Tłustoszka

Tłustoszka
	Steatomys
	W. Peters, 1846
	; Martwa tłustoszka gąszczowa (S. krebsii)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	myszokształtne
Nadrodzina	myszowe
Rodzina	malgaszomyszowate
Podrodzina	nadrzewniki
Rodzaj	tłustoszka
	Typ nomenklatoryczny
	Steatomys pratensis W. Peters, 1846
Gatunki
	12 gatunków (w tym 4 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	12 gatunków (w tym 4 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Tłustoszka^[2] (Steatomys) – rodzaj ssaków z podrodziny nadrzewników (Dendromurinae) w obrębie rodziny malgaszomyszowatych (Nesomyidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Afryce (Senegal, Wybrzeże Kości Słoniowej, Mali, Burkina Faso, Ghana, Togo, Benin, Niger, Nigeria, Kamerun, Sudan, Etiopia, Republika Środkowoafrykańska, Demokratyczna Republika Konga Uganda, Kenia, Tanzania, Malawi, Zambia, Angola, Namibia, Botswana, Zimbabwe, Mozambik, Eswatini i Południowa Afryka)^[3]^[4]^[5].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 55–125 mm, długość ogona 32–72 mm, długość ucha 11–20 mm, długość tylnej stopy 12–21 mm; masa ciała 8–66 g^[4]^[6].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1846 roku niemiecki zoolog Wilhelm Peters w artykule poświęconym opisowi nowych rodzajach ssaków z rzędu owadożernych i gryzoni, opublikowanym w czasopiśmie Bericht über die zur Bekanntmachung geeigneten Verhandlungen der Konigl. Preuss. Akademie der Wissenschaften zu Berlin^[1]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) tłustoszka sawannowa (S. pratensis).

Etymologia

Steatomys: gr. στεαρ stear, στεατος steatos ‘gruby, tłusty’; μυς mus, μυος muos ‘mysz’^[7].

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki^[8]^[6]^[3]:

Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[2]	Podgatunki^[4]^[3]^[6]	Rozmieszczenie geograficzne^[4]^[3]^[6]	Podstawowe wymiary^[4]^[6]^[a]	Status IUCN^[9]
Steatomys caurinus	O. Thomas, 1912	tłustoszka krzewiasta	gatunek monotypowy	nieprzerwanie od Senegalu na wschód do Malawi, Wybrzeża Kości Słoniowej, Burkina Faso, Ghany, Togo, Beninu i północno-zachodniej Nigerii	DC: 9,6–12,2 cm DO: 3,5–5 cm MC: 30–66 g	LC
Steatomys cuppedius	O. Thomas & Hinton, 1920	tłustoszka drobna	gatunek monotypowy	sucha sawanna w Senegalu i Beninie, północnej Nigerii i południowym Nigrze	DC: 7,8–9,3 cm DO: 4,1–5 cm MC: 14–24 g	LC
Steatomys jacksoni	Hayman, 1936	tłustoszka ghańska	gatunek monotypowy	zachodnia Ghana, zgłaszany również z zachodniej Nigerii	DC: około 12 cm DO: około 5 cm MC: brak danych	DD
Steatomys opimus	Pousargues, 1894	tłustoszka dziesięciosutkowa	gatunek monotypowy	wąskim pasem od południowego Kamerunu na wschód do Republiki Środkowoafrykańskiej, północnej Demokratycznej Republiki Konga i skrajnego południowo-zachodniego Sudanu Południowego	DC: 11,5–12,5 cm DO: 5,2–6,5 cm MC: 30–50 g	LC
Steatomys bocagei	O. Thomas, 1892	tłustoszka duża	gatunek monotypowy	wilgotne sawanny i lasy w południowo-zachodniej Demokratycznej Republice Konga i Angoli	DC: 9,7–12,4 cm DO: 5,2–7,2 cm MC: brak danych	LC
Steatomys parvus	Rhoads, 1896	tłustoszka malutka	gatunek monotypowy	Afryka Wschodnia (południowo-zachodnia Etiopia do zachodniej Tanzanii) i Południowa (południowa Angola do zachodniej Zambii); również Dżabal Marra w zachodnim Sudanie	DC: 5,5–8,3 cm DO: 3,4–5,1 cm MC: 8–15 g	LC
Steatomys pratensis	W. Peters, 1846	tłustoszka sawannowa	gatunek monotypowy	Afryka Południowa (południowa Demokratyczna Republika Konga i południowa Tanzania, na południe do południowo-wschodniej Botswany, północnej Południowej Afryki i Eswatini); niepotwierdzone zapisy z Etiopii i Kenii	DC: 8,2–10,2 cm DO: 4–5,6 cm MC: 22–48 g	LC
Steatomys krebsii	W. Peters, 1852	tłustoszka gąszczowa	gatunek monotypowy	1 populacja w Angoli, zachodniej Zambii, północnej Namibii i północnej Botswanie, pozostałe 2 odpowiednio w północno-wschodniej i południowo-zachodniej Afryce Południowej	DC: 7,3–10 cm DO: 3,2–5,6 cm MC: 15–42 g	LC

Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, DD – gatunki o nieokreślonym stopniu zagrożenia.

Opisano również gatunki wymarłe z miocenu:

Steatomys bartheli Mein & Pickford, 2010^[10] (Egipt)
Steatomys harasibensis Mein, Pickford & Senut, 2004^[11] (Namibia)
Steatomys jaegeri Mein, Pickford & Senut, 2004^[12] (Namibia)
Steatomys minor (Geraads, 2001)^[13] (Etiopia)

Uwagi

↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

↑ ^a ^b W. Peters. Über neue Säugethiergattungen aus den Ordnungen der Insectenfresser und Nagethiere. „Bericht über die zur Bekanntmachung geeigneten Verhandlungen der Konigl. Preuss. Akademie der Wissenschaften zu Berlin”. Aus dem Jahre 1846, s. 258, 1846. (niem.).
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 233. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 338. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e S. Goodman & A. Monadjem: Family Nesomyidae (Pouched Rats, Climbing Mice and Fat Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 202–203. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Steatomys. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-20].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 219. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 643, 1904. (ang.).
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-08-24]. (ang.).
↑ Taxonomy: Steatomys – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-08-24]. (ang.).
↑ P. Mein & M. Pickford. Vallesian rodents from Sheikh Abdallah, Western Desert, Egypt. „Historical Biology”. 22 (1), s. 243, 2010. DOI: 10.1080/08912961003644104. (ang.).
↑ Mein, Pickford i Senut 2004 ↓, s. 46.
↑ Mein, Pickford i Senut 2004 ↓, s. 48.
↑ D. Geraads. Rongeurs du Miocène supérieur de Chorora, Éthiopie: Murinae, Dendromurinae et conclusions. „Palaeovertebrata”. 30 (1-2), s. 100, 2001. (fr.).

Bibliografia

P. Mein, M. Pickford & B. Senut. Late Miocene micromammals from the Harasib karst deposits, Namibia. Part 2b – Cricetomyidae, Dendromuridae and Muridae, with an addendum on the Myocricetodontinae. „Communications of the Geological Survey of Namibia”. 13, s. 43–61, 2004. (ang.).

[9] DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

[Peters-1] W. Peters. Über neue Säugethiergattungen aus den Ordnungen der Insectenfresser und Nagethiere. „Bericht über die zur Bekanntmachung geeigneten Verhandlungen der Konigl. Preuss. Akademie der Wissenschaften zu Berlin”. Aus dem Jahre 1846, s. 258, 1846. (niem.).

[Cichocki&inni-2] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 233. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-3] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 338. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Goodman&Monadjem-4] S. Goodman & A. Monadjem: Family Nesomyidae (Pouched Rats, Climbing Mice and Fat Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 202–203. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

[Wilson&Reeder-5] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Steatomys. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-20].

[amw-6] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 219. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[Palmer-7] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 643, 1904. (ang.).

[mdd-8] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-08-24]. (ang.).

[10] Taxonomy: Steatomys – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-08-24]. (ang.).

[mein&pic-11] P. Mein & M. Pickford. Vallesian rodents from Sheikh Abdallah, Western Desert, Egypt. „Historical Biology”. 22 (1), s. 243, 2010. DOI: 10.1080/08912961003644104. (ang.).

[CITEREFMeinPickfordSenut200446-12] Mein, Pickford i Senut 2004 ↓, s. 46.

[CITEREFMeinPickfordSenut200448-13] Mein, Pickford i Senut 2004 ↓, s. 48.

[ger-14] D. Geraads. Rongeurs du Miocène supérieur de Chorora, Éthiopie: Murinae, Dendromurinae et conclusions. „Palaeovertebrata”. 30 (1-2), s. 100, 2001. (fr.).

[2]

[1]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[a]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]