Stepan Kaczała
Stepan Kaczała (ukr. Степа́н Кача́ла) lub Stefan Kaczała (ukr. Стефа́н Кача́ла), pol. Stefan Kaczała lub Szczepan Kaczała (ur. w 1815[1] w Firlejowie, zm. 10 listopada 1888 w Szelpakach[2][3]) – ksiądz greckokatolicki, pisarz, ukraiński działacz społeczny i polityczny, poseł na Sejm Krajowy Galicji i do austriackiej Rady Państwa.
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| poseł do Sejmu Krajowego Galicji kadencji I, III, IV i V | |
| Okres |
od 15 kwietnia 1861 |
| Przynależność polityczna |
Klub Ruski - od 1883 przewodniczący |
| poseł do austriackiej Rady Państwa kadencja V | |
| Okres |
od 4 listopada 1873 |
| Przynależność polityczna |
Koło Polskie, od kwietnia 1874 niezależny |
Życiorys
edytujUkończył gimnazjum w Brzeżanach, następnie greckokatolickie seminarium duchowne we Lwowie. W 1842 został wyświęcony na księdza. Od 1842 do 1844 administrowała parafią gr.-kat. w Płotyczy w pow. brzeżańskim. Następnie administrator (1845) i proboszcz parafii (1846–1852) w Skorykach, w pow. zbaraskim oraz proboszcz parafii w Szelpakach w pow. zbaraskim (1852–1888). W latach 1859–1868 był dziekanem dekanatu w Zbarażu[4].
Od czasów Wiosny Ludów brał aktywny w życiu społecznym i politycznym społeczności ruskiej (ukraińskiej) Galicji. Był współtwórcą, a następnie działaczem Głównej Rady Ruskiej (Головна Руська Рада) we Lwowie oraz stowarzyszenia literacko-naukowego Halicko-Ruskiej Macierzy (Галицько-Руська матиця). Założyciel towarzystw oświatowo-kulturalnych „Narodnyj Dim” (Народний дім) i „Proswita” (Просвіта). W latach 70. XIX wieku przyczynił się do założenia, a następnie w szerokim zakresie uczestniczył w działalności Towarzystwa Naukowego im. Szewczenki i Ruskiego Towarzystwa Pedagogicznego[5]. W 1885 uczestniczył w powołaniu politycznej reprezentacji ukraińskiej w Galicji pod nazwą "Narodna Rada". Członek oddziału tarnopolsko-zbaraskiego Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego we Lwowie (1868-1883)[6]
Członek Rady Powiatu (1867–1880)[7] i członek Wydziału Powiatu (1867–1877)[8] w Zbarażu, wybrany z grupy gmin wiejskich. Poseł na Sejmu Krajowego Galicji I kadencji (15 kwietnia 1861 – 4 lutego 1867), III kadencji (20 sierpnia 1870 – 26 kwietnia 1876), IV kadencji (8 sierpnia 1877 – 21 października 1882) i V kadencji (15 września 1883 – 11 listopada 1888), wybieranym w IV kurii (gmin wiejskich), w okręgu wyborczym nr 39 Zbaraż – Medyń[9]. W sejmie był rzecznikiem interesów ukraińskich grup ludowych. Początkowo był zwolennikiem dialogu polsko-ukraińskiego. Jak pisały we wspomnieniach pośmiertnych zgodnie polskie gazety lwowskie, będąc zwolennikiem federalistycznego ustroju państwa w 1872 występował ostro przeciwko wprowadzeniu idei bezpośrednich wyborów do austriackiej Rady Państwa, widząc w tym przejaw jego centralizacji. To stanowisko spowodowało, iż zaczęli go zwalczać radykalni starorusini zwani świętojurcami, a z kolei Polacy doprowadzili do jego wyboru do Rady Państwa w okręgu tarnowskim[10]. Później z powodu nieugiętej postawy zajmowanej przez konserwatystów, głównie podolaków wobec postulatów ukraińskich i jego stanowisko zmieniało się w kierunku bardzo ostrej oceny polskich rządów w Galicji, które oskarżał o dyskryminowanie żywiołu ukraińskiego. W latach 1883–1888 był prezesem Klubu Ruskiego (Руськiй клуб) w Sejmie[11].
Poseł do austriackiej Rady Państwa V kadencji (4 listopada 1873 – 22 maja 1879) wybrany w kurii II (gmin miejskich) w okręgu wyborczym nr 4 (Tarnów-Brzesko)[12]. W parlamencie austriackim początkowo w 1873 należał do Koła Polskiego w Wiedniu. W kwietniu 1874 wystąpił z niego i był posłem niezależnym[4].
