Steganacyna

grupa stereoizomerów

Steganacyna (ang. steganacin) – organiczny związek chemiczny, lek cytostatyczny, lakton lignanowy występujący naturalnie w korze łodyg i wyciągu alkoholowym Steganotaenia araliacea rodziny Selerowatych wraz z m.in. stegananginą, steganolidem A, epistegananginą, steganonianami A i B (wszystkie oprócz steganonianu A działają cytostatycznie na różne linie komórek nowotworowych)[1][2].

Steganacyna
Ilustracja
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny

C24H24O9

Masa molowa

456,44 g/mol

Identyfikacja
Numer CAS

41451-68-7

PubChem

100073

Dokonano zarówno częściowej, m.in. przez utlenianie steganu[3], jak i totalnej syntezy steganacyny[4][5].

Aktywność farmakologiczna

edytuj

Steganacyna hamuje polimeryzację tubuliny (przez wiązanie w miejscach typowych dla kolchicyny) in vitro i in vivo[6], jak również powoduje powolną depolimeryzację powstałych mikrotubul. W sposób kompetencyjny hamuje wiązanie kolchicyny do tubuliny, podobnie jak podofilotoksyna. Okazała się mniej toksyczna niż kolchicyna, lecz in vitro o większej aktywności przeciwnowotworowej[2]. Aktywna wobec modelu białaczki P388 (dootrzewnowo) u myszy CD2F1 (CDF1) oraz in vitro wobec komórek ludzkiego raka nosogardzieli (KB). Hamuje też namnażanie się komórek linii HeLa in vitro[7].

Porównanie minimalnych stężeń hamujących polimeryzację tubuliny in vitro[8].
Środek ID100[10−6 M] ID50[10−6 M]
Podofilotoksyna 5 2
Steganacyna 7 2
Kolchicyna 10 8
Steganganina 20 5
Steganol powyżej 100 nie testowano 100
Steganon powyżej 100 nie testowano 100

Poszukuje się też pochodnych o korzystniejszej właściwościach farmakologicznych, np. glikozydowych (−)-steganolu[9], pochodnych azowych[10] i innych[11][12][13].

  Związek chemiczny R1 R2
Steganacyna OCOCH3 H
Steganangina OCO H
Steganol OH H
Steganon O

Przypisy

edytuj
  1. Kupchan et al. Tumor inhibitors. LXXXX. Steganacin and steganangin, novel antileukemic lignan lactones from Steganotaenia araliacea. „J Am Chem Soc”. 95 (4), s. 1335–6, luty 1973. DOI: 10.1021/ja00785a054. 
  2. a b Wickramaratne et al. Novel Antimitotic Dibenzocyclo-Octadiene Llignan Constituents of the Stem Bark of Steganotaenia araliacea. „J Nat Prod”. 56 (12), s. 2083–90, grudzień 1993. DOI: 10.1021/np50102a009. 
  3. Ishiguro et al. Stereoselective reactions. VIII. Stereochemical requirement for the benzylic oxidation of lignan lactone. A highly selective synthesis of the antitumor lignan lactone steganacin by the oxidation of stegane. „Chem Pharm Bull (Tokyo)”. 33 (2), s. 609–17, luty 1985. PMID: 2990746. 
  4. AS Kende, LS Liebeskind. Letter: Total synthesis of (+/-)-steganacin. „Am Chem Soc”. 98 (1), s. 267–8, 1976-01-07. PMID: 1244373. 
  5. D Becker, LR Hughes, RA Raphael. Total synthesis of the antileukaemic lignan (+/-)-steganacin. „Chem Soc Perkin 1”. 14, s. 1674–81, 1977. PMID: 561104. 
  6. DL Sackett. Podophyllotoxin, steganacin and combretastatin: natural products that bind at the colchicine site of tubulin. „Pharmacol Ther”. 59 (2), s. 163–228, sierpień 1993. DOI: 10.1016/0163-7258(93)90044-E. 
  7. PB Schiff, AS Kende, SB Horwitz. Steganacin: an inhibitor of HeLa cell growth and microtubule assembly in vitro. „Biochem Biophys Res Commun”. 85 (2), s. 737–46, 1978-11-29. PMID: 736931. 
  8. RW Wang, LI Rebhum, SM Kupchan. Antimitotic and antitubulin activity of the tumor inhibitor steganacin. „Cancer Res”. 37 (9), s. 3071–9, sierpień 1977. 
  9. Houlbert et al. Preparation, Etude Stereochimique et Evaluation de l'Activite Antileucemique de Derives Glucosidiques du (-)-Steganol. „J Nat Prod”. 48 (3), s. 345–56, maj 1985. DOI: 10.1021/np50039a001. (fr.). 
  10. Mont et al. Diversity Oriented Microwave-Assisted Synthesis of (-)-Steganacin Aza-Analogues. „J Org Chem”. 73 (19), s. 7509–16, 2008-08-28. DOI: 10.1021/jo801290j. 
  11. Bergemann et al. Novel B-ring modified allocolchicinoids of the NCME series: design, synthesis, antimicrotubule activity and cytotoxicity. „Bioorg Med Chem”. 11 (7), s. 1269–81, 2003-04-03. PMID: 12628654. 
  12. Imperio et al. Replacement of the lactone moiety on podophyllotoxin and steganacin analogues with a 1,5-disubstituted 1,2,3-triazole via ruthenium-catalyzed click chemistry. „Bioorg Med Chem”. 15 (21), s. 6748–57, 2007-11-01. DOI: 10.1016/j.bmc.2007.08.020. PMID: 17765552. 
  13. Laurent et al. New two-step sequence involving a hetero-Diels–Alder and a nonphenolic oxidative coupling reaction: a convergent access to analogs of steganacin. „Tetrahedron Letters”. 52 (14), s. 1608–11, 2011-04-06. DOI: 10.1016/j.tetlet.2011.01.097. 

Bibliografia

edytuj