Stela z Pazarcık
| Stela z Pazarcık | |
|---|---|
| |
Stela z Pazarcık – kamienna stela odnaleziona we wsi Kızkapanlı w pobliżu miasta Kahramanmaraş w południowej Turcji podczas prac związanych z budową tamy w Pazarcık[1][2]. Na steli umieszczone są inskrypcje klinowe dwóch asyryjskich władców: Adad-nirari III (810–783 p.n.e.) i jego syna Salmanasara IV (782–773 p.n.e.)[1][2]. Zabytek znajduje się w Muzeum Archeologicznym w Kahramanmaraş[2].
Zachowana w całości stela ma wysokość 140 cm, szerokość 44 cm i grubość 16,5 cm[1]. Jej przednią stronę pokrywa inskrypcja króla Adad-nirari III, natomiast stronę tylną dodana w okresie późniejszym inskrypcja króla Salmanasara IV[2]. Na stronie przedniej poza inskrypcją znajduje się również wyobrażenie boskiego sztandaru przedstawionego w formie długiego drzewca zakończonego na górze symbolem w kształcie sierpu księżyca[2]. Sierp księżyca był symbolem boga Sina, który był jednym z ważniejszych bóstw czczonych wówczas w tym regionie (jedna z jego najważniejszych świątyń znajdowała się w pobliskim mieście Harran)[2].
Z inskrypcji umieszczonej na przedniej stronie steli wynika, iż stela ta wyznaczać miała nową granicę pomiędzy dwoma nowohetyckimi królestwami Kummuh i Gurgum ustaloną przez asyryjskiego króla Adad-nirari III[1][2]. Zgodnie z inskrypcją Adad-nirari III poproszony został w 805 r. p.n.e. o pomoc wojskową przez swego sojusznika, króla Szuppiluliumę (asyryjski Uszpilulume) z Kummuh, który zaatakowany został przez koalicję władców prowadzoną przez Atarszumki z Arpadu, swego sąsiada z południa[2]. Interweniujący król asyryjski rozbił wojska koalicji i wyznaczył nowe granice pomiędzy królestwami w regionie[2]. Stelę z Pazarcık Adad-nirari III kazał wznieść w miejscu, gdzie przebiegać miała nowa, ustalona przez niego granica pomiędzy ziemiami Szuppiluliumy z królestwa Kummuh i Halparuntijasa III (asyryjski Qalparunda) z królestwa Gurgum[2]. Tekst Adad-nirari III interesujący jest też z tego powodu, iż wymieniona w nim została Sammu-ramat, matka króla, która wraz z nim przekroczyć miała Eufrat w trakcie wyprawy przeciw koalicji Artaszumki z Arpadu[1]. Inskrypcja kończy się klątwą, zgodnie z którą na wszystkich tych, którzy chcieliby stelę usunąć, spaść miał gniew bogów[1].
Na tylnej stronie steli znajduje się inskrypcja Salmanasara IV, syna Adad-nirari III, w której potwierdza on Szuppiluliumie z Kummuh, będącemu wciąż u władzy, przebieg granicy wyznaczonej przez Adad-nirari III[2]. Inskrypcja ta dodana została najprawdopodobniej w 773 r. p.n.e., gdyż to w tym roku miała miejsce opisana w niej asyryjska wyprawa przeciw królowi Hadianu z królestwa Damaszku[3]. Sam tekst pod pewnymi względami jest niezwykły, gdyż główną rolę odgrywa w nim nie król, lecz jego turtannu (dowódca wojsk) o imieniu Szamszi-ilu, który poprowadzić miał wyprawę do Damaszku[3]. Zdaniem niektórych uczonych możliwe jest, iż nową inskrypcję na steli kazał wykonać nie Salmanasar IV, ale właśnie Szamszi-ilu, działając w imieniu króla[4]. Tekst, podobnie jak to było w przypadku tekstu Adad-nirari III, kończy się klątwą skierowaną przeciw wszystkim tym, którzy chcieliby stelę usunąć[3].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytujBibliografia
edytuj- Grayson A.K., Assyrian Rulers of the Early First Millennium B.C. II (858–745 B.C.), tom 3 z serii The Royal Inscriptions of Mesopotamia. Assyrian Periods (RIMA 3), University of Toronto Press 1996.