Autor wielu książek i artykułów, napisał między innymi przeznaczoną dla czytelnika polskiego książkę Polityka Polaków względem Rusi (Lwów, 1879). W swoim testamencie poczynił liczne zapisy na rzecz ukraińskich organizacji kulturalnych i oświatowych w których działał[13], m.in. 8000 złr. towarzystwu „Proswita”[14].
Pochowany na cmentarzu parafialnym w Szelpakach.
Rodzina i życie prywatne
edytujSyn chłopa, mającego gospodarstwo w Firlejowie, pow. Rohatyn. Jego bratem był ks. greckokatolicki Andrij (Andrzej) Kaczała[15]. Ożenił się z Anną Strzelbicką (zm. 1850[4]), z którą miał syna Wołodymyra[16]. Dziadek doktora Kyryła Studynśkiego.
Przypisy
edytuj- ↑ Ks. Stefan Kaczała. „Kurjer Lwowski”. Dodatek do nr 12, s. 2, 12 stycznia 1886.
- ↑ Смерть о. Стефана Качали. „Diło”. 12 listopada 1888. (ukr.)
- ↑ Według nekrologu w „Kurjerze Lwowskim” – 11 listopada, zob. Iw. Franko. † Ks. Stefan Kaczała. „Kurjer Lwowski”. 316, s. 2-3, 13 listopada 1888.
- ↑ a b c Parlament Österreich Republik, Franz Adlgasser, Kurzbiografie Kaczala (Kačala), Stepan (Stefan) – Parlamentarier 1848-1918 online [28.09.2019]
- ↑ Качала (Стефан) в: Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона, т. XIVa (1895): Карданахи — Керо, с. 807 online [28.09.2019]
- ↑ Galizisches Provinzial-Handbuch für das Jahr 1868, s. 817; 1869, s. 544; Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1870, s. 587; 1871, s. 519; 1872, s. 535; 1873, s. 535; 1874, s. 575; 1875, s. 578; 1876, s. 587; 1877, s. 503; 1878, s. 561; 1879, s. 547; 1880, s. 553; 1881, s. 553; 1882, s. 570; 1883, s. 571;
- ↑ Galizisches Provinzial-Handbuch für das Jahr 1868, s. 457; 1869, s. 289; Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1870, s. 294; 1871, s. 293; 1872, s. 284; 1873, s. 289; 1874, s. 309; 1875, s. 307; 1876, s. 313; 1877, s. 291; 1878, s. 278; 1879, s. 267; 1880, s. 272; 1881, s. 273;
- ↑ Galizisches Provinzial-Handbuch für das Jahr 1868, s. 457; 1869, s. 289; Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1870, s. 295; 1871, s. 293; 1872, s. 284; 1873, s. 289; 1874, s. 309; 1875, s. 307; 1876, s. 313; 1877, s. 291;
- ↑ Wykaz Członków Sejmu krajowego królestwa Galicyi i Lodomeryi, tudzież wielkiego xięstwa Krakowskiego 1863.Lwów, 1863; Stanisław Grodziski: Sejm Krajowy Galicyjski 1861-1914. Warszawa, 1993. ISBN 83-7059-052-7.
- ↑ Śp. ksiądz Stefan Kaczała, „Gazeta Narodowa” nr 262 z 14 listopada 1888, s. 2; Iwan Franko, Ksiądz Stefan Kaczała, "Kurier Lwowski" nr 316 z 13 listopada 1888, s. 2
- ↑ Stanisław Grodziski: Sejm Krajowy Galicyjski 1861-1914. Warszawa, 1993. ISBN 83-7059-052-7.
- ↑ Józef Buszko: Polacy w parlamencie wiedeńskim – 1848-1918. Warszawa, 1996, s. 374.
- ↑ Ostatnia wola Szczepana Kaczały (Завіщанє б. п. Стефана Качали. „Diło”. 27 grudnia 1888. (ukr.)
- ↑ Sprawozdanie „Proświty”. „Kurjer Lwowski”. 212, s. 2, 2 sierpia 1890.
- ↑ Oświadczenia Iwana Franko Заявленє. Иван Франко. „Diło”.
- ↑ P. Włodzimierz Kaczała. „Kurjer Lwowski”. 261, s. 3, 20 września 1887.