis Grashoff
- Stevia triaristata Hieron.
- Stevia trifida Lag.
- Stevia triflora DC.
- Stevia tunariensis Hieron.
- Stevia tunguraguensis Hieron.
- Stevia urceolata Grashoff
- Stevia urticifolia Thunb.
- Stevia vacana B.L.Turner
- Stevia vaccinioides J.Kost.
- Stevia vaga Griseb.
- Stevia velutinella Grashoff
- Stevia vernicosa Greenm.
- Stevia veronicae DC.
- Stevia verticillata Schltdl.
- Stevia viejoana Soejima, Yahara & K.Watan.
- Stevia villaregalis McVaugh
- Stevia villaricensis (B.L.Rob.) Cabrera & Vittet
- Stevia viscida Kunth
- Stevia wageneri Hieron.
- Stevia weberbaueri B.L.Rob.
- Stevia westonii R.M.King & H.Rob.
- Stevia yaconensis Hieron.
- Stevia yalae Cabrera
- Stevia zacatecana McVaugh
- Stevia zaragozana B.L.Turner
- Stevia zephyrantha Grashoff
Przypisy
edytuj- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens , Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-20] (ang.).
- ↑ a b Index Nominum Genericorum (ING). Smithsonian National Museum of Natural History. [dostęp 2011-09-14]. (ang.).
- ↑ a b c Stevia Cav.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-07-31].
- ↑ Nazwy polskie rodzaju według: Józef Rostafiński: Słownik polskich imion rodzajów oraz wyższych skupień roślin. Kraków: Akademia Umiejętności, 1900, s. 493. (pol.).
- ↑ a b c d e f Guy L. Nesom: Stevia. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2011-09-14]. (ang.).
- ↑ a b c d e f Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 349. ISBN 0-333-74890-5.
- ↑ Panero, J. L., V. A. Funk. 2008. The value of sampling anomalous taxa in phylogenetic studies: major clades of the Asteraceae revealed. Mol. Phylogenet. Evol. 47: 757-782
Identyfikatory zewnętrzne